سرای مشیر
سرای مشیر (سرای گلشن) | |
---|---|
![]() سرای مشیر | |
![]() | |
نام | سرای مشیر (سرای گلشن) |
کشور | ایران |
استان | فارس |
شهرستان | شیراز |
بخش | منطقه ۸ شهرداری شیراز (منطقه بافت تاریخی) |
اطلاعات اثر | |
نامهای دیگر | سرای گلشن |
نامهای قدیمی | کاروانسرای مشیر |
سالهای مرمت | ۱۳۴۷ |
کاربری | بازار، مجموعه |
دیرینگی | دوره قاجار |
دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجاریه |
بانی اثر | میرزا حسن خان مشیر الملک |
مالک اثر | ورثه مشیرالملک |
مالک فعلی اثر | سازمان حج و اوقاف استان فارس |
اطلاعات ثبتی | |
شمارهٔ ثبت | ۴۲۴ |
تاریخ ثبت ملی | ۲۸ مهر ۱۳۴۵ |
اطلاعات بازدید | |
امکان بازدید | همه روزه به جز ایام تعطیل |
سرای مشیر، یا سرای گلشن[۱] از بازارهای قدیمی شیراز از دوره قاجاریه است. این بازار که در ۱۳۴۶ مرمت شده در جنوب شرقی بازار وکیل و در مجاورت خروجی آن قرار دارد و از سمت جنوب به اردوبازار متصل میگردد. به دلیل نزدیکی آن به بازار وکیل و همچنین شباهتهای معماری، ممکن است این دو بازار با هم اشتباه گرفته شوند. بازار یک بنای هشتی دارد که بازار مشیر را به بازار نو مشیر متصل میکند.
مشخصات
[ویرایش]![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Saraye_Moshir_Shiraz_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2_01.jpg/220px-Saraye_Moshir_Shiraz_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2_01.jpg)
بازار مشیر[۲][۳] از شمال به جنوب کشیده شده تا به اردوبازار میرسد و از نظر معماری شبیه به بازار وکیل اما از آن کوچکتر است؛ از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده که توسط چهار سوق وسیعی به یکدیگر مرتبط میشوند. چهار سوق پوشش گنبدی مرتفعی دارد که در راس آن بادگیر بزرگی قرار دارد. ورودی بازار از طرف چهار سوق است. قسمت شمالی بازار ۶ زوج مغازه قرار دارد که یکی از آنها اختصاص به ورودی بازار از طرف سرای مشیر دارد. بازار در قسمت جنوبی از طریق دالانی به اردوبازار متصل میشود. سردر ورودی آن از طرف اردوبازار تزئینات کاشیکاری زیبایی دارد.
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Saraye_Moshir_Shiraz_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B7_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2_03.jpg/220px-Saraye_Moshir_Shiraz_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B7_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2_03.jpg)
دالان نیز کوتاه و دارای کف سنگفرش و پوشش عرق چینی است. این بازار دارای مختصر تزئینات کاشیکاری و با طاقهای ضربی سقف شدهاست. از طرف شمال نیز توسط دالانی به سرای مشیر مرتبط میشود. این سرا دارای سردری مرتفع و زیبا با تزئینات کاشیکاری و مقرنسکاری است. بر بالای ورودی لوح مرمری قرار دارد که روی آن تاریخ ساخت، بانی و چگونگی وقف بنا حک شدهاست.
احداث و بهرهبرداری
[ویرایش]سرای مشیر در دوره قاجاریه توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک بنا شدهاست. این بنا در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی با شماره ۴۲۴ در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیدهاست و قسمتهایی از آن در دوره پهلوی مرمت شدهاست. چون کاشیکاریهای زیبا و ریزهکاریهای چوبی و شیشههای الوان درکهای آن رو به انهدام بود، در سال ۱۳۴۸ تحت تعمیر و مرمت قرار گرفت. درکهای فرسوده و شکستهٔ آن نوسازی گردید و حوضخانهٔ آن هم که از حیث کاشیکاری و مقرنسکاری بینظیر است به شکل چایخانه درآمد و اتاقهای آن برای نمایش هنرهای دستی و محلی فارس اختصاص یافت و به «سرای هنر» معروف شد. این بنا بر چیزی که بر کتیبه آن درج گردید توسط ابوالحسن خان مشیر الملک وقف امام پنجم شیعیان شدهاست و به همین دلیل از پیش از انقلاب تاکنون مدیریت و امتیاز بهرهبرداری از آن در دست سازمان حج و اوقاف بودهاست. سازمان اوقاف که ملکیت بنا را بر عهده دارد حجرهها را به شکل سرقفلی به مالکان فعلی تحویل دادهاست و ماهیانه از آنها اجاره بهای ملک را دریافت میکند. این محل هماکنون یکی از مهمترین مراکز عرضه صنایع دستی در کلانشهر شیراز است. این بازار در تاریخ ۲۸/۵/۱۳۴۷باشماره ۴۲۴در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاست.
مشخصات بنای هشتی
[ویرایش]![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/f/f0/Sara_moshir.jpg/250px-Sara_moshir.jpg)
بنای هشتی در ورودی چوبی بزرگ، کفی پوشیده از قلوهسنگ و حیاطی بزرگی در وسط دارد که درختان نارنج و حوضی بزرگ در وسط آن بهچشم میخورد. هشتی سقفی مرتفع دارد که برفراز آن گنبد کم خیز نسبتاً بزرگی وجود دارد و روی آن یک بادگیر چند وجهی مشاهده میشود. در این هشتی چهار حجره وجود دارد که به فاصله دو پله از سطح زمین قرار گرفتهاست. این هشتی را در اصطلاح چهار سوق یا چهار سو مینامند. علت این نامگذاری این است که چهار وجه از این هشتی را حجرهها اشغال نمودهاند و چهار وجه دیگر محل عبور بازدیدکنندگان و رهگذران است. برفراز این حجره منبت کاری دیده میشود. هماکنون بالای سر در ورودی اصلی سرای مشیر یا سرای گلشن سنگی نصب شدهاست که متن وقف نامه را بر روی آن نوشتهاند و تاریخ آن رمضان سال ۱۲۸۸ هجری قمری را نشان میدهد. سر در ورودی سرا با مقرنس و کاشی تزئین یافتهاست؛ و در سقف دالان هشتی آن نیز مقداری کاشی معرق به کار رفتهاست. در محوطه سرای مشیر در چهار ضلع، حجرههایی در دو طبقه ساخته شدهاست. در این بنا کلیه سقفها به شکل طاق ضربی و بدون به کار بردن الوار ساخته شدهاند که در نوع خود جالب توجه است.
سایر مشخصات
[ویرایش]سردر ورودی ضلع جنوبی بازار پس از اردوبازار کاشیکاری شدهاست. در آنجا کتیبهای وجود دارد؛ که بر روی آن نوشته این بازار نو مشیر در سال ۱۳۷۱هجری تکمیل و افتتاح شد. موقوفه مرحومه سلطان الحاجیه و معدل الملک، این ضلع دارای دالانی است که سنگفرش شدهاست. سقف دالان نیز دارای عرق چین سادهای است؛ که در چهار گوش آن ترنجهایی آجرکاری شدهاست. در پیشانی سر در نیز دو لچکی از کاشی هفت رنگ وجود دارد. همچنین تصویری از خسرو و شیرین وتصویر دیگر یوسف و زلیخا در این ضلع یا فت میشود. در این راسته ۱۰ طاق نما وجود دارد. بر سردر راسته شمالی بازار نیز کتیبهای است که در آن نوشته شدهاست. ضلع شرقی بازار شمالی دارای شش حجره و ضلع غربی دارای پنج حجره است.
درمیان جرز مغازههای طاقچهای کوچک برجسته برای چراغهای پیهسوز وجود دارد در ابتدای بازار یک آبنمای کوچک هشت ضلعی دیده میشود. در این بازار انواع صنایع دستی وهنری یافت میشود. این بازار بادری به سبک قدیم از هشتی مذکور جدا میشود.
نگارخانه
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ نام دیگر سرای مشیر سرای گلشن است. این موضوع در کتیبهای که در سر در ورودی اصلی این بنا قرار دارد به وضوح نوشته شدهاست.
- ↑ http://vista.ir/article/243414/سرای-مشیر
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۴. دریافتشده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ این عکس مربوط به سردر یکی از ورودیهای بازار سرای مشیر است. این سر در اصلی است که کتیبه انتساب این مکان و زمان ساخت و شرایط وقف شدن آن به وضوح بر روی لوحه آن درج شدهاست
- فارسنامه ناصری، میرزا حسن فسایی
- شیراز در گذشته و حال، حسن امداد
منابع
[ویرایش]- «وبگاه آفتاب». بایگانیشده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۷.
- «وبگاه تبیان». دریافتشده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۷.
- «وبگاه مرد آریایی». بایگانیشده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۰۸. دریافتشده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۷.
- «وبگاه روزنامه مردم سالاری». بایگانیشده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۱۰. دریافتشده در ۲۴ مرداد ۱۳۸۷.
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)
شیراز قدیم | |
---|---|
محلهها | محله قصردشت • میدان شاه • بازار • دروازه اصفهان • دروازه قصابخانه • دروازه سعدی • دروازه شاهداعیالله • دروازه خاتون • شاهزاده قاسم • کل شیخ ابوذرعه • گود عربان • سعدیه • حافظیه • لب آب • بازار مرغ • سر باغ • دروازه کازرون • بالا کفت (بالا کفد) • بیاتها • اسحاق بیگ • سر دزک • سنگ سیاه • محله کلیمیها • محله درب شیخ • درب شاهزاده • شیادان • موردستان • باغ نو • درب مسجد • دشتک • محله ارمنیها • طاق منصوریه • آستانه (شیراز) • آسیاب سه تایی |
دروازهها | دروازه قرآن • دروازه اصفهان • دروازه سعدی • دروازه قصابخانه • دروازه کازرون • دروازه شاه داعی الله • دروازه دولت • کل مشیرالدوله • کل شاهزاده قاسم • دروازه خاتون |
بازارها | بازار نو • بازار وکیل • اردو بازار • بازار مسگرها • بازار قیصریه (شیراز) • بازار حاجی • بازارچه فیل • بازار آقا • بازار حاج زینل • سرای مشیر • بازار مشیر |
باغها | باغ ارم • باغ گلشن (عفیفآباد) • باغ دلگشا • نارنجستان قوام • باغ جهاننما • باغ جنت • هفتتنان • باغ مینو • باغ تخت • باغ درکی • باغ ملی • باغ نو • باغ بعثت • باغ رحمتآباد • باغ شاپوری • باغ ابوالفتحخانی • باغ سالاری • باغ نظامالدوله (باغ صاحباختیار) • باغ صفا (باغ میرزا آقاخان) • باغ شیخ • سعدیه • حافظیه • باغ فتحآباد • باغ کفشگیر • باغ گلخانه • باغ پادشاهکچل • باغ شاه • باغ اقبالآباد • باغ نصریه • باغ منشیباشی • باغ اتابک (باغ فیروزی) • باغ خلدبرین • باغ صاحبدیوان (باغ بهجتآباد) • باغ حبیبآباد • باغ پودنک • باغهای قصردشت • باغ صمدآقا • باغ ناری • باغ زکیخان • باغ منصورآباد • باغ رشک بهشت • باغ بهشت (صبوحآباد شرقی) • باغ صبوحآباد شمالی • باغ بالیوز • باغ زعفرانی • باغ کشمیری • باغ عضدالدوله • باغ عطاالدوله • باغ خندق • باغ فردوس • باغ بیگلربیگی (باغ کلانتری) • باغ قلعه شاهزادهبیگم • باغ طغی • باغ قتلغ • باغ کیفی • باغ مجد رومی • باغ نشاط (باغ میرزا نعیم) • باغ نو مشیری • باغ میرزا محمدرضا • باغ خلیلی • باغ مینوی سالار • باغ وحش پیر بناب • باغ ایلخانی • باغ نوایی (شیخی) • باغ سلطانآباد • باغ سنقری • باغ نظر (باغ حکومتی) • باغ نوابی |
مساجد | |
مدارس | |
چهل امامزادگان | احمد بن موسی • سید میر محمد • سید علاءالدین حسین • شاه میر علی بن حمزه • امامزاده ابراهیم • امامزاده زنجیری • بقعه سید تاج الدین غریب • بی بی فاطمه بنت الحسن • شاه قیس • امامزاده جمال الدین • امامزاده بی بی دختران • شاهزاده قاسم • امامزاده ابوطالب • بقعه شاه داعی الله • سید محمد • نور محمد • سید عبدالله • بی بی نقره پوش • سید صادق • سید جعفر • شاهزاده محمد (شیراز) • سید میر آخر • شاه علی • سید جعفر • خاتون قیامت • بی بی زینب • ام احمد(مادر شاهچراغ) • |
عمارات | باغ عفیفآباد • باغ ارم • باغ دلگشا • نارنجستان قوام • ارگ کریم خان • عمارت دیوانخانه • عمارت کلاه فرنگی شیراز • قصر ابونصر • آتشکده صمیکان • خانه زینت الملوک • خانه صالحی • عمارت باغ ایلخانی • عمارت باغ نشاط • سرای مشیر • قلعه کریمخانی • حافظیه • سعدیه • حرم شاهچراغ • علی بن حمزه • آستانه سید علاءالدین حسین • سیبویه • دارالسلام شیراز • بیبی دختران • آرامگاه خواجوی کرمانی • آرامگاه شاه شجاع • آب رکنی |
حمامها | |
زورخانهها | زورخانه وکیل • زورخانه آستانه شیراز • |
کاروانسراها |
جاذبههای گردشگری شیراز | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
جاذبههای تاریخی |
| ||||||||||||
جاذبههای طبیعی | آبشار کوهمره سرخی • برمدلک • پارک قلعهبندر • پارک ملی بمو • پیربناب • چشمهٔ جوشک • چشمهٔ خارگان • چشمهٔ ریچی • دریاچهٔ ارژن • دریاچهٔ مهارلو • رکنآباد • رودخانهٔ قرهآغاج • روستای قلات • کوه سبزپوشان • گردشگاه آتشکده • گردشگاه چاهمسکی • گردشگاه چشمه سلمانی • گردشگاه هفتبرم |
محلههای شیراز | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
|
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.