नवल होर्मुसजी टाटा (३० ऑगस्ट १९०४ - ५ मे १९८९) हे सर रतनजी टाटा यांचे दत्तक पुत्र होते. ते रतन टाटा, जिमी टाटा आणि नोएल टाटा यांचे वडील आहेत.

नवल टाटा
जन्म	नवल ३० ऑगस्ट १९०४ गुजरात
मृत्यू	५ मे १९८९ मुंबई, महाराष्ट्र
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
नातेवाईक	टाटा कुटुंब
पुरस्कार	पद्मभूषण पुरस्कार

जमशेदपूरमधील नवल टाटा हॉकी अकादमी हा टाटा ट्रस्ट आणि टाटा स्टीलचा संयुक्त उपक्रम आहे आणि भारतातील हॉकीच्या विकासासाठी नवल टाटा यांच्या योगदानाच्या सन्मानार्थ हे नाव देण्यात आले आहे.^[१]

भारताच्या राष्ट्रपतींनी १९६९ मध्ये नवल यांना पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित केले.^[२] त्याच वर्षी त्यांना औद्योगिक शांततेतील त्यांच्या भूमिकेसाठी सर जहांगीर गांधी पदकही देण्यात आले.^[३]

नवल यांचा जन्म सुरत येथे ३० ऑगस्ट १९०४ रोजी एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. अहमदाबाद येथील अॅडव्हान्स मिल्समध्ये स्पिनिंग मास्टर असलेले त्यांचे वडील 1908 मध्ये मरण पावले. त्यानंतर कुटुंब नवसारी येथे स्थलांतरित झाले. त्यांच्या आईचे उत्पन्न भरतकामातून मिळत होते. नेव्हल यांना नंतर जे.एन. पेटिट पारसी अनाथाश्रमात कौटुंबिक मित्रांनी पाठवले.

नवलचे नशीब आणि जीवन बदलून गेलेल्या एका भाग्यवान वळणावर, रतनजी टाटा यांच्या पत्नी नवजबाई यांनी त्यांना अनाथाश्रमातून दत्तक घेतले. लेडी टाटा यांनी दत्तक घेतले तेव्हा नेव्हल १३ वर्षांचा होता. नवल यांनी नंतर बॉम्बे युनिव्हर्सिटीमधून अर्थशास्त्र विषयात पदवी प्राप्त केली आणि लेखाशास्त्रातील लहान अभ्यासक्रमासाठी लंडनला गेले.^[४]

नवल यांची पहिली पत्नी सूनू होती; त्यांना रतन आणि जिमी असे दोन मुलगे होते. 1940च्या मध्यात हे जोडपे वेगळे झाले. नवल यांनी नंतर स्वित्झर्लंडमधील सिमोन या महिलेशी लग्न केले, जिच्यावर ते प्रेमात पडले आणि 1955 मध्ये त्यांचे लग्न झाले. नोएल टाटा हा त्यांचा मुलगा.^[५][६]

• टाटा समूह

1930 मध्ये, ते टाटा सन्समध्ये डिस्पॅच क्लर्क-सह-सहाय्यक सचिव म्हणून रुजू झाले आणि लवकरच ते टाटा सन्स लिमिटेडचे ​​सहाय्यक सचिव बनले. 1933 मध्ये ते विमान वाहतूक विभागाचे सचिव बनले आणि पाच वर्षांनंतर ते वस्त्रोद्योग विभागात एक्झिक्युटिव्ह म्हणून रुजू झाले. 1939 मध्ये ते टाटा मिल्सचे संयुक्त व्यवस्थापकीय संचालक बनले - टाटाद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या कापड गिरण्यांची नियंत्रक कंपनी आणि 1947 मध्ये ते तिचे व्यवस्थापकीय संचालक बनले. 1 फेब्रुवारी 1941 रोजी ते टाटा सन्सचे संचालक झाले. त्यांनी 1948 मध्ये टाटा ऑइल मिल्स कंपनी लिमिटेडचे ​​व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून पदभार स्वीकारला. ते अहमदाबाद येथील टाटा समूहाच्या अहमदाबाद अॅडव्हान्स मिल्सचे अध्यक्षही होते.

काही वर्षांत ते इतर कापड गिरण्या आणि तीन इलेक्ट्रिक कंपन्यांचे अध्यक्ष बनले. सक्रिय संचालकातून ते पुढे टाटा सन्सचे उपाध्यक्ष झाले. तीन टाटा इलेक्ट्रिक कंपन्या, चार कापड गिरण्या आणि सर रतन टाटा ट्रस्ट यांच्या व्यवस्थापनासाठी ते थेट जबाबदार होते. टाटा सन्सच्या संचालक मंडळावर ते जेआरडी टाटा यांचे सर्वात जास्त काळ काम करणारे सहकारी आणि जवळचे सहकारी होते.

• इतर कंपन्या

त्यांनी तुलसीदास किलाचंद, रामेश्वर दास बिर्ला, अरविंद मफतलाल आणि इतरांसोबत बँक ऑफ बडोदाचे संचालक म्हणूनही काम केले.

• इतर उपक्रम

नवल टाटा १९४९ मध्ये आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटनेच्या प्रशासकीय मंडळाचे सदस्य बनून कामगार संबंधांमध्ये आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यताप्राप्त अधिकारी बनले. तीन दशकांहून अधिक काळ आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटनेत त्यांचा सहभाग भारतासाठी अत्यंत फलदायी ठरला. आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटनेच्या प्रशासकीय समितीवर तेरा वेळा निवडून येण्याचा विक्रम नेव्हलच्या नावावर आहे. ते ILOच्या कुटुंब नियोजन कार्यक्रमाचे संस्थापक आहेत. ते - इन पर्सुइट ऑफ इंडस्ट्रियल हार्मनी: एन एम्प्लॉयर्स पर्स्पेक्टिव्ह बाय नेव्हल एच. टाटा (1976), ए पॉलिसी फॉर हार्मोनियस इंडस्ट्रियल रिलेशन्स (1980), नेव्हल एच. टाटा, सीव्ही पावसकर, मजुरी समस्या आणि औद्योगिक अशांतता यांसारख्या अहवालांचे लेखक आहेत. बीएन श्रीकृष्ण (1982)

1966 मध्ये, त्यांची केंद्र सरकारने स्थापन केलेल्या नियोजन आयोगाच्या कामगार पॅनेलचे सदस्य म्हणून नियुक्ती करण्यात आली होती.

त्यांनी क्रीडा क्षेत्रात योगदान दिले, इतर अनेक उपक्रमांशी निगडीत होते आणि सामाजिक, शैक्षणिक आणि कल्याणकारी कार्यात त्यांनी वरिष्ठ पदे भूषवली. ते भारतीय हॉकी फेडरेशनचे पंधरा वर्षे अध्यक्ष होते आणि 1948, 1952 आणि 1956 मध्ये भारतीय हॉकी संघाने ऑलिम्पिक सुवर्णपदक जिंकले तेव्हा ते प्रमुख होते.

प्रजासत्ताक दिनी, १९६९ रोजी भारताच्या राष्ट्रपतींनी नवल यांना पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित केले. त्याच वर्षी त्यांना औद्योगिक शांततेतील त्यांच्या भूमिकेसाठी मान्यता देण्यात आली आणि सर जहांगीर गांधी पदक देण्यात आले. तसेच त्यांना राष्ट्रीय कार्मिक व्यवस्थापन संस्थेचे आजीवन सदस्यत्व बहाल करण्यात आले.^[२]

1. ^ "Who is Noel Naval Tata, Tata Steel's new vice chairman?". Business Today (हिंदी भाषेत). 2022-04-03 रोजी पाहिले.
2. ^ ^{a b} "Naval Tata | Tata Group". www.tata.com (इंग्रजी भाषेत). 2022-04-03 रोजी पाहिले.
3. ^ "Untitled Document". web.archive.org. 2015-01-02. 2015-01-02 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-04-03 रोजी पाहिले.
4. ^ "Ratan Tata | Biography, Family, & Facts | Britannica". www.britannica.com (इंग्रजी भाषेत). 2022-04-03 रोजी पाहिले.
5. ^ "Ratan Naval Tata - Creating Emerging Markets - Harvard Business School". www.hbs.edu. 2022-04-03 रोजी पाहिले.
6. ^ Services, Hungama Digital. "Mr Ratan Naval Tata, Chairman Emeritus". www.tatasteel.com (इंग्रजी भाषेत). 2022-06-28 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-04-03 रोजी पाहिले.