Oostwolderzijlvest

Waterschap in Nederland
Locatie
Provincie	Groningen
Geschiedenis
Opgeheven	1871
Opgegaan in	Duurswold
Portaal    Nederland

Het Oostwolderzijlvest of Oostwoldzijlvest is een voormalig waterschap in Duurswold, dat samenviel met het oostelijke deel van de kerspelen Siddeburen en Appingedam. Het is genoemd naar het middeleeuwse kerspel Oostwold. Het bestuur lag vermoedelijk bij de commandeur van het klooster Oosterwierum bij Heveskes, dat in het gehucht Eelshuis een voorwerk bezat. Het zijlvest omvatte een oppervlakte van 2000 deimten schatplichtig land, later ruim 1580 ha.

Via het Eelwerdermaar en het Eelwerder of Solwerder Brandzijltje loosde het zijlvest zijn water in het Damsterdiep. Het Eelwerdermaar nam het water op van de Dijksloot en het Holemaar, die ontsprong in het Meedhuizermeer en een voortzetting vormde van de Munnekesloot. Zijtakken van de Dijksloot waren de Borg- of Borgwatering, de Borgsloot en de Bolhamstersloot (ook Boerhamstersloot of Olde Maar). In het verlengde van de Dijksloot lag de Kudensloot, die ontsprong bij de Sijpe aan de grens met het Oldambt. Daarnaast was er een oudere afwateringssloot in het verlengde van het Holemaar, die vermoedelijk via een duiker in het Damsterdiep uitmondde.

De archieven van het zijlvest gaan niet verder terug dan 1635. De Eelwerder Zijlle wordt al genoemd in 1420.

Het zijlvest had zes onderdelen, eden of kluften.

• Siddeburen
• Oostwold
• Opwierde (met Appingedam Zuidzijde ten oosten van de Scharreweersterweg)
• Eelwerd
• Tjuchem
• Oosterweren (Weringe)

De laag gelegen onderdelen Tjuchem en Weringe hadden geen zitting in het bestuur. Daarentegen maakten Appingedam Zuidzijde, Opwierde en Eelwerd tevens deel uit van het Dorpsterzijlvest, waaraan ze eveneens schot betaalden. Dat had waarschijnlijk te maken met het verplaatsen van de zeesluizen van Winneweer naar Delfzijl rond 1300. Kennelijk heeft het Oostwolderzijlvest ingestemd met deze maatregelen op voorwaarde dat de lager gelegen delen van het zijlvest niet extra belast zouden worden.

In 1632 werd in Siddeburen onderscheid gemaakt tussen het binnendijkse akkerland en het hooi- en weiland buitendijks. Ook was er verschil tussen het weer landt en het dijk landt.

Tot de aanleg van de Drie Delfzijlen maakten de twee noordelijke onderdelen van het zijlvest gebruik van de uitwatering van het Farmsumerzijlvest. Opwierde moest namelijk nog in 1306 samen met Tuikwerd, Geefsweer en Meedhuizen meebetalen aan een nieuwe sluis bij Farmsum. Hoe het water van de zuidelijke onderdelen de zee bereikte, is niet duidelijk. Misschien maakte men gebruik van een duiker of grondpomp. Waarschijnlijker is echter dat het water via de Bolhamstersloot oftewel het Olde Maar en de Borgwatering zijwaarts wegstroomde. Dit kon hetzij naar het westen door de Buxzijl aan de Woldweg naar de Groeve, hetzij naar het oosten via het (latere) Meedhuizermeer naar Farmsum. De Borgwatering had vermoedelijk geen directe uitgang naar het Schildmeer.

Door de bouw van poldermolens en de aanleg van het Eemskanaal en het Afwateringskanaal van Duurswold is de waterstaatkundige situatie van het gebied grondig veranderd.

Waterstaatkundig gezien ligt het gebied sinds 2000 binnen dat van het waterschap Hunze en Aa's.

• Kaart van de molen polders gelegen in het Zijlvest der Drie Delf Zijlen, het Oostwolder-, Wold- en Farmsummer-zijlvest, 1857