أبان بن تغلب جُرَیری (؟ -۷۵۸م) قاری و لغوی شیعی کوفی بود.^[۱] از شاگردان برجسته‌ی علی بن الحسین (زین العابدین) چهارمین امام شیعیان، و از رجال حدیث است که رجال شیعه و سنی به اخبار و روایات او اعتماد داشته‌اند. او در فقه و ادبیات عرب و قرائت قرآن سرآمد بود. کتاب‌هایی تألیف کرده از جمله: تفسیر غریب القرآن و کتاب الفضائل. ابان قرائت منحصربه‌فردی در قرآن داشت که هم‌اکنون نزد قاریان قرآن مشهور است.

ابان بن تغلب عمر زیادی کرد و توانست احادیثی از محمد باقر و فرزندش جعفر صادق هم نقل کند. شهرت ابان در علم و دانش به حدی بود که وقتی به مدینه می رفت، برایش راه می گشودند و اجازه می دادند در مسجد پیامبر، بر ستون مشهوری که پیامبر تکیه می زد، تکیه بزند.^[۲]

شیخ طوسی در مورد او گفته است: «وی امام سجاد، امام باقر و امام صادق را درک کرده است... او قابل اعتماد است و در میان اصحاب ائمه منزلت عظیمی دارد.»

«نجاشی» او را دارای جایگاهی عظیم می‌داند.

در رجال کشی آمده است که باقر از او خواسته است در مسجد کوفه بنشیند و فتواهای شرعی بدهد. باقر در ستایش او گفته است «براستی دوست می دارم کسانی چون تو را در میان شیعۀ خود ببینم.»^[۳]

کتاب تهذیب المقال مفصل ترین شرح و تحقیق درباره ابان بن تغلب را ارائه داده است.^[۴]

عده‌ی زیادی از علمای اهل سنت با اقرار به شیعه‌بودن او، روایاتش را مورد اعتماد دانسته‌اند و از او حدیث نقل کرده‌اند. نظیر نسائی، حاکم، ابن سعد، ذهبی ^{[۵][۶][۷][۸]}

بنا بر معجم رجال الحدیث او در زمان حیات جعفر صادق ششمین امام شیعیان در سال ۱۴۱ هجری قمری درگذشت.

• لالانی، ارزینا آر. (۱۳۸۱). نخستین اندیشه های شیعی: تعالیم امام محمد باقر. ترجمهٔ فریدون بدره ای. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
• معجم رجال الحدیث، ج ۱، ص ۱۴۳