فرمانرو
سلسله[۱] یا فرمانرو (به انگلیسی: kingdom)، (به لاتین: regnum جمع واژه regna) در زیست‌شناسی یک رتبه آرایه‌شناختی است، که در برخی رده‌بندی‌ها بالاترین رتبه و در سامانه سه‌دامنه‌ای جدید یک رتبه پایین‌تر از دامنه قرار دارد. فرمانروها به گروه‌های کوچک‌تری به نام شاخه (در جانورشناسی) و دسته (در گیاه‌شناسی) تقسیم می‌شوند. توالی کامل طبقه‌های اصلی از این قرار است: اندامگان، دامنه، فرمانرو، شاخه، رده، راسته، خانواده، سرده و گونه.
تعدادی از کتاب‌های مرجع در آمریکا و کانادا از سیستم تقسیم‌بندی شش فرمانرویی بهره می‌گیرند (جانوران، گیاهان، قارچ‌ها، آغازیان، باستانیان/آرکیا و باکتری‌ها)[۲] درحالی که در دیگر نقاط همچون بریتانیا سیستم پنج فرمانرویی به‌کار می‌رود (جانوران، گیاهان، قارچ‌ها، آغازیان، و پروکاریوت یا مونرا)[۳]
از نظر تاریخی، شمار فرمانروهای پذیرفته‌شده از دو به شش افزایش یافته‌است. هرچند، پژوهش‌های فیلوژنتیک از ۲۰۰۰ به این طرف هیچ‌کدام از این سامانه‌های سنتی را تأیید نمی‌کند.
پیشینه
[ویرایش]تا آوریل ۲۰۱۰ هنوز پژوهشی طبقه‌بندی درست یوکاریوت‌ها را در هیچ‌یک از این سامانه‌ها تأیید نمی‌کند. وضعیت به این صورت به نظر می‌رسد که هیچ‌کدام از دسته فرمانروها توسط پژوهش‌های اخیر مقبولیت عام نیافته‌است؛ بطوریکه راجر و سیمپسونز می‌گویند: «با سرعت تغییر کنونی فهم ما از درخت زندگی یوکاریوتی، ما بایستی که با احتیاط جلو برویم.»[۴]
سامانه زیست‌شناختی
[ویرایش]| لینه ۱۷۳۵[۵] |
هکل ۱۸۶۶[۶] |
چاتون ۱۹۲۵[۷] |
کوپلند ۱۹۳۸[۸] |
ویتیکر ۱۹۶۹[۹] |
ووز و دیگران ۱۹۹۰[۱۰] |
کاوالیر-اسمیت ۱۹۹۸[۱۱] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۲ فرمانرویی | ۳ فرمانرویی | دوقلمرویی | ۴ فرمانرویی | ۵ فرمانرویی | سه‌حوزه‌ای | ۶ فرمانرویی |
| (در نظر گرفته نشده) | آغازیان | پروکاریوت‌ها | مونرا | مونرا | باکتری‌ها | باکتری‌ها |
| باستانیان (Archaea) | ||||||
| یوکاریوت‌ها | آغازیان | آغازیان | یوکاریا | پروتوزوآ | ||
| کرومیست‌ها | ||||||
| گیاهان | گیاهان | گیاهان | گیاهان | گیاهان | ||
| قارچ‌ها | قارچ‌ها | |||||
| جانوران | جانوران | جانوران | جانوران | جانوران |
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Kingdom (biology». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۰.
- ↑ واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب پارسی، دفتر پنجم
- ↑ https://www.thoughtco.com/six-kingdoms-of-life-373414
- ↑ https://alevelbiology.co.uk/notes/the-five-kingdoms-classification-system/
- ↑ Roger, A.J. & Simpson, A.G.B. (2009), "Evolution: Revisiting the Root of the Eukaryote Tree", Current Biology, 19 (4): R165–7, doi:10.1016/j.cub.2008.12.032, PMID 19243692
- ↑ Linnaeus, C. (1735). Systemae Naturae, sive regna tria naturae, systematics proposita per classes, ordines, genera & species.
- ↑ Haeckel, E. (1866). Generelle Morphologie der Organismen. Reimer, Berlin.
- ↑ Chatton, É. (1925). "Pansporella perplexa. Réflexions sur la biologie et la phylogénie des protozoaires". Annales des Sciences Naturelles - Zoologie et Biologie Animale. 10-VII: 1–84.
- ↑ Copeland, H. (1938). "The kingdoms of organisms". Quarterly Review of Biology. 13: 383–420. doi:10.1086/394568.
- ↑ Whittaker, R. H. (January 1969). "New concepts of kingdoms of organisms". Science. 163 (3863): 150–60. Bibcode:1969Sci...163..150W. doi:10.1126/science.163.3863.150. PMID 5762760.
- ↑ Woese, C.; Kandler, O.; Wheelis, M. (1990). "Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 87 (12): 4576–9. Bibcode:1990PNAS...87.4576W. doi:10.1073/pnas.87.12.4576. PMC 54159. PMID 2112744.
- ↑ Cavalier-Smith, T. (1998). "A revised six-kingdom system of life". Biological Reviews. 73 (03): 203–66. doi:10.1111/j.1469-185X.1998.tb00030.x. PMID 9809012.
رتبه‌های آرایه‌شناختی جانداران
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| کلان‌راسته | ||||||||
| حوزه/دامنه/بالافرمانرو | بالاشاخه/بالادسته | بالارده | هم‌زادان | بالاراسته | بالاتیره | بالاسرده | بالاتبار | بالاگونه |
| سلسله/فرمانرو | شاخه/دسته | رده | هَنگ | راسته | تیره | سرده | تبار | گونه |
| زیرسلسله/زیرفرمانرو | زیرشاخه | زیررده | زیرراسته | زیرتیره | زیرسرده | زیرتبار | زیرگونه | |
| فروفرمانرو/رشته | فروشاخه | فرورده | فروراسته | بخشه | جوره | |||
| ریزشاخه | خردرده | خردراسته | ||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
