Kawaw
Ti kawaw wenno kalawakaw ket espasio nga awanan iti banag. Ti balikas ket nagtaud manipud iti Latin a pangilasin iti vacuus para iti "bakante" wenno "kodapis". Ti maysa nga aproksimasion iti kasta a kawaw ket ti rehion nga addaan ti presion ti alingasaw a basbassit ngem ti presion ti tangatang.[1] Dagiti pisiko ket kanknayonda a pakitungtungan dagiti nasayaat a resulta ti panagsubok a rumsua iti perpekto a kawaw, a sagpaminsan laeng a makunkuna iti "kawaw" wenno nawaya nga espasio, ken inus-usar ti termino a sangkapaset laeng a kawaw tapno mangitudo iti pudno a saan a perpekto a kawaw a kasla ti naar-aramid iti laboratorio wenno idiay espasio. Ti Latin a termino ti in vacuo ket inus-usar a panangipalawag ti maysa a banag nga adda iti makunkuna a kawaw.
Ti kasayaat iti sangkapaset laeng a kawaw ket asideg nga arngian ti perpekto a kawaw. Dagiti sabali a kapadana, ket ti ab-ababa a presion ti alingasaw ket kaibuksilanna ti nangat-ngato a kasayaat ti kawaw. Kas pagarigan, iti kadawyan a panagdalus a kawaw ket makapataud ti makaanay a panagsultup tapno mapabassit ti presion ti angin babaen ti agarup a 20%.[2] Mabalin met dagiti nasaysayaat ti kalidadna a kawaw. Dagiti kamara ti nangato unay a kawaw, a kadawyan iti kimika, pisika, ken inhennieria, ket maipaandar iti baba ti maysa a trilion (10−12) iti presion ti tangatang (100 nPa), ken makaabot iti agarup a 100 partikula/cm3. Iti akin-ruar a limbang ket nangatngato pay ti kalidadna a kawaw, nga addaan ti kapada iti bassit unay a bilang dagiti atomo ti hidroheno iti tungngal maysa a natimbeng a kubiko metro.[3] Segun ti moderno a pannakaawat, urayno amin a banag ket maikkatto manipud iti tomo, daytoy ket kankanayonto nga "awan linaon" gapu ti panagbaliw-baliw ti kawaw, nangisit nga enerhia, dagiti raya nga agdaldaliasat a gamma- ken kosmiko, dagiti neutrino, ken kakuyogna dagiti sabali a penomena iti kuantum pisika. Iti moderno a pisika ti partikula, ti kasasaad ti kawaw ket naikedkeddeng a kas ti baba a kasasaad ti banag.
T kawaw ket kanknayonen a topiko iti pilosopikal a debato manipud idi antigo apanawen ti Gresia, ngem saan met nga imperikal nga inad-adal aginggana idi maika-7 a siglo. Ni Evangelista Torricelli ket isu ti nagpataud iti immuna a laboratorio ti kawaw idi 1643, ken dagiti dadduma pay nga eksperimental a pamay-an ket napadur-as idi a kas resulta kadagiti teoriana iti atmosperiko apresion. Ti torricelliano a kawaw ket mapartuat babaen ti panagpunno iti merkurio ti natayag a baso a narikpan iti maysa a gibusna ken kalpasanna baliktaden daytoy iti maysa a malukong a manglaon ti merkurio.[4]
Ti kawaw ket nagbalin a naserbi a ramit ti industria idi maika-20 a siglo babaen ti pannakaipayammo dagiti inkandesente a bumbilia ken dagityi tubo ti kawaw, ken dagiti adu a kita ti teknolohia ti kawaw manipud idin ket mabalinen a magun-od. Ti kabarbaro a panagdur-as ti panagbanniaga iti limbang ti tao ket nangipaadu ti panagkayat iti impakto ti kawaw iti salun-at ti tao, ken iti sapasap kadagiti porma ti biag.
Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Chambers, Austin (2004). Modern Vacuum Physics. Boca Raton: CRC Press. ISBN 0-8493-2438-6. OCLC 55000526.
- ^ Campbell, Jeff (2005). Speed cleaning. p. 97. ISBN 1-59486-274-5. Laglagipen a ti 1 a pulgada ti danum ket ≈0.0025 atm.
- ^ Tadokoro, M. (1968). "A Study of the Local Group by Use of the Virial Theorem". Dagiti Pablaak ti Astronomiko a Kagimongan ti Hapon. 20: 230. Bibcode:1968PASJ...20..230T. Daytoy a taudan ket mangkarkulo iti densidad ti 7×10−29 g/cm3 para iti Lokal a Grupo> Ti maysa nga yunit ti atomiko a masa ket 1.66×10−24 g, para kadagiti agarup a 40 atomo iti tungngal maysa a kubiko metro.
- ^ Kasano ti Agaramid ti Eksperimenta a Geissler a Tubo, binulan a Popular Science Pebrero 1919, Di nabilangan a panid, babaen ti Liblibro ti Google: http://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&pg=PT3
- Henning Genz (2001). Nothingness: The Science Of Empty Space. Da Capo Press. ISBN 0-7382-0610-5.[permanente a natay a silpo]
- Luciano Boi (2011). The Quantum Vacuum: A Scientific and Philosophical Concept, from Electrodynamics to String Theory and the Geometry of the Microscopic World. Pagmalditan ti Unibersidad ti Johns Hopkins. ISBN 1-4214-0247-5.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Kawaw iti Wikimedia Commons
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
