Шағалалы (өзен)
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
| Шағалалы өзені | |
|---|---|
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 234 км |
| Су алабының ауданы |
9220 км² |
| Су алабы | Ертіс алабы |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Көкшетау қыраты |
| • Координаттары | 52°48′44″ с. е. 68°33′21″ ш. б. / 52.81222° с. е. 68.55583° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Шағалалытеңіз көлі |
| • Координаттары | 54°00′01″ с. е. 69°46′46″ ш. б. / 54.00028° с. е. 69.77944° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 54°00′01″ с. е. 69°46′46″ ш. б. / 54.00028° с. е. 69.77944° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
| Ел |  Қазақстан
|
| Аймақ | Солтүстік Қазақстан облысының Айыртау, Тайынша, Ақмола облысының Зеренді ауданы |
Басқа мағыналар үшін Шағалалы деген бетті қараңыз.Шағалалы – Ертіс алабындағы өзен.
Географиялық орны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Солтүстік Қазақстан облысының Айыртау, Тайынша, Ақмола облысының Зеренді ауданының аумағы арқылы ағатын өзен. Ұзындығы 234 км, су жиналатын алабы 9220 км2.
Бастауы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Көкшетау қыратынан басталып, Шағалалытеңіз көліне құяды.
Гидрологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі салалары - Терісбұтақ (27 км), Қошқарбай (49 км), Ащыөзен (23 км). Алабы жоғарғы және орталығы бөлігінде Қопа көліне құйғанға дейін қыратты-төбелі, төменгі бөлігінде жазықты. Аңғары Қопа көліне дейін айқын қалыптасқан, көбінесе жәшік тәрізді, ені 10 — 15 м-ден 1 — 1,4 км-ге дейін өзгереді, жарқабағының биіктігі 10 — 15 м. Қопа көлінен төменде аңғары айқын байқалмайды, айналадағы ортамен тұтасып кеткен. Жайылмасы екі жиекті, орташа ені 0,1 — 0,2 км, енділеу жері 3 — 4 км (Қопа көлі маңында), суы мол жылдары 3 — 6 тәулік бойы биіктігі 0,7 — 1,3 м су басады. Арнасы ирелеңді, Қопа көліне дейін орташа биіктігі 1,2 — 1,3 м, сағасында 0,5 — 0,7 м. Жауын-шашын, жер асты суымен толығады. Көктемде 20 — 40 күндей тасып, жазғы-күзгі кезеңде сабасына түседі. Суының минералдары көктемгі су тасу кезінде жоғары ағысында 200 — 600 мг/л-ден төменде 300 — 700 мг/л-ге, жазғы сабалық кезеңде, 700 — 900 мг/л-ден 1000 — 1100 мг/л-ге дейін өзгереді. Орташа көп жылдық су өтімі Северный ауылы тұсында 1,42 м3/с., лайлылығы 600 — 700 г/м3. Өзен суы егістік, шабындық жерлерді суаруға, елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етуге пайдаланылады.[1]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақ энциклопедиясы, 9 том 18 бөлім
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
