ഇംഗ്ലീഷ് വിലാസം

https://ml.wikipedia.org/wiki/CPython

CPython

വികസിപ്പിച്ചത്	Python core developers and the Python community, supported by the Python Software Foundation
Stable release	3.6.4 / 19 ഡിസംബർ 2017; 6 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് (2017-12-19) 2.7.14 / 16 സെപ്റ്റംബർ 2017; 7 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് (2017-09-16)
റെപോസിറ്ററി	github.com/python/cpython
ഭാഷ	C
പ്ലാറ്റ്‌ഫോം	42 platforms; see § Distribution
തരം	Python Programming Language Interpreter
അനുമതിപത്രം	Python Software Foundation License
വെബ്‌സൈറ്റ്	python.org

പൈത്തൺ പ്രോഗ്രാമിങ് ഭാഷയുടെ അവലംബ നടപ്പിലാക്കൽ(reference implementation) അണ് സിപൈത്തൺ. സി (പ്രോഗ്രാമിങ് ഭാഷ)യിൽ എഴുതപ്പെട്ടതും, സിപൈത്തൺ സ്വതേയുള്ളതും, ഏറ്റവും വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നതുമായ പ്രയോഗമാണ്. സിപൈത്തൺ ഒരു ഇൻറർപ്രെട്ടർ ആണ്. സി ഉൾപ്പെടെ നിരവധി ഭാഷകളുള്ള ഒരു വൈദേശിക ഫംഗ്ഷൻ ഇൻർഫേസ് ഉണ്ട്, ഇതിൽ പൈത്തണിൽ അല്ലാതെ മറ്റൊരു ഭാഷയിൽ സ്പഷ്ടമായ ബൈൻഡിംഗ് എഴുതുന്നു.

ഓരോ സിപൈത്തൺ ഇൻർപ്രെട്ടർ പ്രക്രിയയിലും ഒരു ഗ്ലോബൽ ഇൻർപ്രെട്ടർ ലോക്ക് (ജിഎൽ) ഉപയോഗിക്കുന്ന സിപൈത്തണ് പ്രബലമായ പരിമിതി ഉണ്ട്. ഒരു പ്രോസസ്സിൽ തന്നെ പൈത്തൺ ത്രെഡുകൾ സാദ്ധ്യമാക്കുന്നു.^[1] ഒരു മൾട്ടിടാസ്കിങ് ഓപ്പറേറ്റിങ് സിസ്റ്റത്തിലൂടെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന സിപൈത്തൺ ഇൻർപ്രെട്ടർ പ്രക്രയിലൂടെ മാത്രമേ ഒരുമിച്ചുള്ള പ്രവർത്തനം സാധ്യമാകുകയുള്ളു. ഇത്തരത്തിലുള്ള പൈത്തൺ പ്രക്രിയകൾ തമ്മിലുള്ള ആശയവിനിമയം സങ്കീർണ്ണമാകുകയും ചെയ്തു, മൾട്ടിപ്രോസസിങ് ഘടകം ഈ പ്രക്രിയ കുറച്ചെങ്കിലും ലഘൂകരിക്കുന്നു. സിപൈത്തണിൽ നിന്നും ജി.ഐ.എൽ(GIL) നീക്കം ചെയ്യണോ വേണ്ടയോ എന്ന കാര്യത്തിൽ കൂടുതൽ ചർച്ചകൾ നടന്നു. സിപൈത്തണിലേക്കുള്ള ഒരു കൂട്ടം "ഫ്രീ ത്രെഡിംഗ്" പാച്ചുകൾ ഗ്രെഗ് സ്റ്റെയിൻ സമർപ്പിക്കുകയും, ഫലപ്രദമായി ജി.ഐ.എല്ലിന് പകരം വയ്ക്കാൻ പറ്റുകയും ചെയ്തു. എക്സിക്യൂഷൻ ഓവർഹെഡ് കാരണം സിംഗിൾ പ്രോസസ് കോഡുകളിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചതിനാൽ പാച്ചുകൾ നിരസിക്കപ്പെട്ടു.^[2]

പിന്തുണയ്ക്കുന്ന പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു: ^[3]

യുണിക്സ്-പോലുള്ള

• എഐഎക്സ്(AIX)
• ബെർക്കീലി സോഫ്‌റ്റ്‌വെയർ വിതരണം(ബി.എസ്.ഡി)
• ഡാർവിൻ
• ഫ്രീ ബി.എസ്.ഡി.
• എച്ച്പി-യുഎക്സ്(HP-UX)
• ഇല്ലുമോസ്(illumos)
• ഐറിക്സ്(IRIX) 5 ഉം അതിനുശേഷവും (പിന്തുണയില്ലാത്ത 3.x)^[4]
• പദ്ധതി 9
• മാക് ഒഎസ്(macOS)(ഒഎസ് X)
• നെറ്റ് ബിഎസ്ഡി(NetBSD)
• ലിനക്സ്
• ഓപ്പൺ ബി. എസ്. ഡി
• സൊളാരിസ്
• ട്രൂ64

പ്രത്യേകവും ഉൾച്ചേർത്തതുമായതും

• ജിപി2എക്സ്(GP2X)
• ഐപോഡ് ലിനക്സ്(iPodLinux)
• നിൻടെൻഡോ ഡിഎസ്
• നിൻടെൻഡോ ഗെയിംകബു
• സിംബിയൻ ഒഎസ് സീരീസ്60
• നോക്കിയ 770 ഇന്റർനെറ്റ് ടാബ്ലെറ്റ്
• നോക്കിയ N800
• നോക്കിയ N810
• നോക്കിയ N900
• പാം ഒഎസ്
• പ്ലേസ്റ്റേഷൻ 2
• പ്ലേസ്റ്റേഷൻ 3 (ഫ്രീബിഎസ്ഡി)
• Psion
• ക്യുഎൻഎക്സ്(QNX)
• ഷാർപ്പ് സരസ്
• Xbox / എക്സ്ബിഎംസി(XBMC)
• വിഎക്സ് വർക്സ്(VxWorks)
• ഓപ്പൺമൊക്കോ
• ഐ.ഒ.എസ്.(ആപ്പിൾ ഐഒഎസ്(Apple iOS))
• ആൻഡ്രോയിഡ്
• ബ്ലാക്ക്ബെറി 10(BlackBerry 10)

മറ്റുള്ളവ

• എആർഒഎസ്(AROS)
• VMS (3.3 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• ഒഎസ്/2(OS / 2) (3.3 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• ഒഎസ് / 390(OS / 390)
• റിസ്ക് ഒഎസ്(RISC OS) (3.0 മുതൽ പിന്തുണക്കാത്തത്)
• വിൻഡോസ് എക്സ്പിയും പിന്നീടു ഇറങ്ങിയിട്ടുള്ളതും
• വിൻഡോസ് 2000 (3.3 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• ഇസഡ് / ഒഎസ്(z / OS)

പൈത്തൺ സോഫ്റ്റ് വെയർ ഫൗണ്ടേഷൻറെ സിപൈത്തൺ പിന്തുണയ്ക്കാത്ത PEP 11 ^[5] പ്ലാറ്റ്ഫോമുകൾ നൽകുന്നു. ഈ പ്ലാറ്റ്ഫോമുകൾക്ക് ഇപ്പോൾ ബാഹ്യ പോർട്ടുകൾ പിന്തുണയ്ക്കാൻ കഴിയും. ഈ പോർട്ടുകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

• എഥീഒഎസ്(AtheOs) (2.6-ന് ശേഷം പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• ബിഒഎസ്(BeOS) (പിന്തുണയ്ക്കാത്ത 2.6)
• ഡോസ്(DOS) (2.0 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തവ)
• ഐറിക്സ്(IRIX) 4 (2.3 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തവ)
• മാക് ഒഎസ് 9 (2.4 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തവ)
• മിനക്സ് (2.3 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• വിൻഡോസ് 3.x (2.0 മുതൽ പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• വിൻഡോസ് 9x (2.6-ന് ശേഷം പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)
• വിൻഡോസ് എൻടി 4 (2.6-ന് ശേഷം പിന്തുണയ്ക്കാത്തത്)

പുറം പോർട്ടുകൾ പൈത്തൺ സോഫ്റ്റ് വെയർ ഫൗണ്ടേഷൻറെ സിപൈത്തൺറെ ഔദ്യോഗിക പതിപ്പിലേക്ക് ചേർത്തിരിക്കുന്നു. ഇതിൻറെ പ്രധാന ഡവലപ്മെൻറ് സൈറ്റുകളിലേക്ക് ലിങ്കുകളുണ്ട്, പലപ്പോഴും പ്ലാറ്റ്ഫോം നിർദ്ദിഷ്ട പ്രവർത്തനങ്ങ ൾക്കായുള്ള അധിക ഘടകങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു, പിഎസ്പി (PSP) യ്ക്കായുള്ള ഗ്രാഫിക്സ്, സൗണ്ട് എപിഐ എന്നിവ പോലെ എസ്60(S60)ക്കായുള്ള എസ്എംഎസ്(SMS), ക്യാമറ എപിഐ എന്നിവ ഈ പോർട്ടുകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

• അമിഗാ: AmigaPython^[6]
• AS/400: iSeriesPython^[7]
• ഡോസ്(DOS) using DJGPP: PythonD^[8]
• പ്ലേസ്റ്റേഷൻ പോർട്ടബിൾ: Stackless Python for PSP^[9]
• സിംബിയൻ ഒഎസ്(Symbian OS): Python for S60
• വിൻഡോസ് സിഇ(Windows CE)/Pocket PC: Python Windows CE port^[10]

ഈ പൈത്തൺ പതിപ്പുകൾ നിലവിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന സംരംഭ ലിനക്സ് വിതരണങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്തിട്ടുണ്ട് ^[11].

അൺലാഡൻ സ്വാളോ സിപൈത്തണിൻറെ ഉത്തമീകരിച്ച ബ്രാഞ്ചാണ്, പൂർണ്ണമായും അനുയോജ്യമായതും കൂടുതൽ വേഗമേറിയതും ആയിരിക്കാനാണ് ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്. സിപൈത്തണിൻറെ ഇഷ്ടാനുസൃത അയഥാർത്ഥ യന്ത്ര(Virtual Machine)വുമായി എൽ.എൽ.വി.എം ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിച്ച ലളിതമായ ഒരു ജസ്റ്റ്-ഇൻ-ടൈം കമ്പൈലർ ഉപയോഗിച്ച് ലക്ഷ്യം നേടുകയാണ് ആണ് ഇതിൻറെ ഉദ്ദേശം. സിപൈ ത്തണിൻറെ അഞ്ചിൽ ഒരു ഘടകം വേഗത മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിൻറെ ലക്ഷ്യം ഈ പദ്ധതിയിൽ പറഞ്ഞിരുന്നു; ^[59]പക്ഷേ ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാനായില്ല. ^[60]

ഈ പദ്ധതിക്ക് വേണ്ടി ഗൂഗിൾ ആണ് പണം മുടക്കുന്നത്. പ്രോജക്റ്റ് ഉടമകളായ തോമസ് വൗഡേഴ്സ്, ജെഫ്രി യാസ്സിൻ, കോളിൻ വിൻറർ എന്നിവരാണ് മുഴുവൻ സമയ ഗൂഗിൾ ജീവനക്കാർ.^[61] എന്നിരുന്നാലും മിക്ക പദ്ധതി സംഭാവനക്ക‌ാരും ഗൂഗിൾ ജീവനക്കാരല്ല. ^[62]അൺലാഡൻ സ്വാളോ ഗൂഗിൾ കോഡിൽ ഹോസ്റ്റുചെയ്തു. ^[63]

പൈത്തൺ ഭാഷയെ സംബന്ധിച്ച നിരവധി കാര്യങ്ങൾ പോലെ, അൺലാഡൻ സ്വാളോ എന്ന പേര് ഒരു മോണ്ടി പൈത്തൺ റഫറൻസ് ആണ്, മോണ്ടി പൈത്തൺ ആൻഡ് ദി ഗ്രേറ്റ് ഗ്രേയിൽ എന്ന തമാശ സിനിമയിൽ നിന്നാണ് ഇതിൻറെ ഉൽഭവം.

പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട എല്ലാ ലക്ഷ്യങ്ങളും ചുരുങ്ങുകയാണെങ്കിലും, അൺലാഡൻ സ്വാളോ, പ്രധാന പൈത്തൺ നടപ്പിലാക്കലുകൾക്കു വേണ്ടി ചില കോഡ് കൂട്ടിച്ചേർത്തു, ഉദാഹരണത്തിന് സിപിക്കിൾ (cPickle) ഘടന മെച്ചപ്പെടുത്തൽ പോലുള്ളവ.^[64]

2010 ജൂലായിൽ, പദ്ധതി നിർജ്ജീവമായി എന്നോ നിർജ്ജീവമായി‌ക്കൊണ്ടിരിക്കു കയാണെന്നോ ചില നിരീക്ഷകർ ഊഹിച്ചു, 2009 മുതൽ ക്യൂ 4 നാഴികക്കല്ലുകൾ ഇതുവരെ പുറത്തുവിട്ടിട്ടില്ല.^[65] 2010 ജനുവരിയിൽ അൺലാഡൻറെ മെയിലിങ് ലിസ്റ്റിലെ ട്രാഫിക് 500 സന്ദേശങ്ങളിൽ താഴെയായി. 2010 സെപ്റ്റംബറിൽ 10 ൽ കുറവായി.^[66] അൺലാഡൻ പദ്ധതിക്ക് ഗൂഗിളിൻറെ ഫണ്ടിംഗ് നഷ്ടപ്പെട്ടതായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.^[67] 2010 നവംബറിൽ പ്രധാന നിർമ്മാതാക്കളിൽ ഒരാൾ ഇപ്രകാരം പ്രഖ്യാപിച്ചു."ജെഫ്രിയും ഞാനും ഗൂഗിളിനു വേണ്ടി കൂടുതൽ പ്രാധാന്യം ഉള്ള മറ്റു പ്രോജക്ടുകൾക്കായി സമയം നീക്കിവെച്ചു".^[68]

2010 ജനുവരി 26 ന് 2009 ക്യു 4 വികസിപ്പിച്ച ശാഖ നിലവിൽ വന്നു.^[69] പക്ഷേ വെബ്സൈറ്റിൽ പരസ്യങ്ങളൊന്നും നടത്തിയിട്ടില്ല. കൂടാതെ, ദീർഘകാല പദ്ധതികൾ സംബന്ധിച്ച്, പ്രോജക്റ്റ് പൈത്തൺ 2.7 റിലീസ് വിട്ടുപോകുമ്പോൾ, ഒരു പൈത്തൺ എൻഹാൻസ്മെൻറ് നിർദ്ദേശം (പിഇപി) ^[60] സ്വീകരിക്കുകയും, പൈത്തണിൻറെ ഔദ്യോഗിക റിപോസിറ്ററിയുടെ പ്രത്യേക പൈ3കെ-ജിറ്റ്(py3k-jit) ശാഖയിലേക്ക് അൺലാഡൻ സ്വാളോ ലയിപ്പിച്ചു. 2010 ജൂലൈ വരെ ഈ ജോലി തുടർന്നു. ^[70] ഈ ലയനം അല്പം സമയമെടുക്കുമായിരുന്നു, കാരണം അൺലാഡൻ സ്വാളോ പൈത്തൺ 2.6 അടിസ്ഥാനമാക്കിയിട്ടുള്ളതായിരുന്നു.^[71] പൈത്തൺ 3 അനുയോജ്യത (compatibility)(കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്കായി പൈത്തൺ 3000 കാണുക)നഷ്ടപ്പെടുകയും, അതിനെത്തുടർന്ന്, പിഇപി പിൻവലിക്കുകയും ചെയ്തു.

2011 ൻറെ തുടക്കത്തിൽ, പദ്ധതി നിർത്തിവയ്ക്കപ്പെട്ടു എന്ന് വ്യക്തമായി. ^[72]

• 2009 ക്യു 1 ^[73]
• 2009 ക്യു 2 ^[74]
• 2009 ക്യു 3യും അതിനുമപ്പുറവും: മെമ്മറി ഉപയോഗം കുറയ്ക്കുക, വേഗത വർദ്ധിപ്പിക്കുക ^[75]

അനേകം "ഉൽപാദന നിലവാരമുള്ള" പൈത്തൺ നടപ്പിലാക്കിലുകളിൽ ഒന്നാണ് സിപൈത്തൺ, ജൈത്തൺ(Jython)ഉൾപ്പെടെ, ജാവ വെർച്വൽ മെഷീനു(ജെവിഎം) വേണ്ടി ജാവയിൽ എഴുതിയതും, ആർപൈത്തണിൽ(RPython) എഴുതിയ പൈപൈ(PyPy) സിയിലേക്ക് തർജ്ജിമ ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. ഒപ്പം അയൺ പൈത്തണും(IronPython), ഇത് സാധാരണ ഭാഷ ആന്തരഘടനക്ക് വേണ്ടി സി#(സി ഷാർപ്പ്)ൽ എഴുതപ്പെട്ടിട്ടുള്ളതാണ്. നിരവധി പരീക്ഷണ പ്രവർത്തനങ്ങളും ഉണ്ട്. ^[76]

1. ↑ "Initialization, Finalization, and Threads". Python v2.7.6 documentation. Retrieved 2015-08-08.
2. ↑ "Library and Extension FAQ". Python v3.3.0 documentation. Python Software Foundation. "Can't we get rid of the Global Interpreter Lock?". Archived from the original on 4 March 2013.
3. ↑ "PythonImplementations". Retrieved 19 July 2012.
4. ↑ "Irix still supported?".
5. ↑ PEP 11
6. ↑ AmigaPython
7. ↑ "iSeriesPython". Archived from the original on 2008-05-15. Retrieved 2018-04-22.
8. ↑ PythonD
9. ↑ Stackless Python for PSP
10. ↑ Python Windows CE port
11. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2022-03-29. Retrieved 2018-04-22.
12. ↑ "DistroWatch.com: Red Hat Enterprise Linux". DistroWatch.com. 2017-09-07. Retrieved 2017-10-15.
13. ↑ "DistroWatch.com: Red Hat Enterprise Linux". DistroWatch.com. 2017-09-07. Retrieved 2017-10-15.
14. ↑ "DistroWatch.com: Red Hat Enterprise Linux". DistroWatch.com. 2017-09-07. Retrieved 2017-10-15.
15. ↑ "DistroWatch.com: CentOS". DistroWatch.com. 2017-09-14. Retrieved 2017-10-15.
16. ↑ "DistroWatch.com: CentOS". DistroWatch.com. 2017-09-14. Retrieved 2017-10-15.
17. ↑ "DistroWatch.com: Ubuntu". DistroWatch.com. 2017-10-14. Retrieved 2017-10-15.
18. ↑ "DistroWatch.com: Ubuntu". DistroWatch.com. 2017-10-14. Retrieved 2017-10-15.
19. ↑ "DistroWatch.com: Debian". DistroWatch.com. 2017-10-15. Retrieved 2017-10-15.
20. ↑ "Debian -- Details of package python3 in stretch". Retrieved 2017-12-19.
21. ↑ "DistroWatch.com: Debian". DistroWatch.com. 2017-10-15. Retrieved 2017-10-15.
22. ↑ "Debian -- Details of package python3 in jessie". Retrieved 2017-12-19.
23. ↑ "DistroWatch.com: Debian". DistroWatch.com. 2017-10-15. Retrieved 2017-10-15.
24. ↑ "Debian -- Details of package python3 in wheezy". Retrieved 2017-12-19.
25. ↑ "DistroWatch.com: openSUSE". DistroWatch.com. 2017-10-14. Retrieved 2017-10-15.
26. ↑ "DistroWatch.com: openSUSE". DistroWatch.com. 2017-10-14. Retrieved 2017-10-15.
27. ↑ "Python 2.0". Python.org. Retrieved 2018-03-24.
28. ↑ "Python 2.0.1". Python.org. Retrieved 2018-03-24.
29. ↑ "Python 2.1". Python.org. Retrieved 2018-03-24.
30. ↑ "Python 2.1.3". Python.org. Retrieved 2018-03-24.
31. ↑ "Python 2.2". Python.org. Retrieved 2014-02-06.
32. ↑ "Python 2.2.3". Python.org. Retrieved 2014-02-06.
33. ↑ "Python 2.3". Python.org. 2003-07-29. Retrieved 2014-02-06.
34. ↑ "Python 2.3.7 Release". Python.org. 2008-03-11. Retrieved 2014-02-06.
35. ↑ "Python 2.4". Python.org. 2004-11-30. Retrieved 2014-02-06.
36. ↑ "Python 2.4.6 Release". Python.org. 2008-12-19. Retrieved 2014-02-06.
37. ↑ "Python 2.5 Release". Python.org. 2006-09-19. Retrieved 2014-02-06.
38. ↑ "Python 2.5.6". Python.org. 2011-05-26. Retrieved 2014-02-06.
39. ↑ "Python 2.6 Release". Python.org. 2008-10-01. Retrieved 2014-02-06.
40. ↑ "Python 2.6.9 Release". Python.org. 2013-10-29. Retrieved 2014-02-06.
41. ↑ "Python 2.7 Release". Python.org. 2010-07-03. Retrieved 2014-02-06.
42. ↑ "PEP 373 - Python 2.7 Release Schedule". Python.org. Retrieved 2014-02-06.
43. ↑ "[Python-Dev] Python 2.7 -- bugfix or security before EOL?". Guido van Rossum. Retrieved 2017-03-14.
44. ↑ "Python 3.0 Release". Python.org. 2008-12-03. Retrieved 2014-02-06.
45. ↑ "Python 3.0.1 Release". Python.org. 2009-02-13. Retrieved 2014-02-06.
46. ↑ "Python 3.1 Release". Python.org. 2009-06-27. Retrieved 2014-02-06.
47. ↑ "PEP 375 - Python 3.1 Release Schedule". Python.org. Retrieved 2014-02-06.
48. ↑ "Python 3.2 Release". Python.org. 2011-02-20. Retrieved 2014-02-06.
49. ↑ "PEP 392 - Python 3.2 Release Schedule". Python Software Foundation. Retrieved 2017-09-17.
50. ↑ "Python 3.3.0 Release". Python.org. 2012-09-29. Retrieved 2014-02-06.
51. ↑ "PEP 398 - Python 3.3 Release Schedule". Python Software Foundation. Retrieved 2017-09-17.
52. ↑ "Python 3.4.0 Release". Python.org. Retrieved 2014-04-26.
53. ↑ "Python Developer's Guide: Status of Python branches". Python Software Foundation. Retrieved 2017-09-17.
54. ↑ "Python 3.5.0 Release". Python.org. Retrieved 2017-01-01.
55. ↑ "Python Developer's Guide: Status of Python branches". Python Software Foundation. Retrieved 2017-09-17.
56. ↑ "Python 3.6.0 Release". Python.org. Retrieved 2017-01-01.
57. ↑ "PEP 494 - Python 3.6 Release Schedule". Python.org. Retrieved 2017-01-01.
58. ↑ ^{58.0 58.1} "Python 3.7 Release Schedule". Python.org. Retrieved 2017-01-01.
59. ↑ Paul, Ryan (2009-03-26). "Ars Technica report on Unladen Swallow goals". Arstechnica.com. Retrieved 2011-08-19.
60. ↑ ^{60.0 60.1} Winter, Collin; Yasskin, Jeffrey; Kleckner, Reid (2010-03-17). "PEP 3146 - Merging Unladen Swallow into CPython". Python.org.
61. ↑ /p/unladen-swallow/people/list "People working on Unladen Swallow". Retrieved 2009-09-29. ((cite web)): Check |url= value (help)
62. ↑ https://code.google.com/p/unladen-swallow/ people/ list
63. ↑ "Unladen Swallow project page". Code.google.com. Retrieved 2011-08-19.
64. ↑ http://bugs.python.org/issue9410
65. ↑ "Message on comp.lang.python". Groups.google.com. Retrieved 2011-08-19.
66. ↑ "Unladen Swallow | Google Groups". Groups.google.com. Retrieved 2011-08-19.
67. ↑ "reddit post by an Unladen committer". Reddit.com. 2010-06-24. Retrieved 2011-08-19.
68. ↑ Winter, Collin (8 November 2010). "Current status of Unladen-Swallow". Google.
69. ↑ "2009 Q4 release branch creation". Code.google.com. 2010-01-26. Retrieved 2011-08-19.
70. ↑ "Developers focus on merge into py3k-jit". Groups.google.com. 2010-07-13. Retrieved 2011-08-19.
71. ↑ "Unladen Swallow baseline". Python.org. Retrieved 2011-08-19.
72. ↑ Kleckner, Reid (26 March 2011). "Unladen Swallow Retrospective". QINSB is not a Software Blog (qinsb.blogspot.com).
73. ↑ "Unladen Swallow 2009Q1". unladen-swallow, A faster implementation of Python. Retrieved 19 October 2012.
74. ↑ "Unladen Swallow 2009Q2". unladen-swallow, A faster implementation of Python. Retrieved 19 October 2012.
75. ↑ "Unladen Swallow 2009Q3". unladen-swallow, A faster implementation of Python. Retrieved 19 October 2012.
76. ↑ Martelli, Alex (2006). Python in a Nutshell (2nd ed.). O'Reilly. pp. 5–7. ISBN 978-0-596-10046-9.