نظریه‌ی پردازش دوگانه (به انگلیسی: Dual process theory) نظریه‌ای در روان‌شناسی است که می‌گوید، ذهنِ ما از دو سیستمِ مجزا و متفاوت تشکیل شده است. یکی از این دو سیستم، سیستمی است که پردازش‌هایِ آن ناخودآگاه و ضمنی (اتوماتیک) هستند و دیگری سیستمی است که فرایندهایِ آن خودآگاه و صریح (کنترل‌شده). نظریه‌ی پردازشِ دوگانه تلاش می‌کند که نشان دهد چگونه این دو سیستمِ متفاوت می‌توانند در کنارِ هم رفتارها و حالت‌هایِ ذهنیِ ما را کنترل کنند.
پردازش‌هایِ صریح که شکلِ زبانی دارند با تمرین کردن یا آموزش دیدن، می‌توانند تغییر کنند و بنابراین این فرایندها از شخص تا شخص با هم تفاوت می‌کنند. در سمتِ دیگر، پردازش‌هایِ ضمنی، بسیار سخت تحتِ تاثیرِ آموزش‌ها، فرهنگ‌ها یا زبان‌هایِ مختلف قرار می‌گیرند و بنابراین در انسان‌هایِ مختلف، فرایندهایِ ضمنیِ تقریباً یکسانی را مشاهده می‌کنیم.^[۱]

در ذهن انسان‌ها دو سیستم مجزا برای رویارویی با مسائل وجود دارد. اقتصاددانی به نام دانیل کانمن برای سهولت نام این دو سیستم را سیستم ۱ و سیستم ۲ گذاشت. کانمن نشان داد که سیستم ۱ به تنبلی گرایش دارد و دوست دارد به سرعت داده‌ها را کنار هم بچیند و به نتیجه برسد. اما سیستم ۲ سیستمی است که مکث می‌کند. مثلا اگر از شما بخواهند ۱۷ را در ۲۴ ضرب کنید شما از سیستم ۲ که یک سیستم بررسی کننده است استفاده می‌کنید. کانمن در کتاب خود، «تفکر، سریع و کند» می‌نویسد: «سیستم ۱ بر شواهد موجود تاکید دارد و شواهد ناموجود را نادیده می‌گیرد (آنچه می‌بیند همه‌ی چیزی است که هست).»

«سیستم ۱ به صورت خودکار و سریع، بدون نیاز به تلاش زیاد یا کنترل خود خواسته عمل می کند. سیستم ۲ یعنی همان تفکر کند به فعالیت‌های ذهنی نیازمند تلاش، مانند محاسبات پیچیده، معطوف می‌شود.» ^[۲]

پیمانه‌ای بودن ذهن