Eyraþing var á miðöldum landshlutaþing fyrir Þrændalög í Noregi, en ekki er að fullu ljóst hver voru tengsl þess við Frostaþing og hver verkaskipting þinganna var.

Eyraþing var háð í Niðarósi, á svokölluðum Eyrum, sem voru sandeyrar vestan við ós árinnar Niðar. Samkvæmt lögbók hafði Eyraþingið einkum tvenns konar hlutverk: Annars vegar að staðfesta lög og réttarbætur, hins vegar að útnefna konung Noregs. Ármaður boðaði til þingsins, sem var almannaþing, þ.e. allir bændur sem höfðu vinnufólk í þjónustu sinni áttu að hlýða þingboðinu.

Deilt er um hver voru tengsl Eyraþings og Frostaþings. Sumir fræðimenn, t.d. Gustav Indrebø, töldu Eyraþing eldra sem sameiginlegt þing fyrir Þrændalög, en um 950 hafi þingið svo verið flutt til Frostu og umdæmið víkkað út. Jørn Sandnes taldi hins vegar Frostaþing eldra, og að Eyraþing hafi komið upp með myndun þéttbýlis við Niðarós og tilkomu konungsgarðs þar. Hlutverk þess hafi verið takmarkað við mál sem snertu sambandið milli konungs (síðar einnig kirkju) og bændasamfélagsins í Þrændalögum.

Eyraþing var sameiginlegt almannaþing fyrir átta forn fylki í Þrændalögum, sem nú eru ekki lengur til nema sem hluti af Norður- og Suður-Þrændalögum:

Innþrænsku fylkin:

• Sparbyggjafylki: Nú Sparbu, Stod, Steinker, Snåsa og Lierne,
• Eynafylki: Beitstad, Inderøy og Verran,
• Verdælafylki: Veradalur,
• Skeynafylki: Skogn, Ytterøy og Mosvik.

Útþrænsku fylkin:

• Stjórdælafylki: Nú Efri- og Neðri-Stjóradalur, Klæbu, Selbu og Tydal,
• Strindafylki: Strinda, Leksvik, Frosta og Åsen,
• Gauldælafylki: allur Gaulardalur,
• Orkdælafylki: Orkadalur og Børsa, Skaun og Byneset.

Talið er að upphaflega hafi Innþrændir og Útþrændir haft hvorir sitt þing. Þingstaður Innþrænda var líklega á bænum Mæri í sveitarfélaginu Sparbu, um 10 km sunnan við Steinker. Þingstaður Útþrænda var á Eyrum við Niðarós. Síðar sameinuðust þeir um eitt þing í Niðarósi, þ.e. Eyraþing.

Ólíkt mörgum öðrum landshlutum í Noregi, virðast fylkin í Þrændalögum snemma hafa sameinast um löggjöf og stjórnsýslu og myndað nokkurs konar bændalýðveldi. Þetta gaf svæðinu meira stjórnmálalegt vægi og áhrif en mannfjöldinn sagði til um, t.d. í baráttunni um konungsvaldið og sameiningu ríkisins. Í fyrstu mun konungshylling á Eyraþingi einungis haft gildi fyrir Þrændalög, en snemma virðist hyllingin þar hafa fengið ákveðna sérstöðu og táknræna þýðingu við valdatöku konungs í öllum Noregi. Í tíð Haraldar harðráða var hylling á Eyraþingi orðin forsenda þess að konungur gæti talist réttmætur konungur Noregs. A.m.k. frá 1204 þurfti konungsefnið að sverja konungseið við skrín Ólafs helga sem geymt var í Niðarósdómkirkju. Sem dæmi um konungshyllingar má nefna:

• Ólafur Tryggvason var hylltur sem konungur Noregs á Eyraþingi 995.
• Ólafur Haraldsson var tekinn til konungs í Noregi á Eyraþingi 1016.
• Knútur ríki, konungur Danmerkur, kom árið 1028 til Niðaróss á 50 skipum og lét hylla sig á Eyraþingi sem konung Noregs. Ólafur Haraldsson varð þá að flýja til Svíþjóðar.
• Sigurður munnur, sonur Haralds gilla, var útnefndur konungur á Eyraþingi 1136.
• Eysteinn meyla, sonur Eysteins Haraldssonar, var tekinn til konungs á Eyraþingi 1176, en féll árið eftir.
• Sverrir Sigurðarson, var kallaður til konungs á Eyraþingi 1177, en smurður og krýndur í Björgvin 1194. Hann sagði í ræðu: „En vér ætlum engan rétt tekinn til lands nema á Eyraþingi í Noregi í Þrándheimi.“
• Skúli jarl Bárðarson gerði uppreisn gegn tengdasyni sínum, Hákoni konungi Hákonarsyni, og lét hylla sig sem konung á Eyraþingi 1239, í óþökk erkibiskups. Hann varð að láta taka skrín Ólafs helga með valdi út úr Niðarósdómkirkju, til þess að geta unnið konungseiðinn.

Eftir daga Hákonar gamla (1263) virðist Eyraþing hafa misst gildi sitt við útnefningu konunga í Noregi. Hins vegar hafði Niðarósdómkirkja hlutverk við krýningu konunga, og enn hefur dómkirkjan táknrænt gildi fyrir konungsfjölskylduna, t.d. við brúðkaup o.fl.

• Jørn Sandnes: Øreting. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder, 21, Rvík 1977:11-12.
• Fyrirmynd greinarinnar var „Øretinget“ á norsku útgáfu Wikipedia. Sótt 29. júlí 2009.

• Frostaþing
• Gulaþing