نَرم‌اَفزار^[۱] (به انگلیسی: software) گردآوردی از دستورالعمل‌ها است که به رایانه می‌گوید «چگونه کار کن». این مفهوم در برابر سخت‌افزار فیزیکی قرار دارد، که توسط آن سامانه ساخته شده‌است و «در واقعیت کار را انجام می‌دهد».

در علوم رایانه و مهندسی نرم‌افزار، یک نرم‌افزار رایانه‌ای همه اطلاعاتی است که توسط سامانه رایانه‌ای پردازش می‌شود، که شامل برنامه‌ها و داده است.

نرم‌افزار رایانه‌ای شامل برنامه‌های رایانه‌ای، کتابخانه‌ها، و داده‌های مرتبط غیرقابل اجرا (مثل مستندات برخط و رسانه‌های دیجیتالی) است. سخت‌افزار و نرم‌افزار رایانه‌ای به هم احتیاج دارند و هیچ‌کدام به صورت واقعی قابل استفاده به خودی خود نیست.

نرم‌افزار رایانه دو دسته است:

• نرم‌افزار سیستم
• نرم‌افزار کاربردی

نرم‌افزارهای کاربردی، برنامه‌های مورد استفاده کاربرند و نرم‌افزارهای سیستمی، مدیریت رایانه را برعهده دارند. مهم‌ترین نرم‌افزار سیستم، سیستم‌عامل است.

وقتی برنامه‌ای روی رایانه نصب می‌گردد، بعضی از اجزای سخت‌افزاری رایانه به فرمان آن برنامه در می‌آیند.

برای نمونه هنگامی که با یک برنامه اجرای موسیقی کار می‌کنید، کارت صدای رایانه با برنامه پخش موسیقی همکاری می‌کند و یک آهنگ یا پرونده (فایل) ارتباط بین این تنها قسمتی از کار سیستم‌عامل است.

ارتباط بین نرم‌افزار و سخت‌افزار به عهده برنامه‌نویسی است. سیستم‌عامل یک برنامه نرم‌افزاری است که چون تمام منابع و امکانات سخت‌افزاری در اختیار وی می‌باشد دارای ویژگی منحصر به فردی می‌باشد بنابراین آن را در رده نرم‌افزارهای سطح پایین (زبان ماشین) می‌خوانیم با این ویژگی که از اهمیت خاصی برخوردار است.

به بیان دیگر سیستم‌عامل یک برنامه جامع است که اجازه در اختیار قراردادن منابع و امکانات سخت‌افزاری را برای نرم‌افزارها صادر می‌کند و این سیستم‌عامل است که مسئول صحت عملکرد سیستم و منابع آن است. انواع سیستم‌عامل: مایکروسافت ویندوز، مک او اس، لینوکس، اندروید و آی‌اواس

سیستم‌عامل شامل ۴ بخش مهم است:

• مدیریت پردازش و پردازشگر
• مدیریت حافظه
• مدیریت دستگاه‌های ورودی و خروجی (I/O)
• مدیریت فایل‌ها و اطلاعات|مدیریت فاست. و تازه درخواست‌هایی که رابط کاربری نرم‌افزار ارسال می‌کند توسط این منبع پردازش می‌شود.

از دیدگاه ساختاری (معماری)، نرم‌افزارها به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

• کاربر بنیان
• کارگزار بنیان
• کاربر کارگزار بنیان

واژه نرم‌افزار را در معناهایی به جز معنی برنامه رایانه‌ای نیز به‌کار می‌برند؛ مثلاً در دانش برنامه نویسان برخی نرم‌افزارهای لینوکس. امروزه بیشتر کاربران تنها با ظاهر گرافیکی این برنامه‌ها کار می‌کنند و اقدامات بسیاری از آن‌ها از دید کاربر پنهان می‌ماند به عبارتی هر نرم‌افزار مجموعه‌ای از رمزها است که از الگوریتمی اجرا می‌کند.

• Evans, Claire L. (2018). Broad Band: The Untold Story of the Women Who Made the Internet. New York: Portfolio/Penguin. ISBN 978-0-7352-1175-9.

ن ب و مهندسی نرم‌افزار
حوزه‌ها	تحلیل نیازمندی‌ها • تحلیل سامانه‌ها • طراحی نرم‌افزار • برنامه‌نویسی • روش‌های صوری • وارسی مدل • تست نرم‌افزار • توسعه نرم‌افزار • گسترش نرم‌افزار • نگهداری نرم‌افزار
مفاهیم	مدل‌سازی داده • معماری سازمانی • مشخصات کاربردی • زبان مدل‌سازی • پارادایم برنامه‌نویسی • نرم‌افزار • معماری نرم‌افزار • فرایند توسعه نرم‌افزار • فرایند تولید نرم‌افزار • کیفیت نرم‌افزار • تضمین کیفیت نرم‌افزار • Software archaeology • تحلیل ساختمند
گرایشات	مدل چابک • مدل طراحی جنبه‌گرا • شیءگرایی • آنتولوژی • سرویس‌گرایی • چرخه حیات توسعه سیستم‌ها
مدل‌ها	مدل‌های توسعه مدل چابک • آریوپی • اسکرام • مدل مارپیچی • مدل آبشاری • برنامه‌سازی مفرط • مدل وی • مدل تکراری و افزایشی • پیش‌نمونه مدل‌های دیگر Automotive SPICE • مدل بلوغ قابلیت یکپارچه • مدل داده • مدل تابع • مدل اطلاعات • فرامدل • مدل شیءگرایی • مدل‌سازی سیستم‌ها • مدل نما زبان‌های مدل سازی IDEF • زبان مدل‌سازی یکپارچه
مهندسان نرم‌افزار سرشناس	ویکتور باسیلی کنت بک گریدی بوچ فردریک بروکز Barry Boehm وارد کانینگهام تام دی ماکرو ادسخر دیکسترا مارتین فولر تونی هور واتس هامفری مایکل ای. جکسون ایوار جاکوبسون Stephen J. Mellor برترند میر دیوید پارناس وینستون واکر رویس جیمز رامبا نیکلاوس ویرت Edward Yourdon Mohamed Fayad
حوزه‌های مرتبط	علوم رایانه مهندسی کامپیوتر مدیریت پروژه مدیریت ریسک مهندسی سامانه‌ها
• رده • انبار

ن ب و مخابرات
تاریخچه	Beacons Broadcasting ماهواره مخابراتی شبکه رایانه‌ای Drums تلگراف برقی دورنگار پیجر خورنگار Hydraulic telegraphs تاریخ اینترنت رسانه‌های گروهی تلفن‌های موبایل Optical telegraphy فوتوفونها رادیو Radiotelephone تلگراف تلفن‌ها The Telephone Cases پیشینه تلویزیون کابل ارتباطی زیردریایی خدمات تلفن تصویری
پیشگامان	ادوین هاوارد آرمسترانگ جان لوگی برد الکساندر گراهام بل تیم برنرز لی جاگادیش چاندرا بوز وینتون سرف کلود کپه لی دفارست Philo Farnsworth رجینالد ابری فسندن الیشا گری گولیلمو مارکونی الکساندر استپانویچ پاپوف یوهان فیلیپ رایس نیکولا تسلا آلفرد ویل چارلز ویتستون ولادیمیر زورکین کامی پاپن تیسوت عین‌الله محمودی همدانی
محیط انتقال	امپدانس مشخصه کابل هم‌محور Free-space optical فیبر نوری کابل (برق) موج‌های رادیویی خط تلفن ریزموج معادلات تلگرافی
هم‌بندی شبکه و سوئیچینگ	پهنای باند (پردازش) پیوند مخابراتی گره (شبکه) (ترمینال (مخابرات)) سوئیچ شبکه (مدارگزینی، راه‌گزینی بسته کوچک) تلفن‌خانه
مالکتیپلکس	تسهیم‌سازی با تقسیم فضا تسهیم‌سازی با تقسیم فرکانس تسهیم‌سازی با تقسیم زمان تسهیم‌سازی با تقسیم قطبیت تسهیم‌سازی با مومنتوم زاویه ای مداری تسهیم‌سازی با مومنتوم زاویه ای مداری دسترسی چندگانه تقسیم کدی
مفاهیم	پروتکل ارتباطات شبکه رایانه‌ای انتقال داده ذخیره و ارسال تجهیزات مخابراتی
انواع شبکه	شبکه سلولی اترنت شبکه دیجیتالی خدمات یکپارچه (ISDN) شبکه محلی موبایل شبکه های نسل بعدی شبکه انتقال عمومی تلفن (PSTN) شبکه رادیویی شبکه تلویزیونی تلکس رونوشت یونیکس به یونیکس شبکه گسترده شبکه بی‌سیم
شبکه	آرپانت بیت‌نت سیکلادس فیدونت اینترنت اینترنت۲ شبکه جامعه آموزشی جیسک(جانت) شبکه ازمایشگاه فیزیک ملی (NPL) تسترنت یوزنت وب جهان‌گستر
جغرافیا	ن ب و ارتباطات در آفریقا کشورهای مستقل آفریقای جنوبی • آنگولا • اتیوپی • اریتره • الجزایر • اوگاندا • بنین • بوتسوانا • بورکینافاسو • بوروندی • تانزانیا • توگو • تونس • جمهوری آفریقای مرکزی • جمهوری دموکراتیک کنگو • جمهوری کنگو • جیبوتی • چاد • رواندا • زامبیا • زیمبابوه • ساحل عاج • سائوتومه و پرینسیپ • سنگال • سوازیلند • سودان • سومالی • سیرالئون • سیشل • غنا • کامرون • کنیا • کومور • کیپ ورد • گابن • گامبیا • گینه استوایی • گینه بیسائو • گینه • لسوتو • لیبریا • لیبی • ماداگاسکار • مالاوی • مالی • مراکش • مصر • موریتانی • موریس • موزامبیک • نامیبیا • نیجر • نیجریه ایالت‌ها با رسمیت محدود جمهوری دموکراتیک عربی صحرا • سومالی‌لند قلمروهای وابسته و سرزمین‌های دیگر جزایر قناری / سبته / ملیلیه / پلاساس د سبرانیا (اسپانیا) • مادیرا (پرتغال) • مایوت / رئونیون (فرانسه) • سنت هلینا / اسنشن / تریستان (انگلستان) • صحرای غربی ن ب و ارتباطات در آسیا کشورهای مستقل جمهوری آذربایجان • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی • ایران • بحرین • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه • تیمور شرقی • چین • روسیه • ژاپن • سری‌لانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر • مغولستان • میانمار • نپال • ویتنام • هند • یمن دولت‌های با رسمیت محدود آبخاز • اوستیای جنوبی • تایوان • فلسطین • جمهوری ترک قبرس شمالی • قره‌باغ قلمروهای وابسته و سرزمین‌های دیگر جزیره کریسمس • جزایر کوکوس • ماکائو • هنگ کنگ ن ب و ارتباطات در اروپا کشورهای مستقل جمهوری آذربایجان آلبانی آلمان آندورا اتریش ارمنستان اسپانیا استونی اسلواکی اسلوونی اوکراین ایتالیا جمهوری ایرلند ایسلند بریتانیا بلاروس بلژیک بلغارستان بوسنی و هرزگوین پرتغال ترکیه جمهوری چک دانمارک روسیه رومانی سان مارینو سوئد سوئیس صربستان فرانسه فنلاند قبرس قزاقستان کرواسی گرجستان لتونی لوکزامبورگ لهستان لیتوانی لیختن‌اشتاین مالت مجارستان مقدونیه مولداوی موناکو مونته‌نگرو نروژ هلند یونان واحدهای سیاسی کم‌رسمیت آبخاز اوستیای جنوبی ترنسنیستریا قبرس شمالی جمهوری آرتساخ کوزوو متعلقات و دیگر قلمروها آزور جزایر آلند جبل طارق جرزی سوالبارد جزایر فارو گرنزی مادیرا جزیره من یان ماین ن ب و ارتباطات در آمریکای شمالی کشورهای مستقل Antigua and Barbuda Bahamas Barbados Belize Canada Costa Rica Cuba Dominica Dominican Republic El Salvador Grenada Guatemala Haiti Honduras Jamaica Mexico Nicaragua Panama Saint Kitts and Nevis Saint Lucia Saint Vincent and the Grenadines Trinidad and Tobago United States وابستگی‌ها و سرزمین‌های دیگر Anguilla Aruba Bermuda Bonaire British Virgin Islands Cayman Islands Curaçao Greenland Guadeloupe Martinique Montserrat Puerto Rico Saint Barthélemy Saint Martin Saint Pierre and Miquelon Saba Sint Eustatius Sint Maarten Turks and Caicos Islands United States Virgin Islands ن ب و ارتباطات در اقیانوسیه کشورهای مستقل استرالیا Fiji Kiribati جزایر مارشال Federated States of Micronesia Nauru نیوزلند Palau Papua New Guinea Samoa Solomon Islands Tonga Tuvalu Vanuatu قلمروی وابسته و دیگر سرزمین‌ها American Samoa Christmas Island Cocos (Keeling) Islands Cook Islands Easter Island French Polynesia Guam Hawaii New Caledonia Niue Norfolk Island Northern Mariana Islands Pitcairn Islands Tokelau Wallis and Futuna ن ب و ارتباطات در آمریکای جنوبی فهرست کشورهای مستقل Argentina Bolivia Brazil Chile Colombia Ecuador Guyana Paraguay Peru Suriname Uruguay Venezuela قلمروی وابسته and other territories Falkland Islands French Guiana South Georgia and the South Sandwich Islands

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نرم‌افزار موجود است.