Тайпиндер көтерілісі ( 1850 - 1864 ) - Қытайдағы Маньчжурлік Цин империясына және шетелдік отаршыларға қарсы шаруалар соғысы. Көтеріліс басшысы Хун Сюцюань Аспандағы Ұлы гүлдену патшалығын (қытайша: пиньинь Тайпинг Тиан Гуо , палл . Тайпин тянь гуо) – көтерілісшілер басып алған аумақтарда болған тәуелсіз мемлекетті құрды.

Тайпин мемлекеті оңтүстік Қытайдың едәуір бөлігін алып жатты, оның қарамағында 30 миллионға жуық адам болды. Тайпиндықтар дәстүрлі қытай діндерін арнайы түсіндірілетін христиандықпен алмастырып, түбегейлі әлеуметтік өзгерістерді жүзеге асыруға тырысты. Тайпиндердң«ұзын шаштылар» деп атаған (қытайша: Палл Чан Мао), себебі олар маньчжурлар Цин мемлекетінің барлық аумағына енгізген тақырбасты шаш үлгісін жоққа шығарған. Сондықтан билік оларды «шашты қарақшылар» деп те атаған (қытайша: пиньинь Фа Зей , палл . fa zei).

• История Востока в 6 томах. Том IV книга 1 «Восток в новое время (конец XVIII — начало XX в.)». М., «Восточная литература» РАН, 2004. ISBN 5-02-018387-3
• История Китая / под ред. А. В. Меликсетова. М., издательство МГУ, издательство «Высшая школа», 2002. ISBN 5-211-04413-4
• Кара-Мурза Г. С. Тайпины. М., 1950.
• Непомнин О. Е. История Китая: Эпоха Цин. XVII — начало XX века. М., «Восточная литература» РАН, 2005. ISBN 5-02-018400-4
• Новая история Китая. М., 1972.
• Тайпинское восстание 1850—1864. Сборник документов. М., 1960.
• Detailed narrative analysis.
• Волынец А.Н. Деревянные пушки Китая. М., «Эксмо», 2017 г. ISBN 978-5-04-089213-6

• 8 томдық кеңестік әскери энциклопедия материалдары негізінде, 7 т.
• Тарихтағы ең үлкен апат: Қытайдағы Тайпин көтерілісі Мұрағатталған 10 қыркүйектің 2012 жылы.