Stúdentaráð Háskóla Íslands (SHÍ) er félag og vettvangur fyrir hagsmunabaráttu stúdenta við háskólann. Stúdentar kjósa fulltrúa í sviðsráð fyrir hvert fimm sviða Háskóla Íslands og skipa forsetar sviðsráðanna stjórn Stúdentaráðs auk forseta og varaforseta. Stúdentaráð stendur fyrir ýmiskonar starfsemi og viðburðum sem tengjast réttindavörslu og félagslífi stúdenta.

Meðal helstu baráttumála Stúdentaráðs í gegnum tíðina hafa verið húsnæðismál og lánasjóðsmál.^[1]

Forseti Stúdentaráðs er Arent Orri Jónsson Claessen, fulltrúi Vöku. Vara­for­seti er Sigurbjörg Guðmundsdóttir, hags­muna­full­trúi er Valgerður Laufey Guðmundsdóttir og lána­sjóðsfull­trúi er Júlíus Viggó Ólafsson.^[2]

Starfsstöður SHÍ eru: Forseti, varaforseti, lánasjóðsfulltrúi, framkvæmda-stjóri/stýra, alþjóðafulltrúi, Aurora fulltrúi, ritstjóri Stúdentablaðsins.^[3]

Fastanefndir sem SHÍ skipar eru níu: Alþjóðanefnd, Félagslífs- og menningarnefnd, Fjármála- og atvinnulífsnefnd, Fjölskyldunefnd, Jafnréttisnefnd, Kennslumálanefnd, Lagabreytinganefnd, Nýsköpunar- og frumkvöðlanefnd, Umhverfis- og samgöngunefnd.^[4]

Stúdentaráð var stofnað í desember árið 1920. Í nóvember árið 1921 stofnaði Stúdentaráð mötuneytið Mensa academica sem starfaði fram til ársins 1929. Leynilegar kosningar til Stúdentaráðs voru teknar upp árið 1933. Þá urðu til fylkingar sem buðu fram á listum í kosningum. Árið 1951 stofnaði Stúdentaráð vinnumiðlun fyrir háskólanema. Félagsstofnun Stúdenta var stofnuð 1968 af Stúdentaráði og háskólaráði.^[1] Árið 2013 stefndi Stúdentaráð íslenska ríkinu og Lánsjóði Íslenskra Námsmanna (LÍN) vegna breytinga á útlánareglum sjóðsins og hafði betur.^[5] Í febrúar 2019 hóf Stúdentaráð loftslagsverkföll ásamt fleiri samtökum og kröfðust þess að Alþingi lýsti yfir neyðarástandi í loftslagsmálum.^[6]

Kosið er til Stúdentaráðs af lista sem fylkingar bjóða fram. Undanfarna þrjá áratugi hafa það verið fylkingarnar Vaka og Röskva sem hafa notið mest fylgis og skiptst á að hafa meirihluta nokkur ár í senn. Aðrar fylkingar hafa þó iðulega boðið fram svo sem H-listinn, Skrökva og Öskra í seinni tíð. Á árum áður voru starfandi fylkingarnar Umbótasinnar, Félag vinstrimanna, Vinstrimenn og Félag róttækra stúdenta.

Árið 2013 voru einstaklingsframboð leyfð, en það var meðal helstu baráttumála H-listans og Skrökvu.^[7] Síðan þá hafa einungis tvisvar sinnum borist einstaklingsframboð, árin 2016 og 2023, bæði á hugvísindasviði, en hvorugt þeirra hlaut kjör.^[8][9]

Forseti (áður formaður) Stúdentaráðs er ábyrgðarstaða sem margt þjóðþekkt fólk hefur gegnt gegnum tíðina. Meðal fyrri formanna má nefna: Össur Skarphéðinsson, Hildi Björnsdóttur, Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, Árna Grétar Finnsson, Dag B. Eggertsson og Jónas Fr. Jónsson.^[10]

Hörður Sigurgestsson var fyrstur til að gegna embætti forseta tvö ár í röð, árin 1960-1962. Fyrsta kona til að gegna embætti forseta var Arnlín Óladóttir starfsárið 1974-1975.^[11] Isabel Alejandra Diaz er fyrsti forseti Stúdentaráðs af erlendum uppruna og fyrsta konan til að gegna embætti forseta tvö ár í röð, árin 2020-2022.^[12][13]

1. ↑ ^{1,0 1,1} „Saga Stúdentaráðs“. student.is. Sótt 20. febrúar 2023.
2. ↑ „Arent Orri kjörinn forseti stúdentaráðs“. www.mbl.is. Sótt 17. apríl 2024.
3. ↑ „Skrifstofa Stúdentaráðs“. student.is. Sótt 20. febrúar 2023.
4. ↑ „Nefndir Stúdentaráðs“. student.is. Sótt 20. febrúar 2023.
5. ↑ „Stúdentaráð hafði betur gegn LÍN“. www.mbl.is. Sótt 20. febrúar 2023.
6. ↑ Auður Aðalsteinsdóttir (21. febrúar 2019). „Íslenskir stúdentar í loftslagsverkfall - RÚV.is“. RÚV. Sótt 20. febrúar 2023.
7. ↑ „Skrökva leggur sig niður“. www.mbl.is. 20. janúar 2012. Sótt 25. mars 2023.
8. ↑ Þórgnýr Einar Albertsson (15. febrúar 2016). „Stofnaði félag nemenda með íslenskuna sem annað mál - Vísir“. visir.is. Sótt 25. mars 2023.
9. ↑ „Röskva heldur velli“. www.mbl.is. 23. mars 2023. Sótt 25. mars 2023.
10. ↑ „Formenn SHÍ frá 1920“.
11. ↑ Atli Freyr Þorvaldsson (29. desember 2020). „Fyrrum forsetar SHÍ: Afturhvarf til fortíðar“. Stúdentablaðið. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. febrúar 2023. Sótt 20. febrúar 2023.
12. ↑ „Isabel nýr forseti Stúdentaráðs HÍ“. www.mbl.is. Sótt 5. maí 2020.
13. ↑ Jón Ólafur Ísberg (1995). Í háskólanum. Stúdentaráð Háskóla Íslands 75 ára 1920-1995.