علم هیئت
علم هیئت یا علم فلک، نجوم سنتی است که بیشتر به مطالعه حرکات و جایگاه اجرام فلکی می‌پردازد. علم هیئت در حکمت قدیم از شاخه حکمت نظری و ریاضیات است. ریاضیات در حکمت نظری مشتمل حساب، هندسه، هیئت و موسیقی می‌باشد. حکمت نظری شامل بر حکمت الهی، ریاضیات و طبیعیات می‌باشد. این علم در حکمت شامل ستاره‌شناسی استدلالی و برهانی می‌باشد.
این علم از نظر ابن خلدون اینگونه تعریف شده است: «علم هیئت، علمی است که از حرکات کواکب ثابته (و به چشم دیدنی) و کواکب متحرکه و متحیره (قمر، عطارد، زهره، مریخ، مشتری، زحل) بحث میکند و از روی این حرکات، و به طرق هندسی، بر اشکال و اوضاع افلاک استدلال میکنند و از فروع آن علم ازیاج یا دانش زیج‌هاست»[۱]
علم هیئت دانشی قدیمی است که با نجوم کروی بیشترین اشتراک موضوعی دارد. تفاوت علم هیئت با نجوم کروی غالباً در اهداف علمی، اصطلاحات و شیوه‌های استدلال می‌باشد و در نتایج و موضوعات تا حدود زیادی همسان هستند.
کتاب‌ها
[ویرایش]علم یاد شده گرچه مدتی است رونق خود را در حوزه‌های علوم دینی از دست داده، ولی در سابق همیشه یکی از علوم رایج و رسمی حوزه‌ها بوده است و کتاب‌هایی به عنوان کتب درسی، در سه سطح بدایات و متوسطات و نهایات، در این فن تدریس می‌شدند که اهم آنها عبارتند از:
- تشریح الافلاک شیخ بهایی
- فارسی هیئت قوشچی
- شرح چغمینی قاضی زاده رومی
- اصول اقلیدس
- اکرمانالاووس
- اکر ثا و ذوسیوس
- شرح علامه خفری بر تذکره
- زیج بهادری
- مجسطی
10. گیهان شناخت از قطّان مروزی
در زمان معاصر کتاب دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی از حسن حسن‌زاده آملی مشهور می‌باشد.
مباحث علم هیئت
[ویرایش]- مباحث اجمالی علم هیئت:
- دایره عظیمه معدل‌النهار
- دایره عظیمه منطقةالبروج
- دایره عظیمه ماره به اقطاب اربعه
- دایره عظیمه میل
- دایره عظیمه عرض
- دایره عظیمه افق
- دایره عظیمه ارتفاع
- دایره نصف‌النهار
- دایره اول السموت
- دایره وسط سماء
- دوایر صغیره
- حرکت و اقسام آن
- منطقةالبروج و بروج
- نقاط اعتدالین
- طول و عرض بلاد
- قبةالارض
- تحصیل سمت قبله
- تشریح افلاک
منابع
[ویرایش]- ↑ تاریخچه علم هیئت(فلک) بایگانی‌شده در ۱۹ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine وبگاه تبیان استان اردبیل
- دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی وبگاه تبیان (محتوای کتاب «دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی» تألیف: حسن حسن‌زاده آملی، نشر: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، ۱۳۷۱)
| اخترشناسی بر پایه |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| تلسکوب‌های نوری | |||||||||||
| جستارهای وابسته |
| ||||||||||
| درگاه‌ها |
| ||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
