ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಆಯೋಗ ವೆಂಬುದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, 1942 ರ ಮಾರ್ಚ್ ನ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಒಂದು ರೂಪದ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಸರ್ ಸ್ಟ್ಯಾಫೋರ್ಡ್ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ರವರು ಈ ಆಯೋಗದ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇವರು ಹಿರಿಯ ಸಮಾಜವಾದಿ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ವಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಚರ್ಚಿಲ್ ರವರ ವಾರ್ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್(ಯುದ್ಧ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ) ನಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು.

U.S. ನ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಟಲ್ ಆಫ್ ಬ್ರಿಟನ್ ನೊಂದಿಗೆ, ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಭವಿಷ್ಯದ ಮಟ್ಟಿಗೆ "ಮಾಡು ಇಲ್ಲವೇ ಮಡಿ" ರೀತಿಯದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತೀಯ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಅಧಿಕ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಸೇರಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಗಳಿಸಲು ಆಶಿಸಿತು. ಇದು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್ ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿಯ ವಿರುದ್ಧ, ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ ದಲ್ಲಿ ಫ್ಯಾಸಿಸ್ಟ್‌‌‌ ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ನಾಜಿ ಜರ್ಮನಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳಾದ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್, ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡರ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೇನೆಯೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧಮಾಡಿತ್ತು. ಆಗ 1939ರಲ್ಲಿ ವೈಸ್ ರಾಯ್ ಆಗಿದ್ದ ಲಾರ್ಡ್ ಲಿನ್ ಲಿತ್ ಗೌ, ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದ ಭಾರತ, ಮಿತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪರವಾಗಿದೆ ಎಂದು, ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರನ್ನು ಅಥವಾ ಚುನಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸದೆಯೇ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಮತ್ತು ಗಮನಾರ್ಹ ಕೋಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಬಂಡಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಚುನಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದಸದಸ್ಯರು ಸಾಮೂಹಿಕ ವಾಗಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಡುವಂತೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ದಂಗೆಯನ್ನು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಜಪಾನೀಯರ ವಿರುದ್ಧ ಅವರ ಕಾರ್ಯಪಡೆಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗಬಹುದು, ಹಾಗು ಯುರೋಪ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಬೇಕಾದ ಮಾನವ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ದೊರಕದೆ ಇರಬಹುದೆಂದು ಆತಂಕಪಟ್ಟುಕೊಂಡರು.

ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷವು, ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ ದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಕುರಿತು ಅದರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಂಗಡಣೆಯಾಯಿತು. ಭಾರತದ ವೈಸ್ ರಾಯ್ ರವರ ನಿರ್ಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕೋಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌‌ನ ಕೆಲವು ನಾಯಕರು, ಯುರೋಪ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲಕೊಡುವುದರ ಬದಲಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಬಂಡಾಯ ಹೂಡಿದರು. ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಸ್ವಂತದೇ ಸ್ವತಂತ್ರಕ್ಕೆ ಬೆದರಿಕೆಯನ್ನೊಡಿತು. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಚಾರಿ ಯಂತಹ ಇತರರು, ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಸಹಕರಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದರು — ಈ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯುವ ನಂಬಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದ್ದರು. ಭಾರತದ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸಿನ ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕರಾದ ಮೋಹನ್ ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿ ಯವರು, ನೈತಿಕವಾಗಿ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡದ ಕಾರಣ, ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು — ಸ್ವತಂತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತೀಯರ ಹೆಬ್ಬಯಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಅನುಮಾನಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್, ಮೌಲಾನ ಅಜಾದ್ ಮತ್ತು ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ರವರ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ರಾಜಗೋಪಾಲಚಾರಿ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ ತತ್‌‌ಕ್ಷಣದದ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಸ್ವತಂತ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು.

ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್‌‌ನ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಮೊಹಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ, ಯುದ್ದಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ನೀತಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮುಸ್ಲೀಂ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಪ್ಯಾನ್- ಇಂಡಿಯಾ ಸಹಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ತತ್‌‌ಕ್ಷಣದ ಸ್ವತಂತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನೀಡಿದ ಕರೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು.

ಕ್ರಿಪ್ಸ್, ಭಾರತಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಅವರ ಉದ್ದೇಶ ಕುರಿತು ಭಾರತೀಯ ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಿದರು. ಚರ್ಚಿಲ್ ಮತ್ತು ಲಿಯೋ ಅಮ್ರೆ(ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ ಆಫ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಫಾರ್ ಇಂಡಿಯಾ)ಯಿಂದ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಯಾವ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲು ಅನುಮತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಗೊಂದಲವಿದೆ.ಅಲ್ಲದೇ ಅವರು ವೈಸ್ ರಾಯ್ ಲಾರ್ಡ್ ಲಿನ್ ಲಿತ್ ಗೌ ರವರ ವಿರೋಧವನ್ನು ಕೂಡ ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು, ಕಾಮನ್ ವೆಲ್ತ್ ನಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವತಂತ್ರದ ಅವಕಾಶದೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೊಡುವುದಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮಾತುಕತೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಕ್ರಿಪ್ಸ್, ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗಾಗಿ ಕೇವಲ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವನ್ನು ಉಳಿಸಿ, ಲಿನ್ ಲಿತ್ ಗೌ ನನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದಾಗಿ ಮತ್ತು ಭಾರತಕ್ಕೆ ತತ್ ಕ್ಷಣದ ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿ ಮಾತು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಅದೇನೇ ಆದರೂ, ಅವರು ವೈಸ್ ರಾಯ್ ನಿರ್ವಾಹಕ ಸಮಿತಿಯ ಭಾರತೀಯ ಸದಸ್ಯರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ಒಪ್ಪಂದದ ಹೊರತಾಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರೆದುರು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದರು. ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಅವರ ಬಹುಪಾಲು ಸಮಯವನ್ನು, ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮತದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಿದ್ಧತೆಗಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ನಾಯಕರನ್ನು ಮತ್ತು ಜಿನ್ನಾರವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದರಲ್ಲೇ ಕಳೆದರು; ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ನಾಯಕರು ಕ್ರಿಪ್ಸ್, ಸಾಮೂಹಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಅಥವಾ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣೆಯ ಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. ರಾಜಕೀಯದ ಗುರುವಾಗಿದ್ದ ಅಮ್ರೆ, ವೈಸ್ ರಾಯ್ ನಿರ್ವಾಹಕ ಸಮಿತಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಕರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯು ಅವರು ಸಂಶಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಗೆ ಪರಮಾಧಿಕಾರದ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯು ಸಂದೇಹ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಈ ಹಂತದಿಂದಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಡುವೆ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೇ ಎರಡು ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಮತ್ತೊಂದು ಅದರ ನಿಜವಾದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ, ಎಂದು ಭಾವಿಸಿಸಲಾಯಿತು.

ಮೋಹನ್ ದಾಸ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಿಂದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕತ್ವವು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ನೀಡುವ ಬೆಂಬಲದ ಬದಲಿಗೆ ತತ್ ಕ್ಷಣದ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಯಾವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನೂ ನೀಡದಿದ್ದಾಗ, ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳವಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಪ್ರಮುಖ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಯೋಜಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಚಳವಳಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷರು ತಕ್ಷಣವೇ ಭಾರತದಿಂದ ತೆರಳಬೇಕೆಂಬ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟಿತು. ಇಂಪಿರಿಯಲ್ ಜಪಾನೀಸ್ ಆರ್ಮಿ(ಪರಮಾಧಿಕಾರವುಳ್ಳ ಜಪಾನೀಯರ ಸೈನ್ಯ), ಬರ್ಮಾದ ಮೇಲೆ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿ, ಭಾರತವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತೀಯ ಮಣ್ಣನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಭಾರತೀಯರು ಭಾವಿಸಿದರು. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುಭಾಷ್ ಚಂದ್ರ ಬೋಸ್ ರವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಮಿಯ ಉದಯವಾಯಿತು. ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳವಳಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನೀಡಿದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ಬಹುಪಾಲು ನಾಯಕರನ್ನು ಸೆರೆಮನೆಗೆ ತಳ್ಳಿತು.

ಜಿನ್ನಾರ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್,ಪ್ರಾಂತೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ ನ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮುಸ್ಲೀಮರಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿತು. ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ನಿಂದ ದೊರೆತ ಈ ಸೀಮಿತ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದವರೆಗೂ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಈ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಇದನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ವರೆಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಆಯೋಗದ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಕೇವಲ ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾದವು. ಸೈನ್ಯವನ್ನು ವಿಘಟಿಸಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ನೀಡಿದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಚರ್ಚಿಲ್ ಕೂಡ ಗಮನಿಸಿದ್ದರು, ಹಾಗು ಯುದ್ಧದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಲ್ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಅವರು ಹೊಸ ಲೇಬರ್ ಸರ್ಕಾರ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ನೀಡುವುದೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಕೇವಲ ಕಾಯಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು 1945-6 ರ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದರೊಂದಿಗೆ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೆ ತೊಲಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸವೂ ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿತು.^[೧] ಪೂರ್ವದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಯುದ್ಧ ಸಮಯದ ಬೆಂಬಲದ ಬದಲಿಗೆ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ಸಮಾಧಾನ ಪಡಿಸುವ, ಈ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗದ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಾಗಿ ಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಪ್ರಯತ್ನವು, ಯುದ್ಧದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗುವುದನ್ನು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿಸಿತು.

1. ↑ ಜುಡಿತ್ ಬ್ರೌನ್ ಮಾಡ್ರನ್ ಇಂಡಿಯಾ. ದಿ ಮೇಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ಆನ್ ಏಷ್ಯನ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ (ಆಕ್ಸ್ ಫರ್ಡ್) 1999 (2ನೇಯ ಆವೃತ್ತಿ) pp. 328–30.

• ಆರ್.ಜೆ. ಮೋರ್ ಚರ್ಚಿಲ್, ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಆಕ್ಸ್ ಫರ್ಡ್) 1979 ಅಧ್ಯಾಯಗಳು 3-5
• ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ರೆಸಲ್ಯೂಷನ್
• ಇಂಡಿಯನ್ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ Archived 2018-08-06 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ರಾಜ್ ಮೋಹನ್ ಗಾಂಧಿ, ಪಟೇಲ್:ಅ ಲೈಫ್

"ಇದು ಮುಚ್ಚಿಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಮುಗಿದ ದಿನಾಂಕದ ಚೆಕ್" ಎಂದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಆಯೋಗದ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.

• ವಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಎಸ್. ಚರ್ಚಿಲ್, ದಿ ಸೆಕೆಂಡ್ ವಲ್ಡ್ ವಾರ್ : ಸಂಪುಟ IV, ದಿ ಹಿಂಜ್ ಆಫ್ ಫೇಟ್ , [ ಕ್ಯಾಸೆಲ್, ಲಂಡನ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್, 1951 ಮತ್ತು ಹಾಗ್ಟನ್ ಮಿಫ್ಲೀನ್, ಬೂಸ್ಟನ್, ಮ್ಯಾಸಚುಸೆಟ್ಟ್ಸ್, 1950, 1986: ISBN 978-0-39-541058-5; ಬ್ಯಾನ್ ತಮ್ ಬುಕ್ಸ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿ, 1962 ಮತ್ತು ಪೆನ್ವೀನ್ ಬುಕ್ಸ್, ಲಂಡನ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್, 2005: ISBN 0141441755 (pbk.) ], ಪುಸ್ತಕ ಒಂದು, ಅಧ್ಯಾಯ 12, "ಇಂಡಿಯಾ—ದಿ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಮಿಷನ್"; ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಪ್ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ದಿ ಹೋಲ್ ಚಾಪ್ಟರ್ ಅಟ್ ಗೂಗಲ್ ಬುಕ್ಸ್

• ಕ್ರಿಪ್ಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮಿಷನ್ Archived 2021-05-11 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಆಫರ್ ರಿಗಾರ್ಡಿಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಕಾನ್ ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್, ಆಫ್ ಹಿಸ್ ಮೆಜೆಸ್ಟಿಸ್ ಗೌರ್ಮೆಂಟ್ 18 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1939
• ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಆಫರ್ ರಿಗಾರ್ಡಿಂಗ್ ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಕಾನ್ ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್, ಆಫ್ ಹಿಸ್ ಮೆಜೆಸ್ಟಿಸ್ ಗೌರ್ಮೆಂಟ್ 1940 ಆಗಸ್ಟ್ 8

v t e ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ
ಇತಿಹಾಸ	ವಸಾಹತು ಪೋರ್ಟೊ ಗ್ರಾಂಡೆ ಡೆ ಬೆಂಗಾಲಾ ಡಚ್ ಬಂಗಾಳ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾರತ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಭಾರತ ಪ್ಲಾಸ್ಸಿ ಕದನ ಬಕ್ಸಾರ್ ಯುದ್ಧ ಆಂಗ್ಲೊ-ಮೈಸೂರು ಯುದ್ದ ಪ್ರಥಮ ಎರಡನೆ ಮೂರನೇ ನಾಲ್ಕನೇ ಆಂಗ್ಲೊ-ಮರಾಠಾ ವಾರ್ಸ್ ಪ್ರಥಮ ಎರಡನೆ ಮೂರನೇ ಪಾಲಿಗರ್ ದಂಗೆ ವೆಲ್ಲೂರ್ ದಂಗೆ ಮೊದಲ ಆಂಗ್ಲೋ-ಸಿಖ್ ಯುದ್ಧ ಎರಡನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಸಿಖ್ ಯುದ್ಧ ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್
ತತ್ತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು	ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಸ್ವರಾಜ್ ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಗಾಂಧಿಸಂ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ ಸಮಾಜವಾದ ಖಿಲಾಫತ್ ಮೂವ್ಮೆಂಟ್
ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಳುವಳಿಗಳು	ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು ದೆಹಲಿ-ಲಾಹೋರ್ ಪಿತೂರಿ ದ ಇಂಡಿಯನ್ ಸೋಷಿಯಾಲಾಜಿಸ್ಟ್ ಹಿಂದೂ-ಜರ್ಮನ್ ಪಿತೂರಿ ಚಂಪಾರಣ್ ಮತ್ತು ಖೇಡಾ ರೌಲಟ್ ಸಮಿತಿ ರೌಲಟ್ ಬಿಲ್ಸ್ ಜಲಿಯನ್ವಾಲಾ ಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ ಸಹಕಾರವಿಲ್ಲದ ಚೌರಿ ಚೌರಾ ಘಟನೆ, 1922 ಕಾಕೊರಿ ಪಿತೂರಿ ಕಿಸ್ಸಾ ಖ್ವಾನಿ ಬಜಾರ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ ಫ್ಲ್ಯಾಗ್ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಬಾರ್ಡೋಲಿ 1928 ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ನೆಹರು ವರದಿ ಜಿನ್ನಾದ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಪಾಯಿಂಟುಗಳು ಪೂರ್ಣ ಸ್ವರಾಜ್ ಸಾಲ್ಟ್ ಮಾರ್ಚ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ರೌಂಡ್ ಟೇಬಲ್ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳು 1935 ರ ಕಾಯಿದೆ ಇಂಡಿಚಿ ಲೀಜನ್ ಕ್ರಿಪ್ಸ್ನ ಮಿಷನ್ ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೇನೆ ಬಾಂಬೆ ದಂಗೆ ಯಾನಾನ್ನ ದಂಗೆ ಭಾರತದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನ
ಸಂಸ್ಥೆಗಳು	ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಆಲ್-ಇಂಡಿಯಾ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್ ಅನುಶಿಲನ್ ಸಮಿತಿ ಜುಗಂತರ್ ಆರ್ಯ ಸಮಾಜ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘ ಇಂಡಿಯಾ ಹೌಸ್ ಬರ್ಲಿನ್ ಸಮಿತಿ ಗದರ್ ಹೋಮ್ ರೂಲ್ ಖಕ್ಸಾರ್ ತೆಹ್ರಿಕ್ ಖುಡೈ ಖಿದ್ಮತ್ಗರ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಸೊಸೈಲಿಸ್ಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಸ್ವರಾಜ್ ಪಕ್ಷ ಇಂಡಿಯನ್ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆನ್ಸ್ ಲೀಗ್ ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಿಸಾನ್ ಸಭಾ ಆಜಾದ್ ಹಿಂದ್
ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರು	ಆಚಾರ್ಯ ಕೃಪಾಲನಿ ಅರಬಿಂದೊ ಅಯ್ಯಂಕಲಿ ಅಯ್ಯ ವೈಕುಂದಾರ್ ಬಾಬಾ ಆಮ್ಟೆ ಬಾಬಾ ಸಾಹೇಬ್ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ್ ದಯಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಧೊಂಡೋ ಕೇಶವ್ ಕರ್ವ್ ಗಝುಲು ಲಕ್ಷ್ಮಿನಾರಸು ಚೆಟ್ಟಿ ಗೋಪಾಲ್ ಗಣೇಶ್ ಅಗರ್ಕರ್ ಗೋಪಾಲ್ ಹರಿ ದೇಶ್ಮುಖ್ ಈಶ್ವರ ಚಂದ್ರ ವಿದ್ಯಾಸಾಗರ್ ಜ್ಯೋತಿರಾವ್ ಫುಲೆ ಕಂದುಕುರಿ ವೀರೇಸಲಿಂಗಮ್ ಮಹಾದೇವ್ ಗೋವಿಂದ ರಾನಡೆ ಮೋಹನ್ದಾಸ್ ಕರಮ್ಚಂದ್ ಗಾಂಧಿ ಮುತುಲಕ್ಷ್ಮಿ ರೆಡ್ಡಿ ನಾರಾಯಣ ಗುರು ಪಂಡಿತ ರಾಮಾಬಾಯ್ ಪೆರಿಯಾರ್ ಇ. ವಿ. ರಾಮಸಾಮಿ ರಾಮ್ ಮೋಹನ್ ರಾಯ್ ಸಹಜಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಶಾಹು ಮಹಾರಾಜ್ ಜಿ. ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ ಸೈಯದ್ ಅಹ್ಮದ್ ಖಾನ್ ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಅಯ್ಯರ್ ವಿನಾಯಕ್ ದಾಮೋದರ್ ಸಾವರ್ಕರ್ ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆ ವಿಠ್ಠಲ್ ರಾಮ್ಜಿ ಶಿಂಧೆ
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು	ಪುಲಿ ಥೆವರ್ ಸಿರಾಜ್ ಉಧ,-ದುಲ್ಹ್ ಮೀರ್ ಖಾಸಿಮ್ ಶುಜಾ ಉಧ,-ದುಲ್ಹ್ ಶಾ ಆಲಮ್ ಇ ನಾನಾ ಪಡ್ನವಿಸ್ ಸಹಜನ೦ದ ಸರಸ್ವತಿ ಹೈದರಾಲಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಮರುದು ಪಾ೦ಡಿಯಾರ್ ವೀರನ್ ಸು೦ದರ್ ಲಿ೦ಗಮ್ ಸ೦ಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ರಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಮಂಗಳ ಪಾಂಡೆ ಬಹಾದುರ್ ಶಾಹ್ ಇ ಬಖ್ತ್ ಖಾನ್ ವೀರ್ ಕನ್ವರ್ ಸಿಂಗ್ ಝಾನ್ಸಿ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ನಾನಾ ಸಾಹಿಬ್ ತಾಂತ್ಯಾ ಟೋಪೆ ಬೆಗಮ್ ಹಜ಼್ರತ್ ಮಹಲ್ ವೀರೇಂದ್ರನಾಥ್ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಪಿ ದಯಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ್ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ ದಾದಾಭಾಯಿ ನವರೋಜಿ ಬಿಕೈಜ಼ಿ ಕಾಮಾ ಶ್ಯಾಮಜಿ ಕೃಷ್ಣ ವರ್ಮಾ ಅನ್ನಿ ಬೆಸೆಂಟ್ ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಮಹಾರಾಣಾ ಶ್ಯಾಮ ಪ್ರಸಾದ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಹರ್ ದಯಾಲ್ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಭಾರತಿ ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್ ರಾಯ್ ಬಿಪಿನ್ ಚಂದ್ರ ಪಾಲ್ ಪ್ರಮಾಣ ಬಿಹಾರಿ ಬೋಸ್ ಚಿತ್ತರ೦ಜನ್ ದಾಸ್ ಬಿಧಾನ್ ಚ೦ದ್ರ ರಾಯ್ ಜತಿ೦ದ್ರ ಮೋಹನ್ ಗುಪ್ತಾರ ಖಾನ್ ಅಬ್ದುಲ್ ಗಫ಼್ಹರ್ ಖಾನ್ ಮೌಲಾನಾ ಆಜಾದ್ ಅಶ್ಫ಼ಕುಲ್ಲ ಖಾನ್ ರಾಮ್ ಪ್ರಸಾದ್ ಬಿಸ್ಮಿಲ್ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅಜಾದ್ ಸಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ ಕನ್ನಯಲಾಲ್ ಮಾನಿಖ್ ಲಾಲ್ ಮುನ್ಷಿ ಹೇಮು ಕಲಾನಿ ಸರೋಜಿನಿ ನಾಯ್ಡು ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ದಾಸ್ ಟಂಡನ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಜಿನ್ನಾ ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್ ಆಚಾರ್ಯ ಕೃಪಲಾನಿ ಸುಭಾಷ್ ಚಂದ್ರ ಬೋಸ್ ವಿನಾಯಕ ದಾಮೋದರ ಸಾವರ್ಕರ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಧನ್ ಸಿಂಗ್ ಗುರ್ಜರ್ ವಿ ಕೆ ಕೃಷ್ಣ ಮೆನನ್ ಹೆಚ್ಚು ತಿಳಿಯಲು
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮುಖಂಡರು	ರಾಬರ್ಟ್ ಕ್ಲೈವ್ ಸರ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಔಟ್ರಾಮ್ ಡಾಲ್ಹೌಸಿ ಇರ್ವಿನ್ ವಿಕ್ಟರ್ ಹೋಪ್ ಮೌಂಟ್‌‌ಬ್ಯಾಟನ್‌‌
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ	ಸಿಮ್ಲಾ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್ 1946 ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಿಷನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಏಕೀಕರಣ ಸಂವಿಧಾನ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ವಸಾಹತುಗಳ ವಿಮೋಚನೆ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಭಾರತದ ವಿಮೋಚನೆ