For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Силикатни минерали.

Силикатни минерали

Силикатни минерали — најголемата и најзначајната класа на карпотворни минерали и околу 90% од Земјината кора. Тие се хемиски соединенија на силициумот со кислород и со некои минерали и широко се широко застапени во облик на стакло, порцелан, керамика и др.[1] Се класификуваат во зависност од составот и распореденоста на нивната силикатна група.

Филосиликатниот минерал хризокола

Незосиликати и ортосиликати

[уреди | уреди извор]
Незосиликатни примероци во Геолошкиот музеј на Јужна Дакота

Незосиликатите (од грч. νησος, несос = „остров“), или ортосиликати имаат изолирани (островски) [SiO4]4− тетраедри што се поврзани само со меѓупросторни катјони. Никел-Штрунцова класификација: 09.A

  • фенакити
    • фенакит — Be2SiO4
    • вилемит — Zn2SiO4
  • оливини
    • форстерит — Mg2SiO4
    • фајалит — Fe2SiO4
  • гранати
    • пироп — Mg3Al2(SiO4)3
    • алмандин — Fe3Al2(SiO4)3
    • спесартин — Mn3Al2(SiO4)3
    • гросулар — Ca3Al2(SiO4)3
    • андрадит — Ca3Fe2(SiO4)3
    • уваровит — Ca3Cr2(SiO4)3
    • хидрогросулар — Ca3Al2Si2O8(SiO4)3-m(OH)4m
  • циркони
    • циркон — ZrSiO4
    • торит — (Th,U)SiO4
Кијанитни кристали (непознат размер)
  • Al2SiO5 group
    • андалусит — Al2SiO5
    • кијанит — Al2SiO5
    • силиманит — Al2SiO5
    • димортјерит — Al6.5-7BO3(SiO4)3(O,OH)3
    • топаз — Al2SiO4(F,OH)2
    • ставролит — Fe2Al9(SiO4)4(O,OH)2
  • хумити - (Mg,Fe)7(SiO4)3(F,OH)2
    • норбергит — Mg3(SiO4)(F,OH)2
    • хондродит — Mg5(SiO4)2(F,OH)2
    • хумит — Mg7(SiO4)3(F,OH)2
    • клинохумит — Mg9(SiO4)4(F,OH)2
  • датолит — CaBSiO4(OH)
  • титанит — CaTiSiO5
  • хлоритоид — (Fe,Mg,Mn)2Al4Si2O10(OH)4

Соросиликати

[уреди | уреди извор]
Соросиликатни примероци во Геолошкиот музеј на Јужна Дакота

Соросиликатите (од грч. σωρός сорос = „купче“) имаат изолирани двојни тетраедарски групи со (Si2O7)6− или сооднос од 2:7. Никел-Штрунцова класификација: 09.B

  • хемиморфит (calamine) - Zn4(Si2O7)(OH)2•H2O
  • лосонит — CaAl2(Si2O7)(OH)2•H2O
  • илваит — CaFe2+2Fe3+O(Si2O7)(OH)
  • епидоти (has both (SiO4)4− and (Si2O7)6− groups)
    • епидот — Ca2(Al,Fe)3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
    • цојзит — Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
    • клиноцојзит — Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
    • танзанит — Ca2Al3O(SiO4)(Si2O7)(OH)
    • аланит — Ca(Ce,La,Y,Ca)Al2(Fe2+,Fe3+)O(SiO4)(Si2O7)(OH)
    • долазеит-(Ce) — CaCeMg2AlSi3O11F(OH)
  • везувијанит (идокрас) - Ca10(Mg,Fe)2Al4(SiO4)5(Si2O7)2(OH)4

Циклосиликати

[уреди | уреди извор]
Циклосиликатни примероци во Геолошкиот музеј на Јужна Дакота

Циклосиликатите (од грч. κύκλος киклос = „круг“), или прстенести силикати, имаат сврзани тетраедри со (TxO3x)2x- или сооднос од 1:3. Постојат како тричлени (T3O9)6- шестчлени (T6O18)12- прстени, каде T означува тетраедрално усогласен катјон. Никел-Штрунцова класификација: 09.C

  • тричлен прстен
    • бенитоит — BaTi(Si3O9)
  • шестччен прстен
    • аксинит — (Ca,Fe,Mn)3Al2(BO3)(Si4O12)(OH)
    • берил/смарагд — Be3Al2(Si6O18)
    • кордиерит — (Mg,Fe)2Al3(Si5AlO18)
    • турмалин — (Na,Ca)(Al,Li,Mg)3-(Al,Fe,Mn)6(Si6O18(BO3)3(OH)4

Треба да се напомене дека прстенот кај аксинитот содржи два тетраедра од B и четири тетраедра од Si и е многу изопачен во споредба со другите шестчлени циклосиликати.

  • Циклосиликат, [Si6O18]- шестчлени единечни прстени, берил (црвено: Si, сино: O)
    Циклосиликат, [Si6O18]- шестчлени единечни прстени, берил (црвено: Si, сино: O)
  • Циклосиликат, [Si3O9]- тричлен единечен прстен, бенитоит
    Циклосиликат, [Si3O9]- тричлен единечен прстен, бенитоит
  • Циклосиликат, [Si4O12]- четиричлен единечен прстен, папагоит
    Циклосиликат, [Si4O12]- четиричлен единечен прстен, папагоит
  • Циклосиликат, [Si9O27]- деветчлен прстен, евдиалит
    Циклосиликат, [Si9O27]- деветчлен прстен, евдиалит
  • Циклосиликат, [Si6O18]- шестчлен двоен прстен, миларит
    Циклосиликат, [Si6O18]- шестчлен двоен прстен, миларит

Иносиликати

[уреди | уреди извор]

Иносиликатите (од грч. ις ис [генитивно: ινος инос] = „влакно“), или верижни силикати, имаат преплетени ланци на силикатни тетраедри со SiO3, во сооднос од 1:3 (кај единечните ланци) или Si4O11, во сооднос од 4:11 (кај двојните ланци). Никел-Штрунцова класификација: 09.D

Едноланчени иносиликати

[уреди | уреди извор]
  • пироксени
    • енстатитно-ортоферосилитна низа
      • енстатит — MgSiO3
      • феросилит — FeSiO3
    • пижонит — Ca0.25(Mg,Fe)1.75Si2O6
    • диопсидно-хеденбергитна низа
      • диопсид — CaMgSi2O6
      • хеденбергит — CaFeSi2O6
      • авгит — (Ca,Na)(Mg,Fe,Al)(Si,Al)2O6
    • натриумско-пироксенска низа
      • жадит — NaAlSi2O6
      • егирин (Acmite) - NaFe3+Si2O6
    • сподумен — LiAlSi2O6
  • пироксеноиди
    • воластонит — CaSiO3
    • родонит — MnSiO3
    • пектолит — NaCa2(Si3O8)(OH)

Дволанчени иносиликати

[уреди | уреди извор]
  • амфиболи
    • антофилит — (Mg,Fe)7Si8O22(OH)2
    • камингтонитна низа
      • камингтонит — Fe2Mg5Si8O22(OH)2
      • грунерит — Fe7Si8O22(OH)2
    • тремолитна низа
      • тремолит — Ca2Mg5Si8O22(OH)2
      • актинолит — Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
    • хорнбленда — (Ca,Na)2-3(Mg,Fe,Al)5Si6(Al,Si)2O22(OH)2
    • натриумамфиболи
      • глаукофан — Na2Mg3Al2Si8O22(OH)2
      • рибекит (asbestos) - Na2Fe2+3Fe3+2Si8O22(OH)2
      • арфведсонит — Na3(Fe,Mg)4FeSi8O22(OH)2
  • Иносиликат, сем. пироксени, со двепериоден единечен ланец (Si2O6), диопсид
    Иносиликат, сем. пироксени, со двепериоден единечен ланец (Si2O6), диопсид
  • Иносиликат, клиноамфибол, со двепериодни двојни ланци (Si4O11), тремолит
    Иносиликат, клиноамфибол, со двепериодни двојни ланци (Si4O11), тремолит
  • Иносиликат, неразгранет трипериодичен единечен ланец на воластонит
    Иносиликат, неразгранет трипериодичен единечен ланец на воластонит
  • Иносиликатwith петпериоден единечен ланец, родонит
    Иносиликатwith петпериоден единечен ланец, родонит
  • Иносиликатwith цикличен разгранет осумпериоден ланец, пелиит
    Иносиликатwith цикличен разгранет осумпериоден ланец, пелиит

Филосиликати

[уреди | уреди извор]

Филосиликатите (од грч. φύλλον филон = „лист“), или лиснати силикати, образуваат напоредни листови од силикатни тетраедеи со Si2O5 или сооднос од 2:5. Никел-Штрунцова класификација: 09.E

Каолин
  • серпентини
    • антигорит — Mg3Si2O5(OH)4
    • хризотил — Mg3Si2O5(OH)4
    • лизардит — Mg3Si2O5(OH)4
  • глинени минерали
    • халојзит — Al2Si2O5(OH)4
    • каолинит — Al2Si2O5(OH)4
    • илит — (K,H3O)(Al,Mg,Fe)2(Si,Al)4O10[(OH)2,(H2O)]
    • монтморилонит — (Na,Ca)0.33(Al,Mg)2Si4O10(OH)2•nH2O
    • вермикулит — (MgFe,Al)3(Al,Si)4O10(OH)2•4H2O
    • талк — Mg3Si4O10(OH)2
    • палигорскит — (Mg,Al)2Si4O10(OH)•4(H2O)
    • пирофилит — Al2Si4O10(OH)2
  • ликсуни
    • биотит — K(Mg,Fe)3(AlSi3)O10(OH)2
    • мусковит — KAl2(AlSi3)O10(OH)2
    • флогопит — KMg3(AlSi3)O10(OH)2
    • лепидолит — K(Li,Al)2-3(AlSi3)O10(OH)2
    • маргарит — CaAl2(Al2Si2)O10(OH)2
    • глауконит — (K,Na)(Al,Mg,Fe)2(Si,Al)4O10(OH)2
  • хлорити
    • хлорит - (Mg,Fe)3(Si,Al)4O10(OH)2•(Mg,Fe)3(OH)6
  • Филосиликат, ликсуни, мусковит (црвено: Si, сино: O)
    Филосиликат, ликсуни, мусковит (црвено: Si, сино: O)
  • Филосиликат, една мрежа од тетраедри со четиричлени прстени, низа апофилит-(KF)-апофилит-(KOH)
    Филосиликат, една мрежа од тетраедри со четиричлени прстени, низа апофилит-(KF)-апофилит-(KOH)
  • Филосиликат, единечна мрежа од тетраедри со шестчлени прстени, низа пиросмалит-(Fe)-пиросмалит-(Mn)
    Филосиликат, единечна мрежа од тетраедри со шестчлени прстени, низа пиросмалит-(Fe)-пиросмалит-(Mn)
  • Филосиликат, единечна мрежа од тетраедри со шестчлени прстени, заофилит
    Филосиликат, единечна мрежа од тетраедри со шестчлени прстени, заофилит
  • Филосиликат, двојни мрежи со четиричлени и шестчлени прстени, карлтонит
    Филосиликат, двојни мрежи со четиричлени и шестчлени прстени, карлтонит

Тектосиликати

[уреди | уреди извор]

Тектосиликатите, или рамковни силикати, имаат тридимензионална оплата од сликиатни тертраедри со SiO2 или сооднос од 1:2. Во оваа група спаѓа речиси 75% од Земјината кора. Со исклучок на кварцната група, тектосиликатите се алуминосиликати. Никел-Штрунцова класификација: 09.F и 09.G, 04.DA (сем. кварцови/силициуми)

Кварц
Железест анортозит #60025 (плагиокласен фелдспат). Земен од кратерот „Декарт“ на Месечината.
  • кварцови
    • кварц — SiO2
    • тридимит — SiO2
    • кристобалит — SiO2
    • коезит — SiO2
  • фелдспати
    • алкални фелдспати (калиумски фелдспати)
      • микроклин — KAlSi3O8
      • ортоклас — KAlSi3O8
      • анортоклас — (Na,K)AlSi3O8
      • сандин — KAlSi3O8
      • албит — NaAlSi3O8
    • плагиокласни фелдспати
      • албит — NaAlSi3O8
      • олигоклас — (Na,Ca)(Si,Al)4O8 (Na:Ca 4:1)
      • андезин — (Na,Ca)(Si,Al)4O8 (Na:Ca 3:2)
      • лабрадорит — (Na,Ca)(Si,Al)4O8 (Na:Ca 2:3)
      • битовнит — (Na,Ca)(Si,Al)4O8 (Na:Ca 1:4)
      • анортит — CaAl2Si2O8
  • фелдспатоиди
    • нозеан — Na8Al6Si6O24(SO4)
    • канкринит — Na6Ca2(CO3,Al6Si6O24).2H2O
    • леуцит — KAlSi2O6
    • нефелин — (Na,K)AlSiO4
    • содалит — Na8(AlSiO4)6Cl2
      • аијн — (Na,Ca)4-8Al6Si6(O,S)24(SO4,Cl)1-2
    • лазурит — (Na,Ca)8(AlSiO4)6(SO4,S,Cl)2
  • петалит — LiAlSi4O10
  • скаполит group
    • маријалит — Na4(AlSi3O8)3(Cl2,CO3,SO4)
    • мејонит — Ca4(Al2Si2O8)3(Cl2CO3,SO4)
  • аналким — NaAlSi2O6•H2O
  • зеолити
    • натролит — Na2Al2Si3O10•2H2O
    • хабазит — CaAl2Si4O12•6H2O
    • хојландит — CaAl2Si7O18•6H2O
    • стилбит — NaCa2Al5Si13O36•17H2O
    • сколецит — CaAl2Si3O10.3H2O
    • Mordenite — (Ca,Na2,K2)Al2Si10O24•7H2O

Галерија

[уреди | уреди извор]
  • Незосиликат (SiO4)
    Незосиликат (SiO4)
  • Соросиликат (Si2O7), како кајзсуолунит от [Ca2Si2O5(OH)2•H2O]
    Соросиликат (Si2O7), како кајзсуолунит от
    [Ca2Si2O5(OH)2•H2O]
  • Тектосиликат, алуминосиликатна 3Д мрежа, синтетски зеолит ZSM-5
    Тектосиликат, алуминосиликатна 3Д мрежа, синтетски зеолит ZSM-5
  • Силикатно семесјство (3Д мрежа на SiO2), β-кварц
    Силикатно семесјство (3Д мрежа на SiO2), β-кварц

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „силикати“ — Лексикон на македонскиот јазик
  • Deer, W.A.; Howie, R.A., & Zussman, J. (1992). An introduction to the rock-forming minerals (II. изд.). London: Longman. ISBN 0-582-30094-0.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  • Deer, W.A.; Howie, R.A., Wise, W.S. & Zussman, J. (2004). Rock-forming minerals. Volume 4B. Framework silicates: silica minerals. Feldspathoids and the zeolites (II. изд.). London: Geological Society of London. стр. 982.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  • Hurlbut, Cornelius S. (1966). Dana's Manual of Mineralogy (XVII. изд.). ISBN 0-471-03288-3.
  • Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis (1985). Manual of Mineralogy (XX. изд.). Wiley. ISBN 0-471-80580-7.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit).
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Cover photo is available under {{::mainImage.info.license.name || 'Unknown'}} license. Credit: (see original file).
Силикатни минерали
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

✕
This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?