De thermohaliene circulatie (THC) is het wereldwijde systeem van de zeestromen. Omdat het fenomeen het eerst werd waargenomen in de Atlantische Oceaan, wordt dit de Noord-Atlantische Diepwaterpomp genoemd, ook het gehele systeem. Het wordt wel aangeduid als de transportband van de oceaan.^[1] Het bekendste deel van de thermohaliene circulatie is de Golfstroom.

Thermo- duidt op de temperatuur, -halien op het zoutgehalte. Deze woorden zijn afkomstig uit het Grieks: θερμός [thermós] - warm, 'αλς [háls] - zout. Beide factoren hebben invloed op de dichtheid van water, en daardoor op het stijgen en zinken van watermassa's.

Zout water is 2 à 3 procent zwaarder dan zoet water, en koud water is zwaarder dan warmer water. Het zoutere water zal naar de bodem zinken en eenmaal aangekomen naar opzij wegstromen. Hierdoor ontstaat een convectiestroming, in dit geval thermohaliene stroming genoemd. Er is bijvoorbeeld een stroming van de Golf van Mexico naar Europa, de Golfstroom genoemd. In de Golf van Mexico verdampt water waardoor de zoutconcentratie van het water stijgt. Doordat dit zoutere water zwaarder wordt, zinkt het weg. Vers minder zout water wordt aan het oceaanoppervlak aangevoerd, en doorloopt op zijn beurt hetzelfde proces. Dit continue proces veroorzaakt een stroming.

Deze stroming gaat naar Europa. Nadat het water is opgewarmd, geeft het zijn warmte af zodra het tegen Europa botst. Europa wordt opgewarmd. Was deze stroming er niet, dan zou Europa even koud zijn als Canada op dezelfde breedtegraad. Het is al een aantal keer gebeurd dat deze stroming tot stilstand kwam. Het stilvallen van de zogenoemde thermohaliene pomp wordt als een van de terugkoppelingseffecten beschouwd naar het in gang zetten van een ijstijd.

Thermohaliene circulatie is een wereldwijd verschijnsel en belangrijk voor het hele klimaatsysteem van de Aarde.

Door het smelten van de Groenlandse ijskap, veroorzaakt door het versterkte broeikaseffect, is het door de toevoeging van een grote hoeveelheid zoet water mogelijk dat deze circulatie beïnvloed wordt.

• Atmosferische circulatie