For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for احمد سمیعی گیلانی.

احمد سمیعی گیلانی

احمد سمیعی (گیلانی)
سمیعی (گیلانی) در مراسم اهدای نخستین جایزه ادبیات و دستور زبان فارسی - آبان ۱۳۹۷
زادهٔ۱۱ بهمن ۱۲۹۹
درگذشت۲ فروردین ۱۴۰۲ (۱۰۲ سال)[۴]
علت مرگکهولت سن
ملیتایرانی
تحصیلاتکارشناسی ارشد زبان‌شناسی
محل تحصیلدانشگاه تهران
پیشه(ها)مترجم، نویسنده، ویراستار
سال‌های فعالیت۱۳۴۰–۱۴۰۲
دورانقاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی
خویشاوندانخاندان سمیعی

احمد سمیعی (گیلانی) (۱۱ بهمن ۱۲۹۹ – ۲ فروردین ۱۴۰۲) مترجم، ویراستار و نویسندهٔ ایرانی[۵] و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.[۶] او را «پدر ویرایش ایران»[۷][۸] و همچنین «پدر ویراستاری نوین ایران» خوانده‌اند.[۹][۸]

زندگی

[ویرایش]

احمد سمیعی‌ (گیلانی) در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۲۹۹ در کوچهٔ افشارها، سنگلج تهران در خانواده‌ای اهل گیلان و مذهبی زاده شد. پدرش مجتهد و تحصیل‌کردهٔ نجف و مادرش فرزند ملامحمد خمامی، روحانی سرشناس رشت بود.[۱۰][۱۱]

سمیعی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و سپس وارد دانشگاه تهران شد.[۱۲] او پیش از این، موفق شده بود تا در امتحان ورودی به دانشگاه فنی در سال ۱۳۱۸ با احراز رتبه اول، به این دانشگاه وارد شود اما از تحصیل در این دانشگاه منصرف شد و به دانشگاه تهران وارد شد.[۱۳]

او در اواخر دههٔ ۱۳۴۰ به‌عنوان ویراستار در مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین مشغول خدمت شد و هم‌زمان دورهٔ کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی را نیز در دانشگاه تهران به‌پایان برد. نخستین کار سمیعی در فرانکلین ویرایش اثری از آمینه پاکروان دربارهٔ آقامحمدخان قاجاربود که پیش از او برعهدهٔ جهانگیر افکاری قرار داشت. کار بعدی سمیعی ویرایش ترجمهٔ مهرداد نبیلی از از ره رسیدن و بازگشت اثر آرتور کستلر بود.[۱۴][۱۵] سمیعی، در همین دوران به دعوت عبدالحسین زرین‌کوب، در دانشگاه تهران (دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی) و، علاوه بر آن، در دانشگاه تربیت معلم و دورۀ فوق لیسانس دانشگاه تربیت معلّم همچنین در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران، برای مدتی تدریس کرد.[۱۶] او در کنار حرفهٔ ویراستاری، چند کتاب در زمینهٔ نگارش و ویرایش هم نوشت و به‌مرور مقاله‌های ارزشمندی در مجلات گوناگون نظیر پیک جوانان، کتاب امروز و رودکی به‌چاپ رسانید. آیین نگارش و ویرایش و شیوه‌نامهٔ دانشنامهٔ جهان اسلام از جملهٔ این آثار هستند.[۱۱]

سمیعی که به زبان فرانسوی و انگلیسی مسلط بود[۸][۱۷] کار ترجمه را هم با برگرداندن رمان دلدار و دلباخته، از ژرژ ساند، شروع کرد و بعد آثاری از نویسندگانی مانند ژرژ پرک و گوستاو فلوبر را هم به فارسی برگرداند.[۱۸] ترجمهٔ ساخت‌های نحوی، اثر نوآم چامسکی، و تتبعات، اثر میشل دو مونتنی نیز از دیگر کارهای او در این زمینه هستند.[۱۷]

سمیعی پس از انقلاب در بنگاه ترجمه و نشر کتاب (بعدها مرکز انتشارات علمی و فرهنگیمؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، انتشارات سروش، مرکز نشر دانشگاهی و بنیاد دایرةالمعارف اسلامی به ویراستاری ادامه داد.[۱۱][۱۷] او از سال ۱۳۷۰ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و پس از آن، از ابتدای انتشار دورهٔ جدید نشریهٔ نامهٔ فرهنگستان در سال ۱۳۷۴ تا خرداد ۱۳۹۸ سردبیر این مجله بود.[۱۱][۱۹] سمیعی همچنین مدیریت گروه «ادبیات معاصر» فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نیز برعهده داشت.[۱۷][۱۱] وی مشاور علمی پژوهشگاه علوم انسانی و سردبیر نامهٔ فرهنگستان‌ نیز بود.[۸]

فعالیت سیاسی

[ویرایش]

سمیعی، در جوانی، مدتی به حزب تودهٔ ایران پیوست. او در مصاحبه‌ای با بلاگ تاریخ شفاهی[۲۰] دربارهٔ آن دوران گفته‌است:

نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم. تقریباً ۱۰ سال فعالیت سیاسی داشتم که نمی‌خواهم به چندوچون آن بپردازم؛ فقط می‌گویم که بهترین سال‌های عمرم همان ۱۰ سال بود. از تجربه‌های مثبت و منفی که در این دوره داشتم بسیار آموختم؛ برای من درس زندگی بود. حوادث تازهٔ بسیاری از سر گذراندم و مهارت‌های تازه‌ای پیدا کردم. همهٔ آن‌ها از من شخصیت تازه‌ای ساخت.[۱۷]

سمیعی بابت فعالیت‌های سیاسی خود دو سال و نیم به زندان افتاد که به‌گفتهٔ خودش «بسیار پرثمر بود»، چندان‌که طی آن چندین اثر، همچون سالامبو، اثر گوستاو فلوبر، را ترجمه کرد.[۱۷] حبس او در زندان باعث شد تا به دستور ساواک،‌ از شغل دولتی‌اش در راه‌آهن کنار گذاشته شود در مهر ۱۳۵۶ با سابقه ۱۰ ساله فعالیت در آن نهاد،‌ بازنشسته شد.[۱۳]

سمیعی (گیلانی)، وقتی به آستانۀ صدسالگی رسیده بود، سرانجام در مصاحبه با سایه اقتصادی‌نیا، فعالیت سیاسی‌اش در حزب تودۀ ایران را از ابتدا تا انتها و با ذکر جزئیات شرح داد. این گفت‌وگو در قالب کتابی با عنوان احمد سمیعی (گیلانی)، زندگانی و خاطرات سیاسی در گفت‌وگو با سایه اقتصادی‌نیا توسط نشر نی در سال ۱۴۰۳ چاپ و منتشر شد. اقتصادی‌نیا، مؤلف کتاب، ماجرای شکل‌گیری مصاحبه را در مقدمۀ چنین توضیح داده است:

کار ثبت و ضبط خاطرات سیاسی استاد احمد سمیعی (گیلانی) را خیلی دیر شروع کردم: تابستان ۱۳۹۹، وقتی همه‌گیری کووید جهان را آشفته بود و استاد، پیر و بی‌حوصله و تنها، صدمین سال حیاتش را در خانه می‌گذراند: گوشش نمی‌شنید و سوی چشمش کم شده بود و از ناتوانی‌اش در خواندن و نوشتن کلافه بود. به‌رغم این‌همه، شکایت اصلی‌اش از تنهایی بود. قرنطینه را تاب نمی‌آورد و نمی‌دانست خودش را چطور سرگرم کند. عمری به صحبت رندان خو کرده بود، به زندان زمان اسیر افتاده بود. سرانجام، همین کلافگی بود که کلاف سکوت سالیانش را شکافت: قرار گذاشتیم دیدارهای گاه‌وبیگاهمان را به ملاقات‌های منظم ضبط خاطرات سیاسی‌اش تبدیل کنیم تا تلخی و خاموشی ایام با شِکر خاطره و جرقه‌های حافظۀ او شیرین و روشن شود. آنچه از خاطرات در طول سال‌های کار ادبی و فعالیت فرهنگی در یاد داشت، در مصاحبه‌های دیگر، حتی مکرر، گفته بود؛ اما در نقل خاطرات سیاسی همواره پرهیزی محافظه‌کارانه داشت. این اولین روایت یکپارچه و مفصل اوست از فعالیت سیاسی در سازمان جوانان حزب تودۀ ایران.[۲۱]

درگذشت

[ویرایش]

احمد سمیعی (گیلانی) چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ در خانه خود به علت کهولت سن در تهران درگذشت.[۱۱][۲۲] مراسم خاکسپاری پیکر او در فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور شماری از بزرگان علم و ادب در شنبه ۵ فروردین ۱۴۰۲ در تهران برگزار شد.[۲۳] سرانجام مراسم تشییع پیکر سمیعی در یکشنبه ۶ فروردین ۱۴۰۲ در رشت برگزار شد و پیکرش در محوطه تالار مرکزی رشت به خاک سپرده شد.
خاطرات و شرح‌زندگانی احمد سمیعی گیلانی در قالب مصاحبة تاریخ شفاهی، با عنوان «گوهرنشان ادب» توسط پیمانه صالحی تدوین و از سوی سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران در سال ۱۳۹۵ منتشر شده است.[۲۴]

در نگاه دیگران

[ویرایش]

کریم امامی، سرویراستار مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین طی سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۳:

ویراستارهای ما بیش از حد لزوم ویرایش می‌کردند. یکی از بهترین آن‌ها آقای احمد سمیعی گیلانی بود که ویرایشش از اول تا آخر صفحه را سیاه می‌کرد.[۲۵]

افتخارات و جوایز

[ویرایش]

آثار

[ویرایش]

سمیعی در کنار حرفه ویراستاری، چند کتاب در زمینه آیین نگارش و ویرایش تألیف‌ کرد. او کار ترجمه را با برگرداندن رمان دلدار و دلباخته از ژرژ ساند آغاز کرد و سپس آثاری را از نویسندگانی مانند ژرژ پرک و گوستاو فلوبر به فارسی برگرداند.[۳۴]

نوشته‌ها

[ویرایش]

گفتگوها

[ویرایش]
  • گوهرنشان ادب[۳۶]، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ۱۳۹۵
  • احمد سمیعی (گیلانی)، زندگانی و خاطرات سیاسی در گفت‌وگو با سایه اقتصادی‌نیا‏‫. تهران: نشر نی. ۱۴۰۳. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۰۶-۰۶۳۱-۴.[۳۷]

ترجمه‌ها

[ویرایش]

تألیفات مرتبط

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. «حکایت دل: استاد احمد سمیعی».
  2. «احمد سمیعی».
  3. «سمیعی گیلانی، احمد (1298-)».
  4. «احمد سمیعی گیلانی درگذشت». خبرگزاری ایسنا. ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  5. «احمد سمیعی گیلانی درگذشت». خبرآنلاین. ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  6. «اعضای پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۹.
  7. «صد سالگی پدر ویرایش ایران». شهروندآنلاین. ۱۱ بهمن ۱۳۹۹.
  8. ۸٫۰۰ ۸٫۰۱ ۸٫۰۲ ۸٫۰۳ ۸٫۰۴ ۸٫۰۵ ۸٫۰۶ ۸٫۰۷ ۸٫۰۸ ۸٫۰۹ ۸٫۱۰ ۸٫۱۱ ۸٫۱۲ ۸٫۱۳ ۸٫۱۴ «احمد سمیعی گیلانی؛ فخر گیلان و شهریار ویرایش ایران».
  9. «پیام تسلیت وزیر فرهنگ در پی درگذشت احمد سمیعی‌گیلانی». ایرنا. ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  10. «احمد سمیعی گیلانی، ویراستار و مترجم سرشناس درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  11. ۱۱٫۰۰ ۱۱٫۰۱ ۱۱٫۰۲ ۱۱٫۰۳ ۱۱٫۰۴ ۱۱٫۰۵ ۱۱٫۰۶ ۱۱٫۰۷ ۱۱٫۰۸ ۱۱٫۰۹ ۱۱٫۱۰ ۱۱٫۱۱ ۱۱٫۱۲ ۱۱٫۱۳ ۱۱٫۱۴ ۱۱٫۱۵ «احمد سمیعی گیلانی کاروان‌سالار ویرایش ادبیات ایران». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۴.
  12. «اعضای پیوستهٔ شورا». فرهنگستان و ادب فارسی. ۲۲ شهریور ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۱.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ «اولین تولد احمد سمیعی گیلانی در نبودش». ایسنا. ۲۰۲۴-۰۱-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۴.
  14. اکبریانی، محمدهاشم (۱۳۹۸). ویرایش: گفت‌وگو با ویراستاران. ج. ۱. تهران: خانهٔ کتاب. ص. ۲۷. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۹۹-۶.
  15. «احمد سمیعی گیلانی کاروان‌سالار ویرایش ادبیات ایران». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۴.
  16. «استاد احمد سمیعی (گیلانی)، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت». apll.ir. ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ ۱۷٫۴ ۱۷٫۵ «احمد سمیعی گیلانی، ویراستار و مترجم سرشناس درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۴۰۲.
  18. تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی/ محمدجواد کمالی، انتشارات سخن گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ۱۳۹۲، ص ۴۲۲–۴۳۴
  19. «انتصاب دکتر طباطبائی به سردبیری مجلهٔ نامهٔ فرهنگستان». فرهنگستان زبان وادب فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۹.
  20. «بلاگ تاریخ شفاهی». تاریخ شفاهی ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۸.
  21. https://nashreney.com/product/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7/
  22. فردا، رادیو. «احمد سمیعی گیلانی در ۱۰۳ سالگی درگذشت». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۲.
  23. «وداع با احمد سمیعی گیلانی». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۳-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۸.
  24. «ماجرای تاخیر در خاکسپاری سمیعی گیلانی چه بود؟». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۰۳-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۴.
  25. آذرنگ، عبدالحسین؛ دهباشی، علی؛ ساطعی، طوبی (۱۳۹۳). تاریخ شفاهی نشر ایران (ویراست ۲). انتشارات ققنوس. ص. ۳۴۷. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۷۸-۱۴۹-۹.
  26. «اعطای عالی‌ترین نشان آکادمیک فرانسه به احمد سمیعی». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۳-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۶.
  27. «نشان کوماندور به احمد سمیعی اعطا شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۳-۰۳-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۶.
  28. «نشان عالی فرانسه برای پدر ویراستاری». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۶.
  29. ایران، عصر. «احمد سمیعی گیلانی (پدر ویراستاری ایران) درگذشت». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۸.
  30. «استاد احمد سمیعی (گیلانی)، عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت». www.cgie.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۵.
  31. «نگاهی به زندگی و کارنامه احمد سمیعی گیلانی». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۴-۰۱-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۸.
  32. «معرفی برگزیدگان جشنواره نشان دهخدا | اهدای قلم برتر به سمیعی گیلانی». همشهری آنلاین. ۲۰۱۸-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۵.
  33. «جایزه ادبی «فرض‌پور ماچیانی» به استاد احمد سمیعی گیلانی اهدا شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۱۱-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۵.
  34. «احمد سمیعی گیلانی کاروان‌سالار ویرایش ادبیات ایران». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۴.
  35. «آشنایی با زبان‌شناسی ( کلیات و واج‌شناسی)».[پیوند مرده]
  36. «گوهرنشان ادب – وبگاه پیمانه صالحی». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۸.
  37. https://nashreney.com/product/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7/

منابع

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]

مقالات احمد سمیعی (گیلانی) در نورمگز

{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
احمد سمیعی گیلانی
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?