სოხუმის ბრძოლა
აფხაზეთის ომი ნაწილი
სოხუმის დამცველები
თარიღი	16—27 ოქტომბერი, 1993
მდებარეობა	სოხუმი, აფხაზეთი
შედეგი	აფხაზი სეპარატისტების გამარჯვება აფხაზების მიერ მდინარე ენგურზე დე ფაქტო საზღვრის გავლება
მხარეები
აფხაზი სეპარატისტები მთიელ ხალხთა კონფედერაცია ბაგრამიანის ბატალიონი საქართველო

სოხუმის დაცემა, სოხუმის ბრძოლა — აფხაზეთის ომის (1992-93) ბოლო, გადამწყვეტი ბრძოლა, რომელსაც შედეგად საქართველოს უახლეს ისტორიაში ქართველთა ერთ-ერთი უდიდესი დამარცხება და აფხაზეთიდან ქართველების ეთნიკური წმენდა მოყვა.

სოხუმისთვის გადამწყვეტ ბრძოლას წინ უძღოდა შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტისა და სამხედრო ტექნიკის კონფლიქტის ზონიდან გაყვანის შესახებ, რომელიც სოჭში რუსეთის გარანტიებით ორ მხარეს შორის 27 ივლისს დაიდო. შეთანხმება 16 სექტემბრამდე გაგრძელდა, როდესაც სეპარატისტებმა შეთანხმება დაარღვიეს და ფართომასშტაბიანი იერიში მიიტანეს სოხუმზე ზღვიდან, ჰაერიდან და ხმელეთის მისადგომებიდან. შეთანხმების მიხედვით, საქართველოს ამ დროისთვის მძიმე შეიარაღების დიდი ნაწილი კონფლიქტის ზონიდან უკვე გაყვანილი ყავდა. გააფრთებული ბრძოლები გრძელდებოდა 27 სექტემბრამდე, თუმცა მასიურ შეტევას სუსტი შეიარაღებით ქართულმა ნაწილებმა ვერ გაუძლეს და ქალაქი საბოლოოდ დაეცა.

ქალაქის აღების შემდეგ შემოსულმა სეპარატისტთა მებრძოლებმა დარჩენილი მოსახლეობის არნახული ხოცვა მოაწყვეს. ადგილობრივი მთავრობის წევრები, ჟიული შარტავა, გურამ გაბესკირია და რაულ ეშბა რომლებმაც გაქცევაზე უარი თქვეს, მთავრობის სახლის წინ დახვრიტეს, ხოლო ალექსანდრე ბერულავა უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. რამდენიმე დღეში სეპარატისტთა ძალებმა აფხაზეთის თითქმის მთელი ტერიტორია დაიკავეს (კოდორის ხეობის გარდა).

საქართველოს შეიარაღებული ძალების სრულ დამარცხებას რეგიონში ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა მოჰყვა. გადარჩენილი 250 000-ზე მეტი ეთნიკურად ქართველი, ბერძენი თუ სხვა უმცირესობები აფხაზეთიდან ლტოლვილ-დევნილი გახდა.

• აფხაზეთი

• Andersen, Andrew. "Russia Versus Georgia: One Undeclared War in the Caucasus." Published October 2001.
• Chervonnaia, Svetlana Mikhailovna. Conflict in the Caucasus: Georgia, Abkhazia, and the Russian Shadow. Gothic Image Publications, 1994.
• Human Rights Watch. "Georgia/Abkhazia: Violations of the Laws of War and Russia's Role in the Conflict." დაარქივებული 2020-01-16 საიტზე Wayback Machine. Published on hrw.org, March 1995.
• Lynch, Dov. The Conflict in Abkhazia: Dilemmas in Russian 'Peacekeeping' Policy. Royal Institute of International Affairs, February 1998.
• Marshania L. Tragedy of Abkhazia Moscow, 1996
• White Book of Abkhazia. 1992-1993 Documents, Materials, Evidences. Moscow, 1993.
• Dmitry Kholodov, Moscow journalist covering the Conflict, 1992.

• Report by Human Rights Watch Helsinki about ethnic cleansing committed in Abkhazia
• Video file, capture of Zhuili Shartava, Guram Gabiskiria, Raul Eshba, etc and their execution
• Video file, ethnic cleansing of Georgians in Abkhazia
• "Abkhazia: An Open Wound in Georgia" by Dr. Andrew Andersen