VHMO of vhmo is een verzamelterm van vóór de Mammoetwet, waarmee een aantal meer met elkaar verwante en vergelijkbare vormen van voortgezet, middelbaar onderwijs in Nederland werden aangeduid. Deze afkorting staat voor Voorbereidend Hoger en Middelbaar Onderwijs, een categorie bestaande uit gymnasium, lyceum, hbs, mms en handelsdagschool (deze laatste werd later omgezet tot hbs-a). In de gemeenschappelijke onderbouw van een lyceum konden deze schooltypen nog ongesplitst blijven. Gymnasia, lycea en middelbare meisjesscholen werden tot in de jaren veertig nog vooral bezocht door kinderen uit de hogere en middelbare milieus.

Bij de invoering van de Mammoetwet in 1968 werd het VHMO gereorganiseerd. Het werd enerzijds opgevolgd door en anderzijds opgesplitst in de thans bestaande schooltypen voor respectievelijk VWO (Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, het hoogste niveau binnen het voortgezet onderwijs in het Koninkrijk der Nederlanden en Suriname, vergelijkbaar met het algemeen secundair onderwijs (ASO) in Vlaanderen, ook wel "humaniora" genoemd) en HAVO (Hoger algemeen voortgezet onderwijs, het op een na hoogste niveau).

• 'Toen en nu', uit: CBS: Sociaal milieu en schoolkeuze 2006,
• Advies Onderwijsraad 1937,
• Ben Wilbrink, 'Meetkundeles vhmo 50er jaren', in: Beter Onderwijs Nederland [1]^{[dode link]}