For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Aliquotregister.

Aliquotregister

Een aliquotregister (ook boventoonregister of kortweg aliquot) is een register van een pijporgel, waarbij niet de aangeslagen noot van de toets van het klavier, maar een boventoon ervan weerklinkt. Aliquotregisters behoren tot de vulstemmen in het orgel en komen enkelvoudig of samengesteld voor.

  • Enkelvoudige aliquoten zijn bijvoorbeeld de terts en de kwint. Ze hebben één pijp per toets en geven slechts de boventoon aan.
  • Samengestelde aliquoten hebben meer dan één pijp per toets. In eerste instantie waren samengestelde vulstemmen alleen plenumregisters, bijvoorbeeld mixtuur en/of cimbel en/of scherp. Dergelijke mixtuurregisters worden in feite niet tot de aliquoten gerekend. Later werden er ook samengestelde vulstemmen als soloregisters gebouwd, (sexquialter en cornet).

Wijzigende populariteit in de orgelbouw

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf de eerste helft van de 19e eeuw begonnen aliquoten aan populariteit in te boeten. Vaak werden ze als schreeuwers in het orgel beschouwd. In eerste instantie werden ze in kleinere en vaak ook lagere samenstelling gebouwd. Later, bijvoorbeeld bij Aristide Cavaillé-Coll, werden ze vrijwel volledig weggelaten; alleen de cornet hield zich nog redelijk staande.

In de 20e eeuw kwamen, onder invloed van de "Orgelbewegung", de aliquoten weer in de belangstelling te staan. Men wenste een heldere, doorzichtige orgelklank waarbij de Noord-Duitse/Deense orgelklank als voorbeeld diende. Zelfs op kleine orgels (vanaf drie stemmen) werden aliquoten gebouwd, van hoge samenstelling, hetgeen een zeer heldere, vaak scherpe klank opleverde. Scherpen deden in die tijd vaak hun naam meer dan eer aan. Lambert Erné, een bekend orgeladviseur uit die tijd, dichtte eens over zijn eigen orgel in de Nicolaïkerk in Utrecht: Hier staat nu 't orgel van de Deen / Zo scherp als dit vindt ge er geen.

{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Aliquotregister
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?