For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Pijlstaarten.

Pijlstaarten

Pijlstaarten
Fossiel voorkomen: Mioceen – heden
De kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum)
voedt zich met nectar uit lavendel.
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Arthropoda (Geleedpotigen)
Klasse:Insecta (Insecten)
Orde:Lepidoptera (Vlinders)
Superfamilie:Bombycoidea
Familie
Sphingidae
Latreille, 1802
Rups wolfsmelkpijlstaart
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Pijlstaarten op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Insecten

De pijlstaarten (Sphingidae) zijn een familie van motten in de superfamilie Bombycoidea. De meeste pijlstaarten zijn grote vlinders die 's nachts vliegen; de kleinere soorten vliegen meestal overdag. Over de hele wereld zijn ruim duizend soorten bekend. Pijlstaarten zijn vooral soortenrijk in de tropen. In Nederland en België zijn ze erg zeldzaam, en de algemene soorten leven een verborgen leven.

Sommige pijlstaarten, zoals de kolibrievlinder, zijn in staat om stil in de lucht te hangen terwijl ze zich voeden met nectar uit bloemen. Dit zweefvermogen is slechts vier keer geëvolueerd in nectardrinkende dieren: in kolibries, bepaalde vleermuizen, zweefvliegen en de pijlstaarten (een opmerkelijk voorbeeld van convergente evolutie). Pijlstaarten zijn veel bestudeerd vanwege hun behendige vlieggedrag. Naast zweven kunnen ze ook zeer snel zijwaarts vliegen, vermoedelijk een manier om aan roofdieren te ontsnappen.[1]

Kenmerken

De naam is afgeleid van een typisch kenmerk van de rupsen die een verharde stekel op hun achterste segment dragen. De rupsen zijn meestal groot en kleurig, maar net zo dat ze niet opvallen in de waardplant. Pijlstaarten hebben vaak bonte kleuren. De grootste pijlstaart is Cocytius antaeus. Deze heeft een spanwijdte van ongeveer 17,5 centimeter. De pijlstaart met voor zover bekend de langste roltong is de soort Xanthopan morgani met een lengte van ongeveer 30 centimeter. Ze hebben een gestroomlijnd lichaam en smalle vleugels. Ze kunnen snelheden halen van 50 km/uur. De vleugelspanwijdte varieert van 3,5 tot 15 cm.

Van enkele soorten uit de groep Choerocampina is bekend dat ze ultrasone geluiden kunnen produceren. Het is niet bekend welke functie het ultrasone geluid van de pijlstaarten heeft.[2]

Leefwijze

Deze vlinders voeden zich met nectar. De vliegwijze en manier van voeden lijkt op die van kolibries. De kolibrievlinder (Macroglossum stellatarum) heeft hier zijn naam aan te danken. De vlinders slaan razendsnel met hun vleugels en hangen hierbij stil in de lucht voor de bloem. Met de lange roltong wordt vervolgens nectar opgezogen. Het vliegen kost veel energie en de vlinders moeten voortdurend nectar drinken om aan hun energiebehoefte te voldoen. Tijdens een vlucht kan de lichaamstemperatuur van de vlinder oplopen tot 40°C.[3] Sommige soorten zijn dagactief, maar de meesten zijn nachtactief. Van een aantal soorten is bekend dat ze grote afstanden kunnen afleggen; dergelijke soorten worden wel trekvlinders genoemd.

Zowel mannetjes als vrouwtjes leven relatief lang (10 tot 30 dagen). De vrouwtjesvlinders leggen doorschijnende groene eieren. De eieren worden meestal enkelvoudig gelegd. Ei-ontwikkeling varieert sterk, van 3 tot 21 dagen.[3][4]

Verspreiding en leefgebied

Deze familie komt wereldwijd voor in tropische en subtropische streken op bloemen.

Pijlstaarten in Nederland en België

In Nederland zijn 19 soorten pijlstaarten vastgesteld, in België een tiental meer.

Taxonomie

De volgende taxa zijn bij de familie ingedeeld:

Afbeeldingen

Zie ook

Commons heeft media­bestanden in de categorie Sphingidae.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Credit: (see original file).
Pijlstaarten
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

✕
This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?