დომენტი IV (ერისკაცობაში დამიანე ლევანის ძე ბაგრატიონი; გ. 1741) — აღმოსავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1705-1741 წლებში, (მღვდელი ვასილ გრიგოლის ძე კარბელაშვილის ცნობით 1704-1724 და 1738-1742 წლებში), ვახტანგ VI-ის ძმა, მწიგნობარი.

1705-1708 წლებში ვახტანგ VI-თან ერთად მონაწილეობდა კანონების შედგენაში.

1706 წელს გადაიხადა ბაჟი:

ბატონმა კათალიკოზმან დომენტიმ გიბოძეთ ბაჟი ქალაქისა, გორისა, ქრცხილუანისა და ალისა და ყოვლის ჩუენის სამეფოსი, თევზისა ახლისა, ძველისა, რაც სვეტი-ცხოვლის შამოსავალი ბაჟია, ამაში ჩუჱნი ყმა თარხანი არ არის, ოცდასამ თუმნად შენც აიღე და ჩუჱნც გვიბოძებია. ხიგარაშვილმა გასპარამ და ალასაშვილმა ასატურამ ავირეთ და უნდა მოგართოთ ამ ნავროზით იმ ნავროზამდის: ზურგიელი სამი ერთ აბაზათ, დოში შვიდ ფულათ, გვერდი ნახევარ შაურათ, ხიზილალა შაურ ორ ბისტათ ლიტრა. თეთრი ბრინჯი ლიტრა ოთხ ბისტათ, გელაქნური შვიდი შაურათ, ზუთხი მუცლიანი აბაზათ, ტარაღანა ორშაურათ. აპრილის პირუელს, ქორონიკონს ტჟდ^[1].

1707 წელს ირანის შაჰს ეწვია და დაამტკიცებინა საკათოლიკოსო მამულები, მათ შორის კახეთის ხელისუფალთა მიერ იმჟამად მისაკუთრებული საკათოლიკოსო კახური სამფლობელოებიც.

1709 წელს განაახლა კათალიკოს-პატრიარქ ნიკოლოზ I-ის მიერ შედგენილი სვეტიცხოვლის საკითხავი.

ჩვენ მეფედ შარავანდედმან დავითიან პანკრაჲტოვანმან კათალიკოზმან პატრიარქმან დომენტი განვაახლეთ ცხოვრებაჲ ესე სუჱტის ცხოველისაჲ ღმერთო და წმინდაო ღუთის მშობელო, შეიწყალე და შეუნდევ ცოდვანი მისნი჻ სუჱტის ცხოვლისა ვინ გამოსწიროს წყეული იყოს ვინც გაჴრწნას და დაჭრას჻ ქკს჻ ტჟზ჻ ქრისტეს აქეთ჻ ჩღთ჻ შეიწყალე პატრიარქი დომენტი. ამენ უფალო.

— საკითხავი სუჱტის ცხოველისაჲ კუართისა საუფლოჲსა და კათოლიკე ეკლესიისა

1710 წელს კახეთის მეფეს დავით II-ს (იმამ-ყული ხანი) დააწერინა საკათოლიკოსო მამულების მფლობელობის სიმტკიცის სიგელი.

1712-1714 წლებში მხარს უჭერდა ირანში მყოფ ვახტანგ VI-ის გამეფებას. ერთ პერიოდში სცადა სამეფო ტახტის დაკავება, მაგრამ უშედეგოდ. 1723 წელს, თბილისში თურქ-ოსმალთა შემოჭრის დროს, გაიხიზნა ლორეს ციხეში, იქიდან კი ქსნის საერისთავოში. თბილისის გამგებელმა იესემ (ალი-ყული-ხანი) კათოლიკოსად ბესარიონი დანიშნა, მაგრამ ოსმალებმა ისევ დომენტი IV დააბრუნეს.

1725 წელს დომენტი IV ოსმალეთის სულთანმა სტამბოლში გაიწვია. აქ დაუმტკიცეს საკათოლიკოსო მამულები, მაგრამ სამშობლოში აღარ გამოუშვეს. 1727 დეკემბერში დააპატიმრეს როგორც ოსმალთა ბატონობის მოწინააღმდეგე და სტამბოლის მახლობლად კუნძულზე გადაასახლეს. აქ მან 1736-ის დამლევამდე დაჰყო. 1739 ნოემბერში ქართლში დაბრუნდა.

დომენტი IV-ის ლიტერატურული-მწიგნობრული მოღვაწეობა ემსახურებოდა ქართული კულტურისა და ქრისტიანობის დაცვა-განმტკიცების საქმეს. დომენტი IV-მ შეკრიბა ქართველი საერო და საეკლესიო მოღვაწეთა ცხოვრება-წამების აღწერილობანი, მათ შორის ზოგიერთი სვინაქსარული სახისა, და შეადგინა ქართული ჰაგიოგრაფიული კრებული (მოღწეულია 1713 გადანწერი ნუსხით); საეკლესიო პრაქტიკისათვის გადააწერინა პარაკლიტონი, ასკეტიკონი და სხვ., ბერძნულიდან ათარგმნინა კურთხევანი და 1719 საკუთარი ხარჯით დააბეჭდინა თბილისში, შეადგინა სადღესასწაულოს ახალი რედაქცია (მოღწეულია 1718 ნუსხით). გადასახლებაში ყოფნისას შეკრიბა ილარიონ ქართველისა და სხვათა საგალობლები, გადააწერინა საეკლესიო მამათა თხზულებების მეორე ნაწილი. დომენტი IV-მ საკუთარი ხარჯით შეასრულა მცხეთის სვეტიცხოვლის, თბილისის ანჩისხატის, მეტეხისა და სხვა ეკლესიების სარემონტო და სამშენებლო სამუშაოები.

• საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები

• ლომინაძე ბ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 478.

ხ • გ • რ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები მცხეთის მთავარეპისკოპოსები იოანე I იაკობი იობი ელია I სვიმონ I იონა გრიგოლ I ბასილ I მობიდანი იოველ I გლონოქორი მიქაელ I არაქართულ წყაროებში მოხსენიებული მღვდელთმთავრები: მოსე • იერემია ქართლის კათოლიკოსები პეტრე I სამოელ I გაბრიელ I თავფაჩაგ (თავფეჩაღ) I ჩიმაგა I საბა (დასაბია) I ევლალე I მაკარი სამოელ II სვიმონ II სამოელ III სამოელ IV ბართლომე კირონ I იოანე II ბაბილა თაბორი სამოელ V ევნონი თავფაჩაგ II ევლალე II იოველ II სამოელ VI გიორგი I კირიონ II იზიდ-ბოზიდი თეოდორე I პეტრე II მამაი იოანე III გრიგოლ II კლემენტოსი სარმეანე თალალე მიქელ II სამოელ VII კირილე I გრიგოლ III სამოელ VIII გიორგი II გაბრიელ II ილარიონი არსენ I ევსუქი ბასილ II მიქაელ III დავით I არსენ II საქართველოს სამეფოს კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქები იოანე IV ოქროპირი სვიმონ III მელქისედეკ I იოანე V ოქროპირი ექვთიმე I გიორგი III გაბრიელ III დიმიტრი ბასილ III იოანე VI სვიმონ IV გულაბერისძე საბა II ნიკოლოზ I გულაბერისძე მიქელ IV თეოდორე II ბასილ IV იოანე VII ეტიფანე ექვთიმე II არსენ III გიორგი IV ნიკოლოზ II მიქელ V არსენ IV ევდემონი ნიკოლოზ III აბრაჰამ I ექვთიმე III ბასილი V დოროთეოზ I შიო I ნიკოლოზ IV გიორგი V ელიოზი მიქელ VI დავით II თეოდორე III დავით III გუბელაძე შიო II დავით IV მარკოზი დავით V ნიკოლოზ V ევაგრე აბრაამ II ეფრემ I დოროთეოზ II იოანე VIII დიონისე ბასილ VI მელქისედეკ II მალაქია გერმანე ნიკოლოზ VI სვიმონ V ზებედე I დომენტი I ნიკოლოზ VII ნიკოლოზ VIII დოროთეოზ III დომენტი II ზებედე II იოანე IX ქრისტეფორე I ზაქარია ევდემოზ I ქრისტეფორე II დომენტი III ნიკოლოზ IX იოანე X ევდემოზ II დომენტი IV ბესარიონი კირილე II ნიკოლოზ X ანტონ I იოსები ანტონ II დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები სვიმეონი ნიკოლოზი არსენი დანიელი იოვაკიმე სტეფანე მალაქია I ევდემონ I ეფთვიმე I მალაქია II გრიგოლ I მაქსიმე I ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი ზაქარია სვიმონი ევდემონ II ეფთვიმე II დავითი გრიგოლ II ბესარიონი გერმანე იოსები მაქსიმე II დოსითეოს ქუთათელი რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის საქართველოს ეგზარქოსები ვარლამი თეოფილაქტე იონა მოსე ევგენი ისიდორე ევსევი იოანიკე პავლე პალადი ვლადიმერი ფლავიანე ალექსი I ნიკოლოზი ნიკონი ინოკენტი ალექსი II პიტირიმე პლატონი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები კირიონ II საძაგლიშვილი ლეონიდე ოქროპირიძე ამბროსი ხელაია ქრისტეფორე III ციცქიშვილი კალისტრატე ცინცაძე მელქისედეკ III ფხალაძე ეფრემ II სიდამონიძე დავით V დევდარიანი ილია II შიოლაშვილი