For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Frontchè ant Brézil ké Lafrans.

Frontchè ant Brézil ké Lafrans

Frontchè ki ka délimité Brézil-a ké Lafrans-a ké trasé aprogsimatif di larout transfrontalyè-a ki divèt rélyé Kayenn atè Makapa.

Frontchè ant Brézil ké Lafrans-a sa roun frontchè entèrnasyonnal ki ka délimité téritwè nasyonnal-ya di Brézil é di Lafrans annan nò-lès-a di Lanmérik di Sid-a ensi ki o larj di sala-a annan lwès-a di loséyan Atlantik-a. Lonng di 730,4 km, so konpozan térès sa kontini é ka séparé Léta brézilyen-an di Lanmanpa di Lagwiyann, ki sa an menm tan oun réjyon ké roun départman di lout-lanmè.

Jéyografi

[chanjé | Chanjé wikikod]
Frontchè-a o nivo di so Maripa asou Loyapòk.

À so èstrenmité sid-lwès, frontchè franko-brézilyen-an ka koumansé asou plato dé Gwiyann pa roun tripwen koté li ka kontré frontchè-a ant Brézil-a ké Sourinanm-an ké frontchè-a ant sa péy ké Lafrans-a. Aplé Koulimapopann asou kart-ya di Lenstiti nasyonnal-a di lenfòrmasyon jéyografik-a ké forèstché, li sa sitchwé pa 2°20'15,2" di latitid nò ké 54°26'04,4" di lonjitid lwès.

Di sa pwen, li ka kouri plen sa asou 303,2 km lonng-an di lign-an di partaj dé dilo ant basen-an di Lanmanzonn-an ké flòv gwiyannen-yan ki ka jité yé kò dirèkman annan loséyan Atlantik-a. Li ka bòdé ensi limit-a di koumin fransé-a di Kanmopi fas o municipio brézilyen di Laranjal do Jari. Li ka roujwenn answit kour-a di Loyapòk, ki ka koulé an dirègsyon di nò annan danbwa ékwatoryal-a, é ki ka sèrvi sa fwè di frontchè asou 427,2 km ant téritwè-ya di Kanmopi ké Sen-Georges di roun pa é d'Oiapoque di ròt pa.

Li ka atenn bouchou-a di flòv à lwès-a di kap Zoranj pa 4°30'30" di latitid nò ké 51°38'12" di lonjitid lwès. Di sa pwen, ki sa sitchwé annan bè-a di Loyapòk, li sa prolonjé pa roun frontchè maritim ki ka séparé dilo téritoryal-ya dé Dé péy. Anvan, dis bòrn ka matéryalizé frontchè-a asou téren-an.

An swivan so trasé, frontchè-a ka parkouri 730,4 km, sa ki ka fè di li 121e pli lonng frontchè térès-a di monn, jis dèyè frontchè-a fino-norvéjyen ké jis divan frontchè-a ant Lajéyòrji-a ké Larisi-a. Li sa osi pli lonng-an dé frontchè di Lafrans divan frontchè-a franco-èspangnòl, ki sa pli kourt di ananviron san kilomèt. Li sa an révanch pli kourt dé dis frontchè di Brézil apré so frontchè ké Sourinanm-an.

Baz-ya di sa frontchè ka roumonté o trété d'Utrecht di 1713 ant Lafrans ké Potidjal-a, mé divèrs entèrprétasyon kant o trasé di frontchè-a ki té ka ègzisté. Ensi Lafrans-a té ka konsidéré ki flòv Japoc don li té késyon annan tègs-a té ka korèsponn o flòv Araguary tandi ki pou Brézil-a a flòv Oiapoque. Litij-a té ka kontinwé douran Dé syèk, Lafrans ké Brézil-a ki divini endépandan té ka enstalé piti piti pòs militèr ké misyon krétchen annan sa ki ka divini kontèsté franko-brézilyen-an, é ka akizé mitchwèlman yé kò do anfrenn yé entégrité téritoryal rèspègtiv. Finalman, roun larbitraj entèrnasyonnal ki asiré pa Laswis-a té ka bay rézon o Brézil an 1900 : rivé byen préparé, so délégasyon, ki mennen pa baron-an di Rio Branco, ki té jà òbténi oun larbitraj favorab fas à Larjantin, té ka gangnen arbit-ya pou li, tandi ki Lafrans, ki pa ka vréman tchipé di késyon-an é ka akaparé pa kolonnizasyon-an di Lafrik-a, té voyé dé diplomat ki pé san fouté di problenm (Vicomte Henri de Lavaur de Sainte-Fortunade) : 260 000 km2 di téritwè ki té miltipliyé pa kat sirfas-a di téritwè gwiyannen ki ka chapé ensi à Lafrans-a é ka roujwenn lèskarsèl-a di Brésil, ki ka sésé à sa lépòk di grignoté dé latè o détriman dé péy vwézen.

Vèstij kiltirèl di sa péryòd, ka doumòré òkò annan Lanmanpa dé kouminoté anmérendjen ki ka palé roun Kriyòl Gwiyannen ansyen.

Pwen di pasaj

[chanjé | Chanjé wikikod]
Wè d'Oiapoque, o Brézil, désandan bò'd kè-a. Flòv-a sa vizib annan fon-an di zimaj-a.

Frontchè-a ki sa sitchwé annan roun zonn di danbwa ékwatoryal ki travèrsé di kour dilo é ki souvan marékajé, pasaj-a di Lagwiyann o Brézil té lontan tré difisil.

Pasaj ant Sen-Georges-di-Loyapòk ké Oiapoque

[chanjé | Chanjé wikikod]

Konstrigsyon-an an 2003 di roun pon asou Laprouag atè Réjina li ka pèrmèt di rélyé Kayenn à Sen-Georges asou frontchè-a vya RN2-a an Dézèr é dimi di larout té konstitchwé roun pronmyé létap di sa lyézon. Kayennen-yan ka pran labitoud-a di fè yé acha annan péy vwézen-an, à dé pri byen mwen élvé ki atè Lagwiyann, tandi ki annan ròt sans-a Brézilyen-yan k'alé sasé di travay atè Lafrans.

Oun projè di lalwa fransé ki dépozé an jwiyé 2005 ka prévwè louvriti-a di roun pon asou Loyapòk o nivo dé lavil-frontchè di Sen-Georges-di-Loyapòk atè Lafrans é d'Oiapoque o Brézil, ka randé anfen posib travèrsé-a di frontchè-a pa roun vwè routché, alò ki i jouk aprézan posib ki an prénan bak-a ki ka fè navèt-a an mwen di roun dimiyò. Akò-a sa ratifyé pa Brézil-a an 2006 é pa Lafrans-a an 2007. À laswit-a di roun apèl di lòf ki lansé an 2008, chantché-a sa atribiyé o groupman brézilyen EGESA /CMT. Travay-ya ka koumansé finisman 2009 é ka achévé yé kò o dézyenm simès 2011, mé an 2015, pon-an pa òkò louvri pou sirkilasyon-an. Di ròt koté-a di flòv, larout-a BR-156, ki parsyèlman asfalté, ka pèrmèt di roujwenn kapital-a di Lanmanpa, Makapa. So inogirasyon finalman gen lyé 18 mars 2017.

Sirvéyans

[chanjé | Chanjé wikikod]
Lensign di 3e réjiman étranjé d'lenfantri ki ka patrouyé lonng-an di Loyapòk.

Sirvéyans-a dé frontchè gwiyannen ka konstitchwé pronmyé sèrk-a di protègsyon di sant èspasyal ki sitchwé atè Kourou. Fòs larmé fransé-ya gen an lout pou misyon d'andigé limigrasyon klandésten-an, é di kontrolé trafik-ya an tout janr an provnans dé péy vwézen.

Kontrol-a di limit-a ant Lafrans ké Brézil-a kou sa-a ké Sourinanm-an sa tré difisil pa so londjò é pa natir-a dé téren. Sof annan zonn kontigi-a atè Sen-Georges, patrouy-ya di sirvéyans pa pouvé éfègtchwé so kò ki pa roun vwè flivyal, pa sant forèstché é èspsyonnèlman pa lélikoptè, kannopé-a randé difisil tout latérisaj. 3e réjiman-an di lenfantri di Léjyon étranjé-a ka afègté konstanman Dé sègsyon, roulévé tout mwè-ya, à sa misyon. Sala-a, ka fòrmen pou briga an milyé ékwatoryal, ka anfonsé pafwè so kò di 50 kilomèt annan danbwa-a é ka patrouyé an partikilyé zonn-an di Rot Loyapòk, ki tré izolé à partir di yé baz di Kanmopi.

Nòt ké référans

[chanjé | Chanjé wikikod]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Frontchè ant Brézil ké Lafrans
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?