'
بخش اپیدیدیم. بافت همبند (آبی) پشتیبان بافت پوششی (ارغوانی)
شناسه‌ها
MeSH	D003238
FMA	96404

بافت پیوندی یا بافت همبند (به انگلیسی: Connective tissue) نوعی بافت اصلی جانوری که از جمله کارهای آن حفاظت و پشتیبانی از بافت‌های دیگر است.

به‌طور خلاصه، سلول‌های بدن در چهار نوع بافت پایه به نام‌های پوششی،^[۱] پیوندی، ماهیچه‌ای و عصبی سازماندهی می‌شوند.^[۲] فراوان‌ترین بافت در بدن انسان، بافت پیوندی است.

غضروف‌ها، استخوان‌ها و خون انواعی از بافت پیوندی محسوب می‌شوند. این بافت علاوه بر حفاظت و پشتیبانی از بافت‌های دیگر، باعث ارتباط ساختارهای بدن نیز می‌گردد. مشارکت در تبادل مواد غذایی و ترمیم بافتی از وظایف دیگر بافت پیوندی است.

بافت پیوندی را می‌توان به سه نوع بافت تقسیم کرد که عبارتند از:^[۳]

• بافت پیوندی سست^[۴]

نرم و انعطاف‌پذیر بوده و شامل میزان زیادی از ماده بین سلولی است. سلول‌های ماست سل، فیبروبلاست، چربی و اندوتلیال عروق خونی، جز سلول‌های بافت همبند سست هستند.

• بافت عناصر خونی^[۵]

شامل سلول‌های خون، مغز استخوان و بافت لنفی است.

• بافت پیوندی نگهدارنده محکم^[۶]

شامل غضروف، استخوان و بافت پیوندی متراکم است.^[۷] کلاژن به میزان زیادی در بافت همبند متراکم وجود دارد که در ساختمان تاندون (جهت اتصال عضله به استخوان) و همچنین رباط (جهت اتصال استخوان به استخوان) دیده می‌شود. بافت پیوندی متراکم، در بسیاری از ارگان‌ها و ساختارهای بدن مانند کلیه و قلب نیز به کار می‌رود، مثلاً با ایجاد لایه‌ای از این بافت، کپسولی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند.

بافت همبندی از دو قسمت مهم تشکیل می‌گردد که عبارتند از:^[۸]

۱. سلول‌های پیوندی

سلول‌های بافت پیوندی به صورت عمومی عبارتند از:

• فیبروبلاست
• ماکروفاژ
• ماست سل
• پلاسماسل
• سلول چربی

۲. ماتریکس خارج سلول بافتی (Matrix)^[۹]

ماتریکس از رشته‌ها (Fibers) و ماده زمینه‌ای غلیظ (یک جز نسبتاً بی‌شکل) ساخته می‌شود (برخی از مؤلفان «ماتریکس» را تنها برای ماده غلیظ^[۱۰] به کار می‌برند).^[۱۱]

• رشته‌های بافت پیوندی

بافت پیوندی دارای سه نوع فیبر یا رشته‌است:

الف) رشته کلاژن(Collagenic fiber): این رشته که از پروتئینی به نام کلاژن ساخته می‌شود، در پوست، رباط‌ها، تاندون‌ها و بسیاری از ساختارهای دیگر بدن وجود دارد. کلاژن یک پروتئین سفت و غیر زنده بوده، اما در عین حال به میزان بسیار زیادی در بافت‌ها مشاهده می‌شوند.

ب) رشته شبکه‌ای یا مشبک(Reticular fiber). این رشته‌ها بی‌نهایت لاغر هستند و یک شبکه قابل انعطاف را در ارگان‌های مربوطه جهت تغییراتی در شکل یا حجم ایجاد می‌کنند. رشته‌های شبکه‌ای یا رتیکولر را می‌توان در طحال، کبد، رحم و لایه عضلانی روده‌ای یافت.

ج) رشته کشسان یا ارتجاعی(Elastic fiber). این رشته‌ها به علت انعطاف‌پذیر بودن، قابلیت کشش و برگشت به حالت اولیه را دارند. رشته‌های ارتجاعی در بسیاری ساختارهای بدن وجود دارند که به عنوان مثال می‌توان به شریان آئورت، شش‌ها و پوست اشاره کرد.

هر سه نوع رشته کلاژن، رتیکولر و کشسان یک بافت فیبروز محسوب می‌شوند که وظیفه نگه داشتن سلول‌ها را در کنار هم برعهده دارند.

• ماده زمینه‌ای غلیظ

ماده زمینه‌ای از شبکه‌های هیدراته‌ای از پروتئین‌ها، بیشتر در ارتباط با کربوهیدرات‌ها (گلیکوپروتئین و پروتئوگلیکان)، فضاهای بزرگی که در آن شامل آب، نمک‌ها و مواد قابل انتشار است، ساخته می‌شود.^[۱۲]

• خون
• کلاژن
• بافت همبند در دستگاه عصبی محیطی
• بافت پوششی
• بافت ماهیچه‌ای
• بافت عصبی
• بافت همبند پوششی