Naturay nga estado
Ti naturay nga estado ket isu ti gunglo politiko nga addaan iti naitengngaan a gobierno nga adda ti kangatuan a nawaya a katurayan iti maysa a heograpiko a lugar.[1] Daytoy ket addaan iti agnanayon a populasion, maysa nga gobierno, ken ti pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti dadduma a naturay nga estado.[2] Daytoy ket kadawyan pay a maaw-awatan a daytoy ket maysa nga estado a saan nga agkamkammatalek iti wenno suheto ti ania man a bileg wenno estado.[3] Ti kaada wenno pannapapukaw ti maysa nga estado ket maysa a saludsod iti kinapudno.[4] Bayat a segun ti nairangarang a teoria ti pannakabigbig ti estado ket mabalin a rumsua nga awan ti pannakabigbigan babaen dagiti dadduma nga estado, dagiti saan a nabigbigan nga estado ket kadawyanda a marigatan a mangsapul a mangisanay ti napno a panagaramid ti tulagan kadagiti bileg ken makibinglay kadagiti diplomatko a pannakibiang kadagiti sabali a naturay nga estado.
Ti balikas a "pagilian" ket kankanayon a naipangsarsarita nga inus-usar a mangibagbaga kadagiti naturay nga estado, urayno daytoy ket kaibusilanna, a kasisigud, iti maysa laeng a heograpiko a rehion, ken dimteng a ti kaibuksilanna ket nagbalin a naipalawa iti naturay a gobierno a mangtengtengngel ti heograpiko a rehion.
Dagiti adu pay a mabasbasa
[urnosen | urnosen ti taudan]- Chen, Ti-chiang. Ti Internasional a Linteg a Pammigbigan , nga adda ti Naipangpangruna a Nangibasaran ti Panagsanay idiay Gran Brtania ken Estados Unidos. Londres, 1951.
- Crawford, James. Ti Panagpartuat kadagiti Estado iti Internasional a Linteg. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005. ISBN 0-19-825402-4, pp. 15–24.
- Lauterpacht, Sir Hersch. Pammigbigan iti Internasional a Linteg. Cambridge, U.K., 1947.
- Raič, D. Pannaka-estado ken ti Linteg ti Kabukbukodan a panagikeddeng. Martinus Nijhoff Publishers, 2002. ISBN 978-90-411-1890-5. p 29 (nga addaan iti nagibasaran ti Oppenheim iti Internasional a Linteg Tom. 1 1905 p110)
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "Dagiti bileg ti akin ruar a kinaturay iti paset ti Estado ket saan nga agkamkammatalek iti pammaneknek a panagited iti daytoy iti Batay-linteg. … Ti Estado ket met a kompleto a naturay no awan ti pakaitunosanna kadagiti sabali a kameng kadagiti pamilia ti pagilian ti karbengan ken bileg iti pagobraan kadagiti sangalubongan a pannakibiag a maipadpada iti karbengan ken bileg kadagiti sabali nga estado. Dagitoy a bileg ti Estado ket mangiraman ti bileg ti panangirangarang ti gubat wenno makibinglay iti maysa a gubat, ti mangileppas ti kappia, ti mangaramid kadagiti tulagan, ken mangtaripatu kadagiti diplomatiko a pannakibiang kadagiti sabsabali nga estados." — Crotty v An Taoiseach [1987] IESC 4 (9 Abril 1987)
- ^ Kitaen dagiti sumaganad:
- Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 178.
Artikulo 1 iti Montevideo a Taripnong kadagiti Karbengan ken dagiti Rebbeng dagiti Estado, idi 1933 ket nagikabil kadagiti kaaduan a naaw-awat a pagannurotan iti pagsurotan iti pannaka-estado iti sangalubongan a linteg. Nangibagbaga a ti estado a kas maysa a sangalubongan a tao ket nasken nga agtagtagikua kadagiti sumaganad nga an-anay: '(a) ti agnanayon a populasion; (b) ti naipalawagan a teritorio; (c) gobierno; ken (d) pannakabael a sumrek kadagiti pannakibiang kadagiti sabali nga estado'
- Jasentuliyana, Nandasiri, ed. (1995). Perspectives on international law. Kluwer Law International. p. 20.
Kadagiti pakaikeddengan ti Estado, dagiti tradisonal a panagipalpalawag a naited para iti Montevideo a Taripnong ket agtaltalinaay a sapasap a naaw-awat.
- Shaw, Malcolm Nathan (2003). International law. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. p. 178.
- ^ Kitaen dagiti sumaganad:
- Wheaton, Henry (1836). Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panangiladawan ti pakasaritaan ti siensia. Carey, Lea & Blanchard. p. 51.
Ti naturay nga estado ket sapsap a naipalpalawagan iti ania man a pagilian wenno tattao, urayno ania man a porma ti kabukbukodanna a kaunegan a batay-linteg, a mangibukbukodan a naturay a mangituray kaniana kadagiti gangganaet a turay.
- "sovereign", Ti Amerikano a Tinawtawid a Diksionario iti pagsasao nga Ingles (Maika-4 nga ed.), Houghton Mifflin Company, 2004, naala idi 21 Pebrero 2010,
adj. 1. Kabukbukodan nga agturturay; nawaya: ti naturay nga estado.
- "naturay", Ti Baro nga Oxford a Diksionario ti Amerikano (Maika-2 nga ed.), Oxford: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2005, ISBN 0-19-517077-6,
panangilasin … [ pammadayaw. ] (iti maysa nga estado wenno pagilian) napno a nawaya ken mangikedkeddeng kadagiti bukodna a pannakibiang.
- Wheaton, Henry (1836). Dagiti elemento ti sangalubongan a linteg: nga adda ti panangiladawan ti pakasaritaan ti siensia. Carey, Lea & Blanchard. p. 51.
- ^ Lalonde, Suzanne (2002). "Dagiti pangipalpalagip ti pampanid". Panagikeddeng kadagiti pagbeddengan iti maysa a naisuppiatan a lubong: ti papel ti uti possidetis. McGill-Queen's Press – MQUP. p. 181. ISBN 978-0-7735-2424-8.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- Dagiti pamanunotan ti Badinter a Komite ti Pangkapiaen iti Europeano a Warnakan ti Internasional a Linteg
- Ti Ababa a Pangyuna iti Internasional a Linteg Naiyarkibo 2016-11-10 iti Wayback Machine Nga adda dagiti kaso ken komentario. Nathaniel Burney, 2007.
- Ania ti pakaibuklan ti naturay nga estado? babaen ni Michael Ross Fowler ken Julie Marie Bunck
- Dagiti silpo kadagiti kasayaatan sapot ti pagsaadan ti nariego a politiko, ipoliticalrisk.com Naiyarkibo 2012-08-01 iti Wayback Machine pakaammo ti panagsurot, panagrepaso ken panangimaton ti naturay a riesgo para iti panaglako ken agnanayon a puonan
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
