For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Betasundrun.

Betasundrun

Betasundrun er form geislavirkar sundrunar, sem sendir frá sér betaeind (annað hvort rafeind eða jáeind). Þegar um er að ræða rafeind, er sundrunin kölluð "beta mínus" (β), en þegar um er að ræða jáeind, er hún kölluð "beta plús" (β+).

Í β sundrun, veldur veiki kjarnakrafturinn klofnun nifteindar í róteind, rafeind og andfiseind:

Í β+ sundrun, er róteind breytt í nifteind, jáeind og fiseind:

Ólíkt β sundrun, getur β+ sundrun ekki gerst fyrir utan kjarna, því að massi nifteindar er meiri en massi róteindar. β+ sundrun getur því aðeins gerst í atómkjarna með háa bindiorku og fer sú orka beint í ferlið, sem breytir róteind í nifteind.

Ef róteindin og nifteindin eru hlutar atómkjarna, breyta þessi sundrunarferli einu frumefni yfir í annað. Til dæmis:

- Sesín breytist í Barín)
+ - Natrín breytist í Neon)

Rannsóknir á betahrörnun gáfu fyrstu vísbendinguna um tilvist fiseindar. Árið 1911 gerðu Lise Meitner og Otto Hahn tilraunir, sem sýndu fram á að orka rafeindar, sem varð til við betasundrun, hafði samfellt frekar en sundurlaust orkuróf. Þetta var sýnilega í mótsögn við lögmálið um varðveislu orkunnar, því að það virtist svo sem að orka tapaðist við betasundrun. Annað vandamál var það að eftir hrörnun varð spuni nitur-14 atóms einn, sem var í mótsögn við spá Ernest Rutherfords um spuna ½.

Í frægu bréfi, sem skrifað var af Wolfgang Pauli árið 1930, stakk hann upp á að betasundrun gæfi frá sér nýja rafhlutlausa eind, sem hann kallaði nifteind (enska: neutron), og að hún hefði hingað til einfaldlega ekki mælst. Árið 1931 endurskírði Enrico Fermi nifteindina og kallaði fiseind (enska: neutrino). Svo árið 1934 gaf hann út mjög árangursríkt líkan yfir betasundrun, þar sem fiseindir voru skapaðar.

Í sumum kjörnum er orkulega komið í veg fyrir betasundrun, og í sumum af þessum tilfellum getur kjarninn orðið fyrir tvívirkri betasundrun.

Betasundrun getur talist sem truflun eins og lýst er í skammtafræði, og fylgir því hinni Gullnu reglu Fermis.

Kjarnaferli

Sundrunarferli vegna geislavirkni
Alfasundrun | Betasundrun | Gammageislun | Innhvarf | Jáeindageislun | Klasasundrun | Nifteindageislun | Rafeindahremming | Róteindageislun | Sjálfklofnun | Tvívirk betasundrun | Tvívirk Rafeindahremming
Kjarnamyndun
Nifteindahremming: R-Ferli | S-Ferli
Róteindahremming: P-Ferli
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Betasundrun
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?