For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Literatuer.

Literatuer

Alde boeken

Literatuer is in oantsjutting foar lykfol hokker samling fan skreaune teksten. De term wurdt lykwols faak yn ingere sin brûkt foar it skriuwen as keunstfoarm, en dêrmei ta ûnderskie fan lektuer, it skriuwen allinnich om in ferhaal oer te bringen. Mar in beskate foarm fan lektuer, bgl. teksten oangeande ien fakgebiet, wurdt dan wer "fakliteratuer" neamd (en net "faklektuer"). It by de term "literatuer" hearrende eigenskipswurd is literêr. De tûke fan 'e wittenskip dy't ûndersyk docht nei de literatuer (as keunstfoarm) is de letterkunde (of de letteren[1]).

It wurd "literatuer" is in lettere ôflieding fan it Latynske littera, de „boekstêf“. It meartal litterae betsjutte dêrneist sawat as „it skreaune, „dokuminten“, „brieven“, „wittenskip(pen)“. Yn it Frânsk en Ingelsk bleau fan de wurden lettres en letters de wurdbetsjutting „wittenskippen“ bestean.

Literêre foarmen

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Njonken de bekende literêre foarmen as it gedicht, poëzy, proaza en toaniel binne der ek oare teksten dy't as literêr skaaimerke wurde kinne. Dat binne: filmteksten, proazateksten dy't optocht binne (de roman), proaza dat ferwiist nei echte ferhalen of persoanen (lykas it brief, it essay, de autobiografy) en tekenteltsjes.

Fryske literatuer

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
It Fryske taalgebiet fan eartiids en no. Fan it histoarysk gebiet West-Fryslân oant It Swin binne gjin Frysktalige teksten oerlevere.

Frysk literatuer begjint ornaris mei de 12e-iuwske wetboeken, yn de Sân Seelannen dat fan Fly nei Weser rûn (provinsje Fryslân, Grinslân en East-Fryslân). Tusken 500 en 800 waarden yn it gebiet fan it eardere Fryske Ryk, Anglofryske runen fûn.

Guon Friezen teagen al yn de 7e en 8e iuw nei Noard-Fryslân en setten har nei dêr wenjen op de eilannen. Yn de 11e en 12e iuw wie der in twadde weach fan Friezen dy't nei Noard-Fryslân teagen, de twadde groep sette har nei wenjen op it fêstelân fan Noard-Fryslân. Om it jier 1600 fine wy it earste bewyske fan Noardfryske literatuer.

Yn de hjoeddeiske provinsje Fryslân is der mei troch Gysbert Japiks sprake fan in trochgeande Fryske literatuer fan de midsiuwen oant hjoed de dei ta. It Fryske taalgebiet yn Grinslân en East-Fryslân waard aloan lytser, hjoed de dei wurdt der yn it Sealterlân noch Frysk praat en skreaun. Dat ferklearret de skieding tusken de trije Fryske literaturen:

Keppeling om utens

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  1. Haan, Rienk de, en Sijens, Hindrik, Frysk Hânwurdboek, Ljouwert, 2008 (Fryske Akademy), ISBN 978-9 06 27 37 901, s. 1074.

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.


{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Literatuer
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?