Erabiltzaile (informatika)
Informatikari buruz ari garenean, erabiltzailea konputagailu-sare baten zerbitzua erabiltzen duen pertsona da. Konputagailu-sare eta software produktuen erabiltzaileek ez dute orokorrean behar den jakintza teknikoa ulertu behar.[1] Erabiltzaile aurreratuek funtzio aurreratuak erabiltzen dituzte programetan. Programatu edo sistema administratzeko gaitasuna ez izan arren.[2][3]
Normalean erabiltzaile batek kontu bat du sisteman. Kontuak izen edo ezizen batekin identifikatzen dira. Sistemaren arabera, beharrezkoa izango da ala ez konektatzea. Wikipedian adibidez, ez da kontu bat izan behar erabiltzeko.
Azken erabiltzaile
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Azken erabiltzaileak software produktu baten azken agenteak (operadoreak ere deituak) dira. Terminoa erabiltzen da software garatzaileak eta erabiltzaileak soilik direnak ezberdintzeko. Garatzaileek software hobetzen dute azken erabiltzaileentzako.[4] Erabiltzailean Oinarritutako Diseinuan bereizten da erabiltzaile orokorra garapenerako ordaintzen duen erabiltzailetatik eta softwarea zuzenean erabiltzen ez duten gainerako interesdunak, baina bere baldintzak finkatzen laguntzen dutenak.[5][6] Erabilgarria da, batez ere, erabiltzailearen interfaze diseinua eraikitzeko eta erabiltzaile gehienek amankomunean izango lituzketen ezaugarri multzo garrantzitsu bati egiten dio erreferentzia.
Erabiltzailean oinarritutako diseinuan, erabiltzaile multzoak irudikatzeko, jende motak sortzen dira. Batzuetan, pertsona bakoitzari zehazten zaio zer erabiltzaile-interfaze motan eroso sentitzen diren (aurreko esperientziarengatik edo interfazearen berezko sinpletasunagatik) eta zer esperientzia tekniko eta jakintza-maila duten arlo edo diziplina jakin batzuetan. Erabiltzaile amaierako kategorian murrizketa gutxi ezartzen direnean, batez ere publiko orokorrak erabiltzeko programak diseinatzerakoan, ohikoa da horrelako erabiltzaileekin esperientzia teknikoa edo aurretiazko prestakuntza espero izatea.[7]
Erabiltzaileen garapenaren diziplinak erabiltzaileen eta garatzaileen arteko bereizketa tipikoa egiten du. Garatzaile profesionalak ez diren pertsonek portaera automatizatuak eta datu konplexuak sortzen dituzte programazio lengoaiaren ezagutza garrantzitsurik gabe. Beste sistema baten aktoreak diren sistemak ez du azken erabiltzailerik.
Erabiltzaile kontua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erabiltzaile baten kontua ahalbidetzen du sisteman kautotzea eta, agian sistema horretako baliabideetara sarbidea ematea. Hala ere, kautotzea ez dakar baimena. Normalean, kontu batean saioa hasteko, erabiltzaile bat pasahitz batekin edo beste egiaztagiri batekin kautotu behar da kontabilitate, segurtasun, erregistro eta baliabideen kudeaketa helburuetarako.
Saio hasi ondoren, sistema eragileak gehienetan identifikatzaile bat erabiliko du (normalean zenbaki oso bat), hauei erreferentzia egiteko, erabiltzaile izena ordez. Prozesu honi identitate korrelazio gisa esaten zaio, Unix sistemetan, erabiltzaile izena, erabiltzaile identifikatzaile edo erabiltzaile identifikazio batera sailkatzen da.
Sistema informatikoek bi eratara funtzionatzen dute, erabiltzaile motaren arabera:
- Erabiltzaile bakarra duten sistemek ez dute erabiltzaile kontu anitzen kontzeptua.
- Erabiltzaile anitzeko sistemek kontzeptu hau dute eta erabiltzaileek sistema erabili aurretik identifikatzea eskatzen dute.
Erabiltzaile anitzeko sistema bateko erabiltzaile-kontu bakoitzak orokorrean etxeko direktorioa bat du. Bertan erabiltzaile horren jarduerari dagokion fitxategiak soilik gordetzen dira, beste erabiltzaileen sarbidetik babestua (sistemako administratzaileak sarbidea izan dezakete). Normalean, erabiltzaile-kontuek erabiltzaileen profil publikoa dute, kontuaren jabeak emandako oinarrizko informazioa biltzen duena. Etxeko direktorioan (eta sistemako gainerako direktorioak) gordetako fitxategiek, sistema eragileak ikuskatzen ditu erabakitzeko zein erabiltzaile dute fitxategi horiek irakurri edo exekutatu ahal izateko edo fitxategi berri bat direktorioa horretan gordetzeko baimena.
Sistemek erabiltzaileen kontu gehienak pertsona batek erabiltzea espero duten arren, sistema askok kontu berezia dute edonork sistema erabiltzeko aukera izan dezan, adibidez erabiltzaile izen "anonimoa" FTP anonimoetan edo erabiltzaile izen "gonbidatua" kontua gonbidatuetan.
Erabiltzaile izen formatua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hainbat sistema eragilek eta ordenagailu aplikaziok formatuari buruzko arau ezberdinak espero / inposatzen dituzte. Adibidez, Microsoft Windows inguruneetan, kontuan hartu erabilera posible hau:[8]
- Erabiltzailearen izen nagusia (UPN) formatua, adibidez: Izena@Adibide.com
- Beheko sarbide-izenaren formatua, adibidez: Gunea\ ErabiltzaileaIzena
Terminologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erabilgarritasun profesional batzuek "erabiltzailea" terminoarekin nahasmena adierazi dute eta aldatzea proposatu dute. Don Normanek esan du "One of the horrible words we use is 'users'. I am on a crusade to get rid of the word 'users'. I would prefer to call them 'people'."[9]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Enticknap, Nicholas. (1989). «FILE SERVER» Computer Jargon Explained (Elsevier): 45. ISBN 978-1-4831-3553-3. (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ «SAP Library - Power Users' Guide» help.sap.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ (Ingelesez) Archiveddocs. «Windows Confidential: Power to the Power User» docs.microsoft.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ Burnett, Margaret. (2012). «End-User Software Engineering and Why It Matters» End-User Computing, Development, and Software Engineering (IGI Global): 185–201. ISBN 978-1-4666-0140-6. (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ (Ingelesez) «Understanding Organizational Stakeholders for Design Success» Boxes and Arrows 2004-05-06 (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ Pharmer, James; Cropper, Kevin; McKneely, Jennifer; Williams, Earl. (2004-07-01). Tactical Tomahawk Weapon Control System v6 Land Attack Combat System Prototype Human-Computer Interface. (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ (Ingelesez) Beal, Vangie. «What is End User? Webopedia Definition» www.webopedia.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-20).
- ↑ (Ingelesez) lastnameholiu. «User Name Formats - Win32 apps» docs.microsoft.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-21).
- ↑ (Ingelesez) «Words Matter. Talk About People: Not Customers, Not Consumers, Not Users» jnd.org 2008-11-17 (Noiz kontsultatua: 2019-11-21).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q278368
Multimedia: People using computers / Q278368
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
