Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda

Sicilia Rejon
Dats aministrativ
Stat	Itàlia
Capolœg	Palermo
Oltre lengue	Lengua siciliana
Nassida	15 magg 1946
Politega
President	Renato Schifani (13 ottober 2022)
Orgen lejislativ	Assemblea regionale siciliana
Territore
Coordinade	37°35′59.85″N 14°00′55.36″E / 37.599958°N 14.015378°E37.599958; 14.015378
OSM	39152
Voltituden	3340 m s.l.m
Superfix	25 711 km²
Abitants	4 983 478 ab. (2019)
Densitaa	193.83 ab./km²
Confin	nessun valore
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Codex ISO 3166	IT-82
Codex ISTAT	19
Codex catastal
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Sit istituzional

La Sicilia (Sikelía in grech) l'è l'ìsola pioeu granda del Mar Mediteraneo e l'è pò una region a statut speciàl de la Republica italiana. Ol President a l'è ol Renato Schifani.

La Sicilia l'éra ciamada Trinacria che l'è un nòm grech che l' voeul dì trè pónte e 'l nass da la forma de l'isola che l'è pròpe un triàngol in mez al mar.

I trè ponte i è ol capo Peloro a matina (est) aproeuv a Messina, ol capo Boeo o Lilibeo di bande de Marsala a sira (ovest) e 'l capo Passero di bande de Portopalo a mezdé (sud).

• I res'cc archeològich gréch, specialmènt la Vall di Templi a Agrigento, che l'è Patrimòne de l'Umanità de l'Unesco.
• I mella testimonianze del baròch sicilian che i è 'm poo despertut in Sicilia e specialmènt a Noto.
• L'Etna con i sò 3.000 mèter, la lava e la niv, l'è ol vulcan pioeu volt de tuta Europa
• I oltre belleze de la natura e sovertut ol mar.

La Sicilia l'è stacia abitada da i Fenici e da i Cartaginés suertöt ol tòch a sira (est) de l'isola e da i Greci suertöt ol tòch a matina (ovèst) de l'ìsola.

Dòpo i guère tra Roma e Cartagine la Sicilia l'è pasada sóta 'l contròl de Roma fina a che i è riàcc i barbari. Gh'è riacc pò i Arabi che i restàc in Sicilia fina al 1060 quando i Normani i à casàcc vià.

Per sücesìù dinastega la Sicilia l'è finida a Federico II, suernominàt stupor mundi, imperadùr del Sacro Romà Germànech Impér che l's'è stabilìt pròpe 'n Sicilia. Ol sò s-cèt Manfredi in del 1266 l'è stacc isconfìt dal Carlo d'Angiò e isé pò la Sicilia l'è dientada angioina e dopo i Angiò gh'è riàcc i Aragonés e i Spagnöi.

In del 1713 la Siclia l'è pasada a i Savoia, pò in del 1718 a l'Austria e in del 1734 ü cadèt da la famèa di Burbù che la regnàa 'n Ispagna, ol Don Carlos, l' conquistà la Sicilia e töt ol süd italia.

A l'època del Napoleù la Sicilia l'è töt chèl che ghe rèsta a i Burbù, desà che 'l süd italia l'è gornàt dal Gioachino Murat.

La dinastia di Burbù la fenès quando in del 1860 l'isbarca in Sicilia ol Garibaldi, i sò mèla e tace óter melér de soldàc piemontés, dòpo che i gh'à dacc öna bèla mà la flòta 'nglésa a sbarcà. Se dis che ol Garibaldi l' sìes stacc ötàcc pò da la Mafia.

Da alùra la Sicilia l'è restada sóta ol Règn e pò la Repüblica Italiana.

Va regordàt che la Sicilia l'à mai soportàt ontéra i dominasiù straniére, basta regordà i Vespri, i méla riólte contra i Burbù, desà che Palermo la ölìa mia stà sóta Napoli, i riólte e la quase guera civìl che gh'è stacc in del 1946 quando col Finocchiaro Aprile e 'l bandìt Giuliano la Sicilia l'à sircàt amò öna ólta de dientà autonoma e 'ndipendenta, ma l'à portàt a cà dóma o' Statüt Ispeciàl.

In Sicilia a l'è nassida la mafia, la pioeu famosa a l'è Cosa Nostra, che l'è un'organizazzion ceiminal che l'è riada in tut ol mond e che incoeu a l'è 'l problema pioeu grand de l'Isola.

• Treccani

• Wikisource el gh'ha dent una pagina dedicada a Sicilia
• Wikiquote el gh'ha dent citazzion de o su Sicilia
• Wikinotizie el gh'ha dent notizzie in su Sicilia
• Wikimedia Commons el gh'ha dent imagin o alter archivi su Sicilia
• Wikivoyage el gh'ha dent Informazzion turisteghe su Sicilia

	Region d'Italia
Abruzz • Basilicada • Calabria • Campania • Emilia-Romagna • Friul-Venezia Giulia • Lazzi • Liguria • Lombardia • March • Molis • Piemont • Puja • Sardegna • Sicilia • Toscana • Trentin-Sud Tiroeu • Umbria • Val d'Aòsta • Veneto