República Socialista Soviética de Armenia

Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (hy)
Bandeira Brasón
Lema	«Proletarios de todos os países»
Localización
40°11′00″N 44°31′00″L / 40.1833, 44.5167Coordenadas: 40°11′00″N 44°31′00″L / 40.1833, 44.5167
Estado desaparecido	Unión Soviética
Capital	Iereván
Poboación
Lingua oficial	lingua armenia lingua rusa
Datos históricos
Precedido por	República Democrática de Armenia e República Socialista Soviética Federativa Transcaucásica
Creación	29 de novembro de 1920
Disolución	25 de decembro de 1991
Sucedido por	Armenia
Organización política
Forma de goberno	república soviética
Moeda	Rublo soviético
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+04:00

A RSS de Armenia (en armenio: Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետություն; Ruso: Армянская Советская Социалистическая Республика) ou República Socialista Soviética de Armenia comezou a existir cando o Partido Comunista de Armenia se proclamou co control de Armenia o 29 de novembro de 1920. O 1 de decembro de 1920 o Primeiro Ministro Simon Vratsian cedeu o control do país. Este trocou máis tarde o seu nome polo de República Socialista Soviética de Armenia. O período é coñecido ás veces como Segunda República de Armenia, que seguiu á curta República Democrática de Armenia. O 23 de agosto de 1990, foi renomeada República de Armenia.

Tralos dolorosos sucesos baixo dominio otomán co Xenocidio Armenio e a subseguinte Guerra Armenio-Turca, a República Democrática de Armenia foi invadida polos Bolxeviques en 1920, e foi declarada unha República Soviética. Tras isto, Turquía e a nova República Socialista negociaron o Tratado de Kars, no cal Turquía cedeu Adjara á URSS a cambio do territorio Kars (hoxe en día as provincias turcas de Kars, Iğdır, e a Ardahan). O territorio cedido a Turquía incluía a antiga vila de Ani e o monte Ararat, a terra espiritual de Armenia. Hoxe en día, Armenia non recoñece o Tratado de Kars.

Dende o 12 de Marzode 1922 até o 5 de decembro de 1936 foi parte de República Federativa Socialista Soviética Transcaucásica xunto á RSS de Xeorxia e á RSS de Acerbaixán. Os armenios gozaron dun período de relativa estabilidade baixo o dominio soviético. Eles recibían medicinas, comida, e outras provisións de Moscova e o réxime comunista foi un bálsamo en contraposición ó turbulento final dos anos do Imperio Otomán. A situación era, por suposto, difícil para a Igrexa esmagada baixo o dominio Soviético.

Trala morte de Vladimir Lenin, Iosif Stalin tomou as rendas do poder. A sociedade Armenia e a súa economía foron cambiadas dramaticamente por Stalin e o seu gabinete político moscovita. En 1936, baixo control de Stalin, a RFSST foi disolvida e Armenia, Acerbaixán, e Xeorxia volvéronse repúblicas separadas. No seu escudo de armas a RSS de Armenia incluíu o Monte Ararat. Isto provocou protestas por parte de Turquía xa que Ararat era parte do seu territorio. O Kremlin respondeu que, aínda que o símbolo turco era a lúa crecente, iso non quería dicir que eles ían escalar a Lúa^[1]. Tras isto, Armenia sufriu outra perda territorial cando Stalin transferiu as áreas de Nakhichevan e Nagorno-Karabakh (que foran prometidas a Armenia polos Bolxeviques en 1920) a Acerbaixán. Para os propios armenios, as condicións só foron peores baixo o "puño de ferro" de Stalin.

Nun período de vinte e cinco anos, Armenia foi industrializada e educada baixo unhas condicións estritamente preescritas, e o nacionalismo foi fortemente suprimido. Stalin tomou medidas moi severas para perseguir a Igrexa Apostólica Armenia ademais dunhas medidas de rusificación. Nos anos vinte a Igrexa foi despoxada das súas posesións. Nos 30 os soviéticos comezaron ataques psicolóxicos á Igrexa que culminaron co asasinato do Catholicos (patriarca) Khoren I en 1938, como parte da Gran Purga. A Igrexa porén sobreviviu escondida e na diáspora.^[2]

Como outras minorías étnicas que vivían na Unión Soviética de Stalin, millóns de inocentes armenios foron executados e deportados. En 1936, xunto a Lavrenty Beria, Stalin traballou para deportar ós armenios a Siberia nun intento de deixar a poboación de Armenia por debaixo dos 700,000 homes e entón xustificar a súa anexión por Xeorxia.^[3] Baixo o seu mando, o Partido Comunista de Armenia usou o terror policial para fortalecer as súas ideas políticas na poboación e suprimir toda expresión de nacionalismo. Moitos escritores, artistas, científicos e líderes políticos foron executados ou enviados ó exilio.

Adicionalmente, en 1944, preto de 200,000 Hamshenis (Musulmáns Sunnitas Armenios que vivían preto do Mar Negro) foron deportados de Xeorxia a Casaquistán e Uzbekistán. Deportacións máis distantes de armenios ocorreron en 1948, cando 58,000 armenios nacionalistas Dashnaks e gregos foron forzados a moverse a Casaquistán.

Armenia librouse da devastación e destrución que sacudiu gran parte da Unión Soviética durante a segunda guerra mundial. Os Nazis xamais chegaron ó Cáucaso Sur. Porén, Armenia xogou un papel valorable axudando ós aliados coa súa industria e agricultura. Ademais, os armenios da 89ª División Soviética "Tamanyan" libraron brutais combates contra os alemáns da Wehrmacht na Batalla do Caucaso, a Batalla da Crimea, a Batalla do Báltico, a ofensiva de Vistula-Oder, e a Batalla de Berlín. Durante un ataque na cidade alemá de Novorossiysk, os sarxentos Hunan Avetisyan e S. Arakelyan entraron na lista de Heroes da Unión Soviética.

Trala morte de Stalin, Nikita Khruschev converteuse no novo líder do país. O Kremlin comezou pronto un proceso permitindo maiores expresións do sentimento nacional. O proceso de deestalinización de Kruschev aliviou os medos de moitos soviéticos. Ademais el empregou máis recursos para a produción de bens de consumo. Case inmediatamente, Armenia comezou un rápido renacemento cultural e económico. Tamén, nun grao limitado, algunha liberdade relixiosa foi garantida para os armenios cando o Catholicos Vazgen I asumiu os deberes do seu oficio en 1955.

No 24 de abril de 1965, centos de armenios se manifestaron nas rúas de Ierevan durante o cincuenta aniversario do Xenocidio Armenio. As tropas soviéticas entraron na cidade e intentaron restablecer a orde. Para previr que isto sucedese novamente, o Kremlin aceptou ter un monumento en honor ós que perderon a vida durante aquelas atrocidades. En 1967, o monumento (feito polos arquitectos Kalashian e Mkrtchyan) foi completado en Ierevan. O monumento de 44 metros simbolizaba o renacemento nacional dos armenios. 12 lousas foron colocadas nun círculo, representando as 12 provincias perdidas, naquel intre en mans de Turquía. No centro do círculo, a unha profundidade de 1,5 metros, había un lume que non se apagaba. Ó longo do parque do memorial hai un muro de 100 metros cos nomes dos pobos onde se sabe que tiveron lugar masacres.

A política de Mikhail Gorbachov (Perestroika) alimentou as esperanzas dunha vida mellor baixo dominio soviético nos armenios. Os Hamshenis que foran deportados por Stalin a Casaquistán comezaron a pedir que se lles mandase de volta a Armenia. De todos modos, este traslado foi denegado polo Kremlin debido ó medo de que os Musulmáns Hamshenis podían prender conflitos cos seus primos armenios cristiáns. De todas formas, outro evento que sucedeu durante este tempo fixo o conflito étnico entre os armenios cristiáns e musulmáns inevitable.

Os armenios da rexión de Nagorno-Karabakh, que fora prometida a Armenia polos bolxeviques e transferidas á RSS de Acerbaixán por Stalin, comezaron un pacífico e democrático movemento para unificar o area con Armenia. A maioría da poboación armenia da zona estaban cansos da forzada adaptación a Acerbaixán da zona (Azerbaixanización). O 20 de febreiro de 1988, os deputados armenios do Concilio Nacional de Nagorno-Karabakh votaron unificar esa rexión con Armenia. De todos modos, os disturbios étnicos comezaron pronto cunha ruptura entre armenios e azerbaixaneses, previndo polo tanto unha unificación sólida da zona. Aínda peor, Armenia sufriu unha devastación co terremoto Leninakan.

O 23 de agosto de 1990, un ano antes da desaparición da URSS, Armenia declarou a súa independencia. Isto non foi, non obstante, recoñecido oficialmente até o 21 de setembro de 1991. Foi neste día cando a nova república de Armenia foi declarada e establecida. Aínda así, as tensións entre Armenia e Acerbaixán continuaron crecendo, chegando á primeira guerra de Nagorno-Karabakh. A pesar dun alto o fogo temporal dende 1994, Armenia segue sen resolver o seu conflito con Acerbaixán sobre Nagorno-Karabakh. A parte disto, Armenia ten experimentado un desenvolvemento substancial dende a independencia, e a pesar do bloqueo de Turquía e de Acerbaixán, mantén relacións amistosas cos estados veciños de Rusia, Xeorxia, e Irán.

v c e Repúblicas da Unión Soviética
Principais	RSS de Acerbaixán RSS de Armenia RSS de Belarús RSS de Casaquistán RSS de Kirguizistán RSSF de Rusia RSS de Taxiquistán RSS de Turkmenistán RSS de Ucraína RSS de Uzbekistán RSS de Xeorxia
Trala II guerra mundial	RSS de Estonia RSS de Letonia RSS de Lituania RSS de Moldavia
De curta duración	RSS de Abkhazia (1921-1931) RSS Carelo-Finesa (1940-1956) RSS de Donetsk-Krivoi Rog (1918-1919) RSSF Transcaucásica (1922-1936)