Аюбалдырған
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
| Аюбалдырған | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 орман аюбалдырғаны
| ||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||
|
50 түрі белгілі |
Аюбалдырған , сыбызғы қурай (лат. Angelica) – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын формасы шатырша келетін гүлшоғырының диаметрі 25 сантиметрге дейін жететін көпжылдық және екіжылдық балдырған сияқты өсімдік.
Ерекше иісі бар, жемісінен эфир майы мен сұйық май шығады. Негізінен Солтүстік жарты шарда өсетін 10-нан аса түрі белгілі. Қазақстанда Алтай, Жетісу (Жоңғар), Іле, Күнгей, Теріскей Алатауларында, Кетпен (Ұзынқара), Батыс Тянь-Шань тауларының орта белдеулеріндегі өзен-көл, бұлақ, жылғалар бойында өседі. Қазақстанда 2 түрі: шоқсары аюбалдырғаны (A. decurrens) және қысқа сабақты аюбалдырған (A. brevіcaulіs) деп аталатын 2 түрі кездеседі. Бұлардың биікт. 1–2 м-дей, қырлы, қатты, қуыс сабағының жуандығы 5–6 см. Жапырақтары ірі, қауырсын тәрізденіп тілімденген. Шатыршалары көп гүлді, көлденеңі 20 см-дей болады. Гүлдері ақ, қызғылт сары, жасыл түсті келеді. Тамыз айында гүлдеп, қыркүйекте жеміс береді. Аюбалдырған – азықтық, дәрілік, бояуыш, әсемдік және шірнелі өсімдік. Сүрлемге салуға болады. Құрамында эфир майы көп болғандықтан кондитер, парфюмерия, ликер-арақ өндірісінде пайдаланылады.[1][2]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
