Şerê navxweyî yê Çînê
Şerê navxwe yê Çînê | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Leşkerên komunîst di Şerê Sipingê de, leşkerên Misilman ên Artêşa Şoreşger a Neteweyî, Mao Zedong di salên 1930-an de, leşkerên Chiang Kai-shek, generalê CCP Su Yu berî Operasyona Menglianggu leşkeran teftîş dike | ||||||||
| ||||||||
Aliyên şer | ||||||||
Kuomintang | Partiya Komunîst a Çînê | |||||||
Fermandar | ||||||||
Çan Kay Şek Bai Chongxi Çen Çeng Li Zongren Yan Xishan He Yingqin Hu Zongnan Gu Zhutong Wei Lihuang Du YumingŞablon:Surrendered Sun Li-jen Fu ZuoyiŞablon:Surrendered Liu Chih Xue Yue Wang Yaowu Tang Enbo Huang Baitao † Zhang Lingfu † Zhang Xueliang Feng Yuxiang Zhang Huizan Ma Jiyuan Ma Bufang Ma Dunjing Xu Yungquan He Chengjun Li Mingzhong Ma Hushan Ma Ju-lung Pai Tzu-li Xu Guansheng Ma Zhongying Zhang Peiyuan Wang Tiexiyang Xiong Shihui |
Mao Zedong Zhu De Peng Dehuai Çu Enlay Lin Biao Liu Bocheng He Long Chen Yi Luo Ronghuan Xu Xiangqian Nie Rongzhen Ye Jianying Deng Şiaoping Su Yu Chen Geng Wang Jiaxiang Ye Ting † Bo Gu † Li De Zhang Guotao Liu Zhidan Xu Haidong Luo Ruiqing Zhang Zongxun Yang Dezhi Li Zhimin Xu Xiangqian Zeng Zhongsheng Yang Chengwu Xu Shiyou | |||||||
Hêz | ||||||||
: 4.300.000 (1945) 3.650.000 (1948) 1.490.000 (1949) |
: 1.200.000 (1945) 2.800.000 (1948) 4.000.000 (1949) | |||||||
Windayî | ||||||||
~ 1,500,000 mirî (1948-1949) | ~ 250.000 mirî (1948-1949) |
Şerê Navxweyî yê Çînê şerê navbera Partiya Neteweperest a Çînê (Kuomintang) (PNÇ) û Partiya Komunîst a Çînê ye. Ew di sala 1927an de piştî Sefera Bakur dest pê kir. Dî vê seferê da Chiang Kai-shek komînesten PKÇ'ê paqîj kir. Pevçûna sereke di sala 1950 de bi dawî bû[1]. Komunîstan, Çîna niha (girava Hainan jî di nav de) xistin bin kontrola xwe, jî neteweperestan ra Taywana niha, Penghu û çend giraven dîn ma.
Yekem Eniya Yekgirtî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Piştî hilweşîna Xanedana Qing, piraniya bakurê Çînê ji hêla dîktatorên herêmî ve hate rêvebirin. Sun Yat-sen ku li hember van dîktatoran ji hêzên rojavayî alîkarî geriya, tiştê ku hêvî dikir nedît û berê xwe da Yekîtiya Sovyetê. Yekîtiya Sovyetê ev daxwaza Sun red nekir û li gorî berjewendiyên xwe yên siyasî dest bi alîkariya Sun û PKÇ kir. Bi vî awayî têkoşîna desthilatdariyê di navbera komunîst û neteweperestan de li Çînê dest pê kir.
Li Şanghayê di sala 1923an de, di navbera Sun û nûnerê Sovyetê Adolph Joffe de belgeyek bi navê Manîfestoya Sun-Joffe hat îmzekirin û tê de soz hat dayîn ku Sovyet dê alîkariya Çînê bike ku wek netewe yek bibe. Di vê belgeyê de hat destnîşankirin ku divê di demek herî kin de di navbera PKÇ û PNÇ de yekitiyek pêk were û Çîn'ek yekgirtî û serbixwe were avakirin. Piştî vê yekê, karbidestên Sovyetê alîkariya her du partiyan kirin ku bibin yek û ji nû ve birêxistin bibin û bi vî awayî Yekem Eniya Yekgirtî ava kirin. Di vê navberê de, Chiang Kai-shek, yek ji hevalên Sun, ku ji bo perwerdeya siyasî û leşkerî çûbû Moskowê, vegeriya û Akademiya Leşkerî ya Whampoa ava kir. Chiang di sala 1924an de bû serokê akademiyê û piştî Sun bû serokê PNÇ. Chiang ji zêdebûna tevlêbûna Sovyetê di siyaseta Çînê de û rewşa "partiya di nav partiyê de" ne razî bû û dest bi paqijkirina komunîstan ji PNÇ ê kir û şerê navxweyî yê Çînê dest pê kir.
Sefera Bakur (1926–1928)
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Çend meh piştî mirina Sun, di sala 1925an de, wekî fermandarê giştî yê Artêşa Şoreşger a Neteweyî, Chiang dest bi sefera bakur kir, li bakur dîktatorên herêmî têk bir û Çîn di bin PNÇ de kir yek.
Dema ku PNÇ di sala 1926’an de bû du komên rast û çep, bloka komunîst a partiyê jî mezin bû. Chiang di adara 1926an de ji hewildanek revandinê xilas bû. Chiang yekser şêwirmendên Sovyetê ji kar derxist û bu serokê PNK.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Mitter, Rana (2008). Modern China : a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-922802-7. OCLC 181368899.
- Ev gotar ji agahiyên naveroka gotara wekhev a Wîkîpediyaya tirkî pêk tê.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.