For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for स्टॉकहोम.

स्टॉकहोम

स्टॉकहोम
राजधानी शहर
पुराना नगर का हवाई दृश्य, केप्सब्लोन, स्टॉकहोम सिटी हॉल, होतोरिएत इमारत, एरिक्सन ग्लोब और स्टॉकहोम महल.
पुराना नगर का हवाई दृश्य, केप्सब्लोन, स्टॉकहोम सिटी हॉल, होतोरिएत इमारत, एरिक्सन ग्लोब और स्टॉकहोम महल.
स्टॉकहोम का झंडा
ध्वज
Official logo of स्टॉकहोम
राज्य - चिह्न
उपनाम: एकन, उत्तर का वेनिश, स्कैंडिनेविया का वेनिस,[1] मैलरडोर्टइंगेन
स्टॉकहोम is located in स्वीडन
स्टॉकहोम
स्टॉकहोम
स्टॉकहोम की स्वीडन में अवस्थिति
स्टॉकहोम is located in यूरोप
स्टॉकहोम
स्टॉकहोम
स्टॉकहोम (यूरोप)
निर्देशांक: 59°19′46″N 18°4′7″E / 59.32944°N 18.06861°E / 59.32944; 18.06861निर्देशांक: 59°19′46″N 18°4′7″E / 59.32944°N 18.06861°E / 59.32944; 18.06861
देशस्वीडन
प्रांतसदरमनलैंड और अपलैंड
काउंटीस्टॉकहोम काउंटी
नगर पालिका
पहला उल्लेख1252
घोषणापत्र13वीं शताब्दी
शासन
 • महापौरकेरिन वानगार्ड
क्षेत्रफल[2]
 • राजधानी शहर188 किमी2 (73 वर्गमील)
 • नगरीय381.63 किमी2 (147.35 वर्गमील)
 • महानगर6519 किमी2 (2,517 वर्गमील)
ऊँचाई0 मी (0 फीट)
जनसंख्या (2014)[3][4][5]
 • राजधानी शहर952,058
 • घनत्व5,100 किमी2 (13,000 वर्गमील)
 • महानगर[6]1,538,517
 • महानगर घनत्व4,000 किमी2 (10,000 वर्गमील)
 • महानगर2,315,612
 • महानगरीय घनत्व360 किमी2 (920 वर्गमील)
वासीनामस्टॉकहोमवासी
समय मण्डलसीईटी (यूटीसी+1)
 • ग्रीष्मकालीन (दि॰ब॰स॰)सीईएसटी (यूटीसी+2)
डाक कोड100 00-199 99
दूरभाष कोड+46-8
जीडीपी(नाममात्र)[7]$180 बिलियन
जीडीपी(नाममात्र)प्रति व्यक्ति€70,000 (US$85,000)
वेबसाइटwww.stockholm.se

स्टॉकहोम या स्टॉकहोल्म (Stockholm) उत्तरी यूरोप में स्थित स्वीडन देश की राजधानी और सबसे बड़ा शहर है। यह पूरे स्कैन्डीनेविया इलाके का भी सबसे बड़ा शहरी क्षेत्र है। २०१० में इसके नगर निगम के तहत रहने वाले नागरिकों की आबादी ८,५१,१५५ अनुमानित की गई थी। उस समय इसके पूरे शहरी इलाके में १३.७ लाख लोग और पूरे स्टॉकहोम प्रशासनिक क्षेत्र में लगभग २१ लाख बस रहे थे। कुल मिलकर स्टॉकहोम प्रशासनिक क्षेत्र में पूरे स्वीडन के २२% नागरिक रहते हैं।

स्टॉकहोम की स्थापना सन् ११८७ ईसवी में अनुमानित की गई है और यह सदियों से स्वीडन का सांस्कृतिक, साहित्यिक, राजनैतिक और आर्थिक केंद्र रहा है। यह शहर स्वीडन के दक्षिण-मध्यपूर्व तट पर १४ द्वीपों पर मैलारन झील के मुख के समीप विस्तृत है। यह अपनी सुन्दरता, शानदार इमारतों, खुली आब-ओ-हवा और उद्यानों के लिए जाना जाता है। २००८ के विश्व शहरी सूची में इसे स्कैन्डीनेविया में पहला, यूरोप में १०वाँ और विश्वभर में २४वाँ सब से बढ़िया शहर ठहराया गया।[8] स्वीडन की राष्ट्रीय संसद (जिसे रिक्स्दाग/Riksdag कहते हैं) इसी शहर में स्थित है और स्वीडन के राजा-रानी और प्रधान मंत्री भी यहीं निवास करते हैं।

स्टॉकहोम स्वीडन के दक्षिण-मध्य पूर्व तट पर स्थित है, जहां ताजे पानी के मालेरन झील - स्वीडन की तीसरी सबसे बड़ी झील - बाल्टिक सागर में मिलती है। शहर चौदह द्वीप से मिलकर बना हुआ है, और इसका केन्द्र लगभग पानी पर स्थित है।[9] 30% से अधिक शहर क्षेत्र जलमार्ग से बना है और 30% पार्क और हरे रिक्त स्थान से बना है। स्टॉकहोम का क्षेत्र संयुक्त घाटी परिदृश्य के साथ स्वीडन के कई स्थानों में से एक है। इन परिदृश्यों में क्षरण के साथ भूगर्भीय जोड़ों फ्लैटिश ऊपरी सतहों से सपाट वाले पठारों में विभाजित हो जाते है। स्टॉकहोम के मामले में पठार सतह उप-कैम्ब्रिअन पेनेप्लेन के अवशेष बन गये हैं।

आज स्टॉकहोम में ताजे पानी की पहुंच उत्कृष्ट है, पुराने समय में, जब झीलों और पानी के नहरों का इस्तेमाल कचरों और शौचालयों के लिये उपयोग होता था, जिससे महामारी हैजा और कई अन्य बीमारियां फैला करती थीं। वर्तमान में शहर में नर्सबॉर्ग और लोवोन में मालारेन झील के पानी को शुद्ध कर भेजा जाता है।

जनसांख्यिकी

[संपादित करें]

स्टॉकहोम क्षेत्र, स्वीडन की कुल जनसंख्या का लगभग 22% लोगों का घर है, और इसके सकल घरेलू उत्पाद का लगभग 29% हिस्सा है।[10] "स्टॉकहोम" की भौगोलिक धारणा समय के साथ कई बार बदली है। 19वीं शताब्दी के अंत तक, स्टॉकहोम में केवल उस क्षेत्र का समावेश था जिसे आज शहर के केंद्र के रूप में जाना जाता है। आने वाले दशकों में कई अन्य क्षेत्रों को शहर में शामिल किया गया।

2016 में 935,619 की जनसंख्या में से 461,677 पुरुष और 473,942 महिलाएं थीं। औसत आयु 40 साल है। स्टॉकहोम के निवासियों के 299,925 लोग या 32,1% आप्रवासी या गैर-स्वीडिश पृष्ठभूमि के हैं।[11] दिसंबर 2012 तक, स्टॉकहोम के 201,821 व्यक्ति विदेश में पैदा हुए थे। यहाँ कि अप्रवाशी अबादी में सबसे बड़ा समूह फिन (17,579) लोगों का है, इसके बाद इराकी (16,374) और ईरानी लोग (11,429) आते हैं।

अर्थव्यवस्था

[संपादित करें]
किस्ता में स्थित कार्यालय

स्टॉकहोम की अधिकतर आबादी सेवा क्षेत्र में कार्यरत है, स्टॉकहोम में लगभग 85% नौकरियाँ इसी क्षेत्र में है। भारी उद्योग (और जीवाश्म ईंधन बिजली संयंत्र) की अनुपस्थिति, स्टॉकहोम को दुनिया के सबसे स्वच्छ महानगरों में से एक बनाता है। पिछले दशक में उच्च प्रौद्योगिकी कंपनियों में बड़ी संख्या में नौकरियां पैदा हुई हैं। बड़े नियोक्ता में आईबीएम, एरिक्सन और इलेक्ट्रोलक्स शामिल हैं। उत्तरी स्टॉकहोम के किस्ता में एक प्रमुख आईटी केंद्र स्थित है।[12]

स्टॉकहोम स्वीडन का वित्तीय केंद्र है। स्टॉकहोम में स्वीडन के सबसे प्रमुख स्टॉक एक्सचेंज, स्टॉकहोम स्टॉक एक्सचेंज (स्टॉकहोल्म्सबोर्सन) स्थित है। हाल के वर्षों में, पर्यटन ने शहर की अर्थव्यवस्था में एक महत्वपूर्ण भूमिका निभाई है। स्टॉकहोम काउंटी को 10 मिलियन से अधिक पर्यटक के साथ यूरोप में 10वां सबसे बड़ा आगंतुक गंतव्य माना जाता है। 44 यूरोपीय शहरों में स्टॉकहोम 2004-2008 की अवधि में पर्यटकों द्वारा बिताए गए रातों की संख्या में 6वां सबसे ज्यादा वृद्धि हुई थी।[13]

संस्कृति

[संपादित करें]

स्वीडन की राजधानी होने के अलावा, स्टॉकहोम में कई राष्ट्रीय सांस्कृतिक संस्थानों का घर हैं। स्टॉकहोम क्षेत्र में स्वीडन की विश्व धरोहर स्थलों में से तीन स्थित है: ड्रॉटिंगहोल्म महल, स्कोगस्किरकोगार्डन (द वुडलैंड कब्रिस्तान) और बिरका। 1998 में, स्टॉकहोम को यूरोप की सांस्कृतिक राजधानी का नाम दिया गया था।

स्टॉकहोम से जुड़े लेखकों में कवि और गीतकार कार्ल माइकल बेलमैन (1740-1795), उपन्यासकार और नाटककार ऑगस्ट स्ट्रिंडबर्ग (1849-19 12), और उपन्यासकार हज्मालर सोडरबर्ग (1869-19 41) शामिल हैं, जिनमें से सभी ने अपने कामों का स्टॉकहोम को इसका हिस्सा बनाया है। स्टॉकहोम में उल्लेखनीय विरासत वाले अन्य लेखकों में साहित्य नोबेल पुरस्कार विजेता ऐविण्ड जाह्नसन (1 900-19 76) और लोकप्रिय कवि और संगीतकार एवर्ट तौबे (1890-1976) थे।

इन्हें भी देखें

[संपादित करें]

सन्दर्भ

[संपादित करें]
  1. "20 Famous Cities You Can Visit Without Breaking The Bank – TripAdvisor Vacation Rentals". TripAdvisor Vacation Rentals. मूल से 5 फ़रवरी 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2016.
  2. "Localities 2010, area, population and density in localities 2005 and 2010 and change in area and population". स्वीडन सांख्यिकी. 29 मई 2012. मूल से 17 दिसंबर 2012 को पुरालेखित.
  3. "Folkmängd i riket, län och kommuner. Totalt". SCB. मूल से 9 अगस्त 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2 जुलाई 2016.
  4. "Stockholm" (स्वीडिश में). Nationalencyklopedin. मूल से 10 मार्च 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 30 January 2014.
  5. "Folkmängd per tätort och småort 2010, per kommun" (XLS) (स्वीडिश में). स्वीडन सांख्यिकी. 20 June 2013. मूल से 3 मार्च 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2 February 2014.
  6. "Population in localities increased by 120 000". Statistiska Centralbyrån (अंग्रेज़ी में). मूल से 15 नवंबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 15 November 2017.
  7. "संग्रहीत प्रति". मूल से 3 मार्च 2018 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 मई 2018.
  8. The 2008 Global Cities Index Archived 2010-01-10 at the वेबैक मशीन, Foreign Policy, November 2008
  9. "THE SWEDISH OFFER TO HOST THE EMA - पेज 24" (PDF). www.consilium.europa.eu. ईएमए सचिवालय स्वास्थ्य और सामाजिक मामलों के मंत्रालय, स्टॉकहोम.
  10. "Fakta om företagandet i Stockholm – 2012. page 13, Stockholm Business Region website" (PDF). मूल (PDF) से 19 जुलाई 2012 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 19 मई 2012.
  11. "Statistical database – Select table". www.statistikdatabasen.scb.se. मूल से 1 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 1 August 2017.
  12. "Fakta om företagandet i Stockholm – 2012. page 18, Stockholm Business Region website" (PDF). मूल (PDF) से 19 जुलाई 2012 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 19 मई 2012.
  13. "Fakta om företagandet i Stockholm – 2012. page 6, Stockholm Business Region website" (PDF). मूल (PDF) से 19 जुलाई 2012 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 19 मई 2012.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
स्टॉकहोम
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?