Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Hernia diskal
Deskribapena
Mota	Orno arteko diskoaren gaixotasuna
Espezialitatea	Neurokirurgia
Identifikatzaileak
GNS-10	M51.2
GNS-9	722.0 eta 722.2
OMIM	603932
DiseasesDB	6861
MedlinePlus	000442
eMedicine	000442
MeSH	D007405

Hernia diskala edo diskoko hernia^[1] orno arteko diskoaren atal bat desplazatzean, nukleo pulposoa lekualdatzean, sorturiko gaixotasuna da. Irtengune honek inguruko nerbio espinaletan zein orno muinean presioa eragingo du, mina sorraraziz. Denbora aurrera joan ahala, hernia hau deformatu edo apurtu egingo da. Oro har, 45 urtetik beherakoen ezintasun iraunkorren eragile nagusia da. Hernia honen ondoriozko ezintasun kroniko bat biztanleriaren %1,1 pairatuko du. Herniak gerrialdean mina eragingo du, hainbat arrazoiren ondorioz: ornoetako periostioaren, giltzaduren, duramaterraren , eraztun fibrilarraren, gerrialdeko muskuluen eta atzeko luzeetarako lotailuaren hanturaren eraginez. Beste alde batetik, lunbagoa eta ziatika sor ditzake. Hernia diskala edukitzeko aukera gehiago izango dute gaixotasun genetiko bat duten pertsonek. Hain zuzen eze, ehun konektiboari loturiko Ehlers-Danlos gaixotasun genetikoa.

Ornoek orno muina babesten dute. Horrez gain, ornoek sortutako orno hodian zehar burmuinetik jaisten diren nerbioak egongo dira. Nerbio espinalak orno muinetik ateratzen diren adarrak dira, hauek orno arteko zuloetatik aterako dira egitura desberdinak inerbatzeko. Ornoak beraien artean orno arteko diskoez banaturik egongo dira. Orno arteko diskoak kozentrikoak dira, nukleo pulposo eta eraztun fibrilar bat edukiko dute. Gainera, orno gorputzen arteko loturak sinfisiak dira eta horrek ahalbidetuko du tolespena, urrunketa, albo tolespena eta hedapena.

Hernia diskal bat dugunean, orno arteko diskoa mugi daiteke lesio edota distentsio baten ondorioz. Aipatutakoa gertatzen baldin bada nerbio espinaletan presioa eragingo da mina, ahultasuna edo sorgortasuna sortuz.

Bizkarraren atal lunbarra (beheko atala) da normalean hernia diskalak jasaten dituen gunea. Orno zerbikalen (lepokoak) diskoak ere herniatu egiten dira baina orno zerbikaletako herniak ez dira hernia lunbarrak bezain ohikoak. Orno torazikoen orno arteko diskoetan nahiko arraroak dira herniak.

Herniaketa arrazoi ezberdinen ondorioz gerta daiteke:

• Pisu handiko gauzak altxatu
• Gehiegizko pisua
• Bizkarra behin eta berriz tolestearen ondorioz
• Jesarrita edota posizio berean mugitu gabe denbora luzez egon
• Kirolik ez egitea
• Erretzea ^[2]

Gehienetan, mina gorputzaren albo batean edukiko da. Hala ere, lesioaren larritasunaren arabera sintomak ezberdinak izan daitezke.

• Gerrialdean baldin badago ankan, gluteoan edo aldakan, min ziztatzaile bat eduki dezakegu. Oinzolan zein bernan mina eduki daiteke baita ere. Hanka bera ere mindurik sentitu daiteke.
• Hernia lepoan egongo balitz, lepoa mugitzean mina edukiko genuke. Gainera, eskapula eta inguruko eremuan mina eduki daiteke. Beste alde batetik, besoan, besaurrean, hatzamarretan, besaburuan, ukondoan baita ere erresumina eduki daiteke.

Hasierako sintoma hauek larriagoak bilaka daitezke gauez zutik zein eserita egotean, doministiku zein barre egitean, atzerantz tolestean zein denbora ugariz ibiltzean. Honi muskuluen ahultasuna gehitu beharko litzaioke. Hanka zein besoa altxatzeko zailtasuna esaterako.

Gerrialdeko muskuluek sorturiko distentsioaren ondoriozko mina da. Min horrek gerriko mugimendu batzuk galarazi ditzake. Lunbalgiaren kausak ugariak dira: jarrera desegokiak, ariketa fisikoari erlazionatutako kausak, edo faktore psikologikoak direla eta. Aipaturiko min hau nerbio ziatikoaren konpresioa edo hernia diskal baten ondorioz gertatzen da.

Aldebakarrean azalduko den minari deritzo. Min hau nerbio ziatikoaren eraginezkoa da (L5 eta S1 artean ateratzen da bizkarrezurretik), bertan presioa eragingo baita. Gune honetan paresteria edukiko da. S1 hunkituta balego, soleoa eta gluteo nagusiari eragingo lioke mina. Aldiz, L5i eragingo balio peroneo, gluteo mediala eta erdiko behatzaren muskulu hedatzaileari eragingo lioke mina. Muskulu guzti hauek ibiltzeko beharrezkoak dira.

Hernia diskala tratatzeko lehen aukera denbora labur batez atseden hartzea eta analgesikoak hartzea izango litzateke. Ostean, fisioterapeutara joan beharko litzateke gaixoa.Nahiz eta, gaixo gehienak hau jarraituz sendatu, askok kirurgia zein esteroideak beharko dituzte.

Mina baretzea lortu dezaketen medikamenduak hurrengoak dira:

• Epe luzeko mina tratatzeko antiinflamatorioak
• Antiinflamatorioak balio ez izatekotan eta mina larria izango balitz narkotiko ez-esteroideoak
• Urduritasuna lasaitzeko medikamenduak
• Muskulu erlaxatzaileak

Bizi ohiturak aldatzea komenigarria izango litzateke baita ere. Kirola eta dieta zaintzea. Fisioterapia hernia diskalaren edozein estadiotan oso garrantzitsua da. Gainera, sorbalda zaintzea komenigarria da: lehenengo egunetan aktibitatea murriztea, pisudun objektuak ez altxatzea... Ostean, kirola egin beharko litzateke berriz.

Esteroidez beteriko injekzioak hernia inguruko zonaldean jarri beharko lirateke mina hile batzuetan zehar kontrolatzeko. Honek hantura ekidituko du eta sintomak baretuko ditu. Hala ere, ez dute hernia sendatuko. Injekzioak ospitalean jarri beharko lirateke.

Azkenik, sintomak epe luze batean zehar mantenduko balira kirurgiara jo beharko litzateke. Disektomiaren bidez orno arteko disko osoa edota atal bat kendu daiteke.

• 
  Hernia diskal baten erradiografia, atal lunbarrean.
• 
  Hernia diskala. Orno arteko diskoaren desplazamendua.
• 
  Hernia diskala, atal torazikoan.

1. Gardocki RJ, Park AL. Lower back pain and disorders of intervertebral discs. In: Canale ST, Beaty JH, eds. Campbell's Operative Orthopaedics. 12th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Mosby; 2013:chap 42.
2. Magee DJ. Lumbar spine. In: Magee DJ, ed. Orthopaedic Physical Assessment. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2014:chap 9.
3. Safran MR, Zachazewski J, Stone DA. Herniated disk (ruptured disk). In: Safran MR, Zachazewski J, Stone DAErre, eds. Instructions for Sports Medicine Patients. 2nd ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2012:462-470.