სოფელი
ცაიში
თბილისი-სენაკი-ლესელიძის ავტომაგისტრალი სოფელ ცაიშში
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარესამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი
თემი	ცაიში
კოორდინატები	42°26′00″ ჩ. გ. 41°48′10″ ა. გ. / 42.43333° ჩ. გ. 41.80278° ა. გ. / 42.43333; 41.80278
ცენტრის სიმაღლე	50 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	1526[1] კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 99,5 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
საქართველო სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე
ცაიში ვიკისაწყობში

ცაიში — სოფელი, ბალნეოლოგიური კურორტი საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარის ზუგდიდის მუნიციპალიტეტში. თემის ცენტრი (სოფლები: ცაიში, ცაცხვი, ჩხოუში). სოფელში არის რკინიგზის სადგური სენაკი-ზუგდიდის ხაზზე. IX საუკუნიდან წარმოადგენდა საეპისკოპოსო კათედრას. სოფელში დგას XIII-XIV საუკუნეების ეკლესია, ასევე XVII საუკუნის ეკლესია „ჯეგეთა“.

2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 1526 ადამიანი.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
2002[2]	2244	1032	1212
2014[1]	1526	720	806

მდებარეობს ოდიშის დაბლობზე, მდინარე ჯუმის სანაპირო, ზღვის დონიდან 50 მეტრი.

ცაიშის რელიეფი მრავალფეროვანია. აქ გვხვდება მაღლობები, დაბლობები, ზეგანი, ვაკე და მთები. ცაიში შავმიწანიადაგიან რაიონებს ეკუთვნის, რითაც უხვმოსავლიანობით გამოირჩევა. არის მეწყერული ადგილებიც. არის ასევე კირქვიანი ნიადაგი.

ცაიშის მიდამოებში ჰავა ნოტიო სუბტროპიკულია, რბილი, უთოვლო ზამთრით და თბილი, ნოტიო ზაფხულით. ზაფხულის საშუალო ტემპერატურა 20 °C-ია. ყველაზე თბილი თვის (ივლისის) ტემპერატურა 30 °C-ია. ნალექების წლიური რაოდენობა 1400-3000 მმ-ის ფარგლებში მერყეობს.

ცაიშის ფლორა და ფაუნა მრავალფეროვანია. აქ გვხვდება 400–600 წლის ხემცენარეები. ასეთია ხემცენარე ძელქვა, რომელიც მხოლოდ იაპონიასა და საქართველოშია შემორჩენილი. სოფელში არის ძელქვის კორომი.

ასევე ცაიშის ღვთისშობლის ეკლესიის ეზოში გვხვდება უზარმაზარი ცაცხვის ხე, ვარაუდით არის 600 წლის. იონა მეუნარგიას სახლ-მუზეუმის ეზოში არის მაგნოლია 100 წლის. ხარობს იშვიათი ჯიშის ყურძენი-იზაბელა. (ეს მცენარე ვახუშტი ბატონიშვილს მიჰქონდა აფხაზეთში, მაგრამ როცა შეამჩნია, რომ მცენარე გზაში კვდებოდა, ცაიშში დატოვა. სწორედ ამ მოვლენას შეიძლება მივაკუთნოთ იზაბელას გავრცელება სამეგრელოში). ასევე ხარობს კოლხური ბზა, ლუფა, ტუნგო, ევკალიპტი, დაფნა, ურთხელი.

ცაიშის ტყეში ცხოვრობს: მგელი, ტურა, მაჩვი, ნუტრია. ფრინველებიდან – ბეღურა, ყვავი, შაშვი.

• ცაიშის საკათედრო ტაძარი

ხ • გ • რ ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის დასახლებული პუნქტები ქალაქები ზუგდიდი სოფლები აბასთუმანი ალერტკარი ანაკლია ახალი აბასთუმანი ახალკახათი ახალსოფელი ბაღმარანი ბაში განარჯიის მუხური დავითიანი დარჩელი დიდი ნეძი დიდი ნეძის კახათი დიხაგუძუბა ერგეტა ზედა ეწერი თიქორი ინგირი კახათი კიროვი კოკი კორცხელი მენჯი მოგირი ნარაზენი ნაცატუ ნაწულუკუ ნაჭკადუ ოდიში ოირემე ორსანტია ორულუ ოფაჩხაფუ ოქტომბერი რიყე რუხი საბეჭვაიო საჭურღულიო ტყაია ურთა უჩაშონა ფალაზონი ყულიშკარი შამადელა შამგონა ჩხორია ჩხოუში ჩხოუში ცაიში ცაცხვი ცვანე ჭაქვინჯი ჭითაწყარი ჭკადუაში ხეცერა ხურჩა ჯიხაშკარი ჯუმი