Daniel Kahneman
Kahneman in 2009
ജനനം	(1934-03-05)മാർച്ച് 5, 1934 Tel Aviv, Mandatory Palestine
മരണം	മാർച്ച് 27, 2024(2024-03-27) (പ്രായം 90) Manhattan, New York, U.S.[1]
ദേശീയത	American, Israeli
വിദ്യാഭ്യാസം	Hebrew University (BA) University of California, Berkeley (MA, PhD)
അറിയപ്പെടുന്നത്	Cognitive biases Behavioral economics Prospect theory Loss aversion Hedonic psychology
ജീവിതപങ്കാളി(കൾ)	Irah Kahneman Anne Treisman ​ ​ (m. 1978; her death 2018)​
പങ്കാളി(കൾ)	Barbara Tversky (2020–2024)
പുരസ്കാരങ്ങൾ	APA Distinguished Scientific Contribution Award (1982) Nobel Memorial Prize in Economic Sciences (2002) University of Louisville Grawemeyer Award (2003) APA Lifetime Achievement Award (2007) Presidential Medal of Freedom (2013)
ശാസ്ത്രീയ ജീവിതം
പ്രവർത്തനതലം	Psychology Economics
സ്ഥാപനങ്ങൾ	Princeton University (1993–2024) University of California, Berkeley (1986–93) University of British Columbia (1978–86) Center for Advanced Study in the Behavioral Sciences, Stanford (1972–73) Hebrew University of Jerusalem (1961–77)
പ്രബന്ധം	An analytical model of the semantic differential (1961)
ഡോക്ടർ ബിരുദ ഉപദേശകൻ	Susan M. Ervin-Tripp
ശ്രദ്ധേയരായ വിദ്യാർത്ഥികൾ	Anat Ninio Avishai Henik Baruch Fischhoff Ziv Carmon Nathan Novemsky Maria Stone
Daniel Kahneman's voice Recorded August 2013 from the BBC Radio 4 programme Desert Island Discs ഈ പ്രമാണം കേൾക്കാൻ കഴിയുന്നില്ലേ? മീഡിയാ സഹായി സന്ദർശിക്കുക.
വെബ്സൈറ്റ്	scholar.princeton.edu/kahneman/

ഇസ്രായേൽ-അമേരിക്കൻ സൈക്കോളജിസ്റ്റും, സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്ര പണ്ഡിതനും ആയിരുന്നു ഡാനിയൽ കാനമൻ (ജനനം: മാർച്ച് 5, 1934 മരണം: മാർച്ച് 27, 2024). 2002-ൽ അദ്ദേഹം സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിൽ നോബൽ സമ്മാനം നേടി. മനുഷ്യരുടെ സാമ്പത്തിക തീരുമാനങ്ങളെ അവരുടെ മനോവ്യാപാരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തുന്ന ബിഹേവിയറൽ ഇക്കണോമിക്സിൻ്റെ തുടക്കക്കാരനായ അദ്ദേഹത്തിന് ഈ രംഗത്തുള്ള സംഭാവനകൾക്കാണ് ഈ ബഹുമതി ലഭിച്ചത്.^[2]

മാർച്ച് 5, 1934 ൽ പാരീസിൽ ജനനം. പിന്നീട്, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബം രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിന്റെ കാലത്ത് ഇസ്രായേലിലേക്ക് കുടിയേറി. അദ്ദേഹം ഹീബ്രു സർവകലാശാലയിൽ മനശാസ്ത്രത്തിൽ ബിരുദം നേടി, തുടർന്ന് യുഎസ്‌ ൽ പഠനങ്ങൾ തുടരുകയും പിഎച്ച്.ഡി ബിരുദം നേടുകയും ചെയ്തു.^[3] ഹെബ്രു യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഓഫ് ജറുസലേം, യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് കാലിഫോർണിയ, ബെർക് ലെ (Ph.D.) എന്നിവിടങ്ങളിലായിരുന്നു പഠനം.^[4]

2024 മാർച്ച് 27 ന് കാനമൻ അന്തരിച്ചു. അന്ത്യംവരെ പ്രിൻസ്റ്റൻ സർവകലാശാലയിൽ അധ്യാപകനായിരുന്നു.^[5]

ഇസ്രയേലി സാമൂഹിക ഗവേഷകയായ ഇറാ കാനമൻ ആയിരുന്നു ആദ്യ ഭാര്യ,^[6] അവർക്ക് രണ്ട് കുട്ടികളുണ്ടായിരുന്നു. പിന്നീട് അവർ വിവാഹമോചിതരായി.^[7] ടെക്‌നോളജിയിൽ ജോലി ചെയ്യുന്ന മകൾ ലെനോർ ഷോഹാം തൻ്റെ പിതാവിൻ്റെ നോബൽ പ്രഭാഷണത്തിൽ സഹകരിച്ചിരുന്നു.^[8][9]  അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ മകൻ മൈക്കൽ കാനമൻ സ്‌കിസോഫ്രീനിയ ബാധിതനാണ്; മൈക്കിൾ "വളരെ മിടുക്കനായ ഒരു സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രജ്ഞൻ ആയിരിക്കുമായിരുന്നു" എന്ന് കാനെമാൻ പറഞ്ഞതായി പറയുന്നു.^[8][10]

രണ്ടാം ഭാര്യ കോഗ്നിറ്റീവ് സൈക്കോളജിസ്റ്റ് ആയിരുന്ന ആനി ട്രീസ്മാൻ 1978 മുതൽ 2018-ൽ അവർ മരിക്കുന്നത് വരെ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഒപ്പം ജീവിച്ചു. അവർ കാലിഫോർണിയയിലെ ബെർക്ക്‌ലിയിൽ കുറച്ചുകാലം താമസിച്ചിരുന്നു.^[11][12] 2020 മുതൽ, തൻ്റെ ദീർഘകാല സഹകാരിയായ ആമോസ് ത്വെർസ്കിയുടെ വിധവയായ ബാർബറ ട്വെർസ്കിയോടൊപ്പം അദ്ദേഹം ന്യൂയോർക്ക് സിറ്റിയിൽ താമസിച്ചു.^[13]

1. പ്രോസ്പെക്ട് സിദ്ധാന്തം: 1979-ൽ, അമോസ് ടെവേഴ്സ്കിയുമായി ചേർന്ന് കാനമൻ പ്രോസ്പെക്ട് സിദ്ധാന്തം അവതരിപ്പിച്ചു. ഈ സിദ്ധാന്തം മനുഷ്യർ ധനബന്ധിത തീരുമാനങ്ങൾ എങ്ങനെ എടുക്കുന്നുവെന്ന് വിശദീകരിക്കുന്നു. വേദനയുടെ ഭീതി, നഷ്ടത്തിന്റെ ഭയം എന്നിവ തന്ത്രപരമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളെ എങ്ങനെ സ്വാധീനിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ ഒരു ഗൗരവമുള്ള പഠനമാണിത്.
2. വിന്യാസവും മുൻ‌വിധികളും (Heuristics and Biases): ഈ പഠനങ്ങളിൽ, കാഹ്നമാൻ മനുഷ്യരുടെ അഭികാമ്യങ്ങൾ എങ്ങനെ സ്വതന്ത്രവും യുക്തിപരവുമായ ഓർമ്മകളാൽ സ്വാധീനിക്കപ്പെടുന്നുവെന്ന് കണ്ടുപിടിച്ചു. പലപ്പോഴും, ആളുകൾ അവരുടെ മുൻ‌വിധികളാൽ തെറ്റായ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നു.
3. ദി പ്ലാൻവിംഗ് ഫാൾസി (The Planning Fallacy): കാനമൻ പ്രോജക്റ്റുകളുടെ അളവെടുപ്പ് എങ്ങനെ തെറ്റാകാൻ സാധ്യതയുള്ളതായി തിരിച്ചറിഞ്ഞു. മനുഷ്യർ അവരുടെ കഴിവുകൾ, സമയം, ഭാവി മുന്നാനുകൂല്യം എന്നിവയെ വളർത്തി കാണുന്നതിനാൽ പലപ്പോഴും ദീർഘകാല പ്രതീക്ഷകൾ തെറ്റാറാണ് പതിവ്.

• Thinking, Fast and Slow (2011) (മലയാളം: ചിന്ത, വേഗവും മന്ദവുമായ): മനുഷ്യ മനസ്സിന്റെ വേഗത്തിലുള്ള, അനന്തരം ധീരതയോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്ന രണ്ട് വ്യത്യസ്ത വ്യവസ്ഥകളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം.
• Noise: A Flaw in Human Judgment (2021) (മലയാളം: അലക്കാത്തം: മനുഷ്യ തീരുമാനങ്ങളിലെ പിശക്): ഒരേ സാഹചര്യങ്ങളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്ത വ്യക്തികൾ എങ്ങനെ വ്യത്യസ്ത ഉത്തരങ്ങൾ നൽകുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം.

• 1982-ൽ, അമേരിക്കൻ സൈക്കോളജിക്കൽ അസോസിയേഷനിൽ നിന്നുള്ള അവാർഡ് ഫോർ ഡിസ്റ്റിൻഗ്യുഷ്ഡ് സൈൻറ്റിഫിക് കോൺട്രിബ്യൂഷൻസ് (അമോസ് ട്വെർസ്‌കിക്ക് ഒപ്പം) അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു^[14]

• 1992-ൽ, സൊസൈറ്റി ഫോർ കൺസ്യൂമർ സൈക്കോളജിയുടെ ഡിസ്റ്റിൻഗ്യുഷ്ഡ് സൈൻറ്റിഫിക് കോൺട്രിബ്യൂഷൻസ് അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു^[15]

• 1995-ൽ, ജനറൽ സൈക്കോളജിയിലെ ആജീവനാന്ത സംഭാവനകൾക്കുള്ള ഹിൽഗാർഡ് അവാർഡിന് അദ്ദേഹത്തെ തിരഞ്ഞെടുത്തു^[16]

• 1995-ൽ, അദ്ദേഹത്തിന് (അമോസ് ത്വെർസ്‌കിക്ക് ഒപ്പം) സൊസൈറ്റി ഓഫ് എക്സ്പിരിമെൻ്റൽ സൈക്കോളജിസ്റ്റ്സ് സൊസൈറ്റിയുടെ വാറൻ മെഡൽ ലഭിച്ചു ^[17]

• 2001-ൽ, നാഷണൽ അക്കാദമി ഓഫ് സയൻസസിലെ അംഗമായി അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു.^[18]

• 2002-ലെ സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിനുള്ള നോബൽ സമ്മാനം: പ്രോസ്പെക്ട് സിദ്ധാന്തത്തിലൂടെ സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിൽ സൈക്കോളജിയുടെ ഗൗരവമുള്ള പങ്കിനെക്കുറിച്ചുള്ള വ്യക്തമായ വീക്ഷണമാണ് അദ്ദേഹത്തെ നോബൽ പുരസ്കാരത്തിന് അർഹനാക്കിയിരിക്കുന്നത്.

• പ്രസിഡൻഷ്യൽ മെഡൽ ഓഫ് ഫ്രീഡം (2013): അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈക്കോളജിയിലും സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിലുമുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ബഹുമാനപൂർവം.