For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Glottalisatie.

Glottalisatie

Wanneer de articulatie van een niet-glottale klank geheel of gedeeltelijk wordt vervangen door die van een glottaal, spreken we van glottalisatie. Dit gebeurt vooral met klinkers en stemhebbende medeklinkers. De meest voorkomende glottale medeklinker in dit verband is [ʔ].

In het Internationaal Fonetisch Alfabet kan glottalisatie op 2 manieren worden weergegeven: 1) hetzelfde als een ejectief, dus door middel van een apostrof, of 2) met behulp van een tilde onder het grafeem. In het Yapees - een taal met veel glottale medeklinkers - kan de klank m schriftelijk worden weergegeven als [m’aar] of als [m̰aar]?.

Volledige glottalisatie

[bewerken | brontekst bewerken]

In sommige dialecten van het Engels, zoals het Cockney en het Estuary-Engels, is [ʔ] een volwaardige allofoon van /p/, /t/ en /k/ tussen een beklemtoonde en een onbeklemtoonde klinker of aan het einde van een woord: "city" [ˈsɪʔɪ], "bottle" [ˈbɒʔəɫ], "Britain" [ˈbɹɪʔən], "seniority" [siːniˈɒɹəʔi]. Dit is ook zo in het Indonesisch, waar een /k/ aan het einde van een lettergreep als een glottaal wordt uitgesproken.

In het Hawaïaans heeft de glottale medeklinker zich ontwikkeld uit andere medeklinkers van het Proto-Polynesisch:

Gloss man zee taboe octopus kano
 Tongaans [ taŋata]? [ tahi]? [ tapu]? [ feke]? [ vaka]?
 Samoaans [ taŋata]? [ tai]? [ tapu]? [ feʔe]? [ vaʔa]?
 Maori [ taŋata]? [ tai]? [ tapu]? [ ɸeke]? [ waka]?
 Rapanui [ taŋata]? [ tai]? [ tapu]? [ heke]? [ vaka]?
 Rarotongaans  [ taŋata]? [ tai]? [ tapu]? [ ʔeke]? [ vaka]?
 Hawaïaans [ kanaka]? [ kai]? [ kapu]? [ heʔe]? [ waʔa]?

Het Yanesha kent een basissysteem van 3 klinkers: /a/, /e/ en/o/. Deze kunnen kort, lang of geglottaliseerd worden uitgesproken, en het onderscheid is meestal fonematisch. In voorlaatste lettergrepen en voor een glottale medeklinker wordt een klinker soms twee keer gearticuleerd: /maˀˈnʲoʐ/ ("hert") → [maʔa̯ˈnʲoʂ]?.

Pre-glottalisatie

[bewerken | brontekst bewerken]

Wanneer een foneem een [ʔ]-achtige articulatie erbij krijgt, spreekt men van pre-glottalisatie of glottale versterking. Dit verschijnsel doet zich voor in vrijwel alle varianten van het Engels, inclusief RP. Dit gebeurt vooral met de dentaal /t/ (zie ook T-glottalisatie), maar soms ook met de labiaal /p/, de velaar /k/ en soms de postalveolaar /tʃ/. Het vaakst gebeurt het in de coda: "what" [ˈwɒʔt], "fiction" [ˈfɪʔkʃən], "milkman" [ˈmɪlʔkmæn], "opera" [ˈɒʔpɹə].

In de wat behoudender varianten van het Twents komt ook glottale versterking voor. Dit gebeurt voornamelijk voorafgaand aan een /t/ consonant, en hoofdzakelijk in monosyllabische werkwoorden. Deze klank wordt orthografisch weergegeven door middel van een dubbele -t: "iej weett" (jij weet) en "vie loatt" (wij laten). Soms gebeurt het ook in samengetrokken uitspraak van opeenvolgende /t/-klanken: "Wo geet t?" (Hoe gaat het?) dat wordt uitgesproken als [ʋɔ 'ɣeːʔtˢ].

Verwante begrippen

[bewerken | brontekst bewerken]

Het tegenovergestelde van glottalisatie is deglottalisatie.

{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Glottalisatie
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?