स्पार्टा
स्पार्टा[१] प्राचीन यूनान (ग्रीस)को लाकोनियाको एक प्रमुख नगर -राज्य थियो। पुरातनतामा, शहर-राज्य लेसेडेमोन ( प्राचीन युनानी: Λακεδαίμων भनेर चिनिन्थ्यो। स्पार्टा नामले दक्षिण-पूर्वी पेलोपोनीजको लाकोनियाको युरोटास उपत्यकामा युरोटस नदीको किनारमा रहेको मुख्य बस्तीलाई जनाउँथ्यो।[२] [२] लगभग ६५० ईसा पूर्व, यो प्राचीन ग्रीसमा प्रमुख सैन्य शक्ति (स्थल-सेना) बन्न पुग्यो।
स्पार्टा प्राचीन ग्रीसमा आफ्नो सामाजिक प्रणाली र संविधानको लागि अद्वितीय थियो।
कानूनहरूले स्पार्टन समाजलाई सैन्य प्रशिक्षण र शारीरिक विकासमा सबै सामाजिक संस्थाहरूलाई केन्द्रित गर्दै, जुनसुकै मूल्यमा सैन्य दक्षतालाई अधिकतम बनाउन तयार गर्थ्यो । स्पार्टाका बासिन्दाहरूलाई स्पार्टिएट्स (पूर्ण अधिकार भएका नागरिक), मोथाक्स (स्पार्टन्सका स्वतन्त्र गैर-स्पार्टिएट सन्ततीहरू), पेरीओइकोइ (स्वतन्त्र गैर-स्पार्टिएटहरू), र हेलोट्स (राज्यको स्वामित्वमा रहेको दास गैर-स्पार्टन स्थानीयहरू) को रूपमा वर्गीकृत गरिएको थियो। स्पार्टिएट्स पुरुषहरूले कठोर एगोज प्रशिक्षण नियमहरू पार गरे, र Spartan phalanx ब्रिगेडहरू व्यापक रूपमा युद्धमा उत्कृष्ट मानिन्थ्यो। स्पार्टन महिलाहरूले शास्त्रीय अन्य प्राचीन ठाउँहरूको तुलनामा धेरै अधिकारहरू पाएका थिए।
नाम
[सम्पादन गर्नुहोस्]प्राचीन युनानीहरूले स्पार्टालाई प्रायः लेसेडेमोन (Lacedaemon, λακεδαίμων) वा लेसेडेमोनिया (λακεδαιμονία) भनेर उल्लेख गरेका थिए, जसलाई सामान्यतया होमर र एथेनियन इतिहासकारहरू हेरोडोटस र थ्युसिडाइड्सका रचनहरूमा प्रयोग गरिएको छ। हेरोडोटसले पहिलेको मात्र प्रयोग गरेकाअ छन््, र केही खण्डहरूमा स्पार्टाको तल्लो सहरको विपरीत, थेरापोनको माइसेनियन ग्रीक किल्लालाई मात्र संकेत गरेको देखिन्छ। स्पार्टा नगरको नजिकको क्षेत्रमा, टेगेटस (Taygetos) पहाडको पूर्वी पठारलाई सामान्यतया Laconia (Λακωνία) भनेर चिनिन्छ। कुनै समयमा यो शब्द सामान्यतया मेसेनिया सहित प्रत्यक्ष स्पार्टन नियन्त्रण अन्तर्गत सबै क्षेत्रहरूको लागी प्रयोग भएको थियो।
लैसेडेमॉन (Lacedaemon) के सन्दर्भ में शुरूआती शब्द माइसेनेइयन ग्रीक (Mycenaean Greek) रा-के-डा-मी-नि-जो (ra-ke-da-mi-ni-jo) था, जिसका शाब्दिक अनुवाद "लैंसी डेमोनियन" हुआ जिसे आक्षरिक लिपि में रैखिक बी (Linear B) के रूप में लिखा जाता था।
यूनानी मिथकशास्त्र में (पौराणिक कथाओं में), लैसिडेमॉन सुंदरी अप्सरा टाय्गेट से जन्मा जीयस (यूनानी देवराज) का बेटा था। उसने स्पार्टा से शादी की, जिससे वह एमिक्लास (Amyclas), युरिडाईस (Eurydice) और एसिन (Asine) का पिता बना. वह देश का राजा बना जिसका नामकरण उसने अपने ही नाम पर और राजधानी का नामकरण अपनी पत्नी के नाम पर किया। ऐसा मानना है कि उसने ही चैरेटिज़ के अभयारण्य का निर्माण किया था, जो स्पार्टा और एमिक्ले (Amyclae) के मध्य अवस्थित था, तथा क्लेटा (Cleta) एवं फेन्ना (Phaenna) नामक दो देवताओं को प्रदान कर दिया गया था। थेरापन (Therapne) के पड़ोस में ही एक पवित्र समाधि-स्थल का निर्माण किया गया.
आधुनिक यूनान में लैकोनियन के प्रशाशक के एक प्रांत का अब नया नाम लैसिडेमॉन (Lacedaemon) है।
स्रोत
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ (ढाँचा:Lang-grc-x-doric; ढाँचा:Lang-grc-x-attic)
- ↑ २.० २.१ Cartledge 2002, पृष्ठ 91.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.