Panchen Lama, poprawom Panchen Ringpoche , je po Dalai Lamje druha najwyša awtorita rjada Gelugpa. To je rjad, kotryž knježeše nad Tibetom wot 16. lětstotka hač do 1951. Panchen Lama hraje wosebitu rólu při připóznaću reinkarnacije Dalai Lamy a je zdobom jeho wučer. Mjeno woznamjenja „wulki juwel wučenych“ a je tibetska kontrakcija z pandita (sanskrit: wučeny) a tibetskeho chenpo (wulki).

Panchen Lama płaći jako reinkarnacija Buddhy Amitabha, Buddhy njepřeměrneho swětła a je z tym jedyn Tulku. To su po buddhistiskej tradiciji w Tibeće bytosće, kotrež buchu wědomje zaso narodźene, zo bychu čućiwym kreaturam pomhali.

Institucija Panchen Lamy bu w 17. lětstotku w Tibeće załožena. Titul steji w zwisku z wuznamnym a připóznatym buddhistiskim wučerjom Lobsang Choekyi Gyaltsen, předstejićerjom klóštra Tashi Lhunpo a wučerjom 4. a 5. Dalai Lamy. Po jeho smjerći w starobje 92 lět spózna 5. Dalai Lama (Ngawang Lobsang Choegyen) wulki wuznam swojeho wučerja a wozjewi, zo budźe tutón přez reinkarnaciju jako Panchen Lama swoje spirituelne dźěło dale wjesć.

Choekyi Gyaltsen bu 4. Panchen Lama mjenowany, dokelž so třo dalši tibetscy wučency jako starše reinkarnacije spóznachu.

Aktualny nošer titula 11. Panchen Lamy je po měnjenju wjetšiny Tibećanow Gedhun Choekyi Hyima (*25. apryla 1989). Připóznaty bu wón 14. meje 1995 w starobje 6 lět přez tučasneho 14. Dalai Lamu. Tři dny po tym wotwjedźe chinska policija jeho a swójbu. Hakle lěto po tym twjerdźeše chinske wjednistwo, zo je hólc „na próstwu jeho swójby“ pod chinskim dohladom, dokelž „bě jeho wěstota wohrožena. Wobsteješe strach, zo bychu jeho separatisća zawlekli.“

Hač dotal zadźěwaše China wšěm pospytam internacionalnych organizacijow z nim kontakt nawjazać. Tuž njeje jasnje, hdźe a w kajkich wobstejnosćach wón a jeho swójba tučasnje su. Choekyi Nyima płaći jako najmłódši politiski jaty swěta.

Wosmeho decembra 1995 pomjenowa chinske knježerstwo z wunućenym přihłosowanjom dźěla tibetskeho klerusa po jednym ritusu z 18. lětstotka druheho hólca z mjenom Gyiancain Norbu jako Panchen Lamu, hačrunjež China sama nabožinske pozicije wotpokazuje. Nimo toho je Dalai Lama jenička awtorita, kotraž móže reinkarnaciju Panchen Lamy připóznać.

Tuka so, zo chinscy knježićeljo titul za stronskopolitiske zaměry wužiwaja a zo chcedźa sebi wliw na wuzwolenje přichodneje reinkarnacije Dalai Lamy zawěsćić.

Tutón zasadźeny Panchen Lama, kotryž njebydli w Tashilhunpo-klóštrje w Xigazê, ale w Pekingu, so skoro wot žanych Tibećanow njepřipóznaje.

• Němska wikipedija

• https://web.archive.org/web/20170309043439/http://panchenlama.info/
• https://web.archive.org/web/20060417175807/http://www.tibet.ca/panchenlama/
• Tibet's missing spiritual guide by the BBC News London
• Panchen Lama: Tibet's living god or puppet ruler? by CNN
• Žórła wo 9. Panchen Lamje w Tibetan Buddhist Resource Center