კარლ კაუცკი
გერმ. Karl Kautsky
დაბ. თარიღი	16 ოქტომბერი, 1854(1854-10-16)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
დაბ. ადგილი	პრაღა[8] [9] [10] [7]
გარდ. თარიღი	17 ოქტომბერი, 1938(1938-10-17)[8] [1] [2] [3] [4] [10] [11] [5] [12] [6] [7] (84 წლის)
გარდ. ადგილი	ამსტერდამი[8] [10] [7]
დასაფლავებულია	Westerveld
მოქალაქეობა	ავსტრია-უნგრეთის იმპერია გერმანიის იმპერია  გერმანია
საქმიანობა	პოლიტიკოსი[13] , ფილოსოფოსი, ეკონომისტი და ჟურნალისტი
ალმა-მატერი	ვენის უნივერსიტეტი, Akademisches Gymnasium და Stiftsgymnasium Melk
მეუღლე	ლუიზა კაუცკი
მამა	იოჰან კაუცკი
დედა	Minna Kautsky
შვილ(ებ)ი	Karl Kautsky, Benedikt Kautsky, Felix Kautsky და Sophie Kautsky
ხელმოწერა
კარლ კაუცკი ვიკისაწყობში

კარლ იოჰან კაუცკი (გერმ. Karl Kautsky; დ. 16 ოქტომბერი, 1854, პრაღა — გ. 17 ოქტომბერი, 1938, ამსტერდამი) — მარქსიზმის თეორეტიკოსი, ფილოსოფოსი, ჟურნალისტი, გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიისა და მეორე სოციალისტური ინტერნაციონალის ლიდერი.

დაიბადა საშუალო კლასის წარმომადგენელ ავსტროჩეხურ ოჯახში. უმაღლესი განათლება ვენის უნივერსიტეტში მიიღო, სადაც ისტორიას, ფილოსოფიასა და ეკონომიკას სწავლობდა. 1875 შეუერთდა ავსტრიის სოციალ-დემოკრატიულ პარტიას. 1880-იან წლებში დაუახლოვდა გერმანულ სოციალ-დემოკრატიულ ჯგუფებს. 1883 წელს შტუტგარტში დააფუძნა სოციალისტური გამოცემა „Die Neue Zeit“. შემდგომ წლებში დაუახლოვდა ფრიდრიხ ენგელსსა და გარკვეული პერიოდი ლონდონში ეწეოდა თეორიულ მუშაობას. 1891 წელს აუგუსტ ბებელთან და ედუარდ ბერნშტაინთან ერთად შეიმუშავა გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ძირითადი საპროგრამო დასაყრდენი, რომელიც „ერფრუტის პროგრამის“ სახელითაა ცნობილი. ენგელსის გარდაცვალების შემდეგ, კაუცკი მიიჩნეოდა ყველაზე ცნობილ მარქსისტ თეორიტიკოსად. 1890-იან წლებში არ გაიზიარა ედუარდ ბერნშტეინისეული მარქსიზმის რევიზიონისტული შეხედულებები და დაიცვა კლასობრიობის პრინციპი. XX საუკუნის 90-იან წლებში, კარლ კაუცკისთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდა ქართული სოციალ-დემოკრატიის ლიდერ ნოე ჟორდანიას. კაუცკი თავის თეორიულ ნაშრომებში მკაცრად იცავდა მცირე ერთა თვითგამორკვევის პრინციპებსა და მათთვის დამოუკიდებლობის მინიჭებას უჭერდა მხარს. პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისას, კაუცკი ეთანხმებოდა რაიხსტაგში გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრების მიერ ომის კრედიტის მხარდაჭერას, იმპერიული რუსეთის დამარცხებისა და თავდაცვის მიზნით, თუმცა რამდენიმე თვეში, როდესაც ომის მიზნები თვალნათელი გახდა, ის აქტიურ ანტისაომარ პროპაგანდას ეწეოდა. მსოფლიო ომის შემდეგ, მხარს უჭერდა დამოუკიდებელ სოციალ-დემოკრატიულ და სოციალ-დემოკრატიული პარტიების რევოლუციურ მთავრობას. პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, კაუცკი მხარს უჭერდა იმპერიების ნგრევის შედეგად წარმოქმნილ სახელმწიფოებსა და მათ განვითარებას.

აქტიურად უჭერდა მხარს საქართველოს საერთაშორისო აღიარების პროცესს, ეხმარებოდა ქართულ დელეგაციას გერმანიაში. 1920 წლის სექტემბერსა და დეკემბერში კარლ კაუცკი, როგორც მეორე სოციალისტური-ინტერნაციონალის ლიდერი, საქართველოში იმყოფებოდა. ის დელეგაციის სხვა წევრებთან შედარებით, ჯანმრთელობის პრობლემების გამო, გვიან ეწვია საქართველოს. საქართველოში ვიზიტის დროს მონაწილეობა მიიღო არაერთ მიტინგსა და გამოსვლაში. მრავალჯერ მიმართა საქართველოს მოქალაქეებს. დაესწრო სახალხო უნივერსიტეტის გახსნას, გვარდიის ყრილობას, ეკონომიკურ თათბირებს, შეხვდა რკინიგზელებს და დაესწრო სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ცენტრალური კომიტეტის სხდომას, სადაც წარმოთქვა სიტყვები: „საქართველოს სოციალ-დემოკრატიულ პარტიასთან მე უფრო დაახლოებულად ვგრძნობ თავს, ვიდრე რომელიმე სოციალისტურ პარტიასთან ევროპაში.“ ვიზიტის ბოლოს კი საქართველოს თავდაცვის ფონდს მეუღლესთან ლუიზ კაუცკისთან ერთად შესწირა ძვირფასეულობა. საქართველოში ვიზიტისას, ადგილზე დაკვირვებების საფუძველზე, არაერთი ნაშრომი შექმნა სოციალ-დემოკრატიული პოლიტიკური მოდელის განხორციელების შესახებ. ნაშრომებში, ქართულ მოდელზე დაყრდნობით, უპირისპირდება საბჭოთა მოდელს და აკრიტიკებს ლენინის ხედვებს.

საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაციის შემდეგ, მხარს უჭერდა დამოუკიდებლობის აღდგენისათვის ბრძოლას, პრესისა და წიგნების გვერდებზე აკრიტიკებდა საბჭოთა რეჟიმს. 1929 წელს, დავით შარაშიძის წიგნს „ჰ. ბარბიუსი, საბჭოები და საქართველო“ გაუკეთა შესავალი სახელწოდებით – „საქართველო და მისი ჯალათები“. პოლიტიკურ დახმარებას უწევდა დევნილობაში მყოფ საქართველოს მთავრობას. XX საუკუნის 20-იან და 30-იან წლებში ეწეოდა თეორიულ საქმიანობას, აკრიტიკებდა საბჭოთა პოლიტიკურ სისტემას, დასავლურ კაპიტალიზმსა და გერმანიის პოლიტიკურ მდგომარეობას. ჰიტლერის რეჟიმის კრიტიკის და ებრაული ფესვების გამო, გერმანიის დატოვება მოუხდა და თავი ნიდერლანდებს შეაფარა. მისი შვილი ბენედიქტი, 7 წლის განმავლობაში ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკებში იმყოფებოდა. კარლ კაუცკის მეუღლე ლუიზა აუშვიცის საკონცენტრაციო ბანაკში დაიღუპა, თავად კი ამსტერდამში გარდაიცვალა.

• ირემაძე ი., საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918–1921) : ენციკლოპედია-ლექსიკონი, თბ.: უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2018. — გვ. 218.