For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Lenguas Na-Togo.

Lenguas Na-Togo

Lenguas Na-Togo
Región África occidental
Países GhanaBandera de Ghana Ghana
Bandera de Togo Togo
BenínBandera de Benín Benín
Familia

Níger-Congo
  Volta-Congo
    Kwa

      L. Na-Togo

Las lenguas Na-Togo constituyen una rama de las lenguas kwa, formada por algo más de media docena de lenguas, habladas principalmente en la región montañosa situada entre Ghana y Togo. Esta agrupación es una de las dos ramas en que Heine (1968) divide las lenguas de las montañas entre Togo y Ghana.

Clasificación

[editar]

Las lenguas Na-Togo son uno de los dos subgrupos en que B. Heine dividió las lenguas kwa de las cordillera que separa Ghana y Togo. En 1912, Bernhard Struck fue el primero en agrupar juntas todas estas lenguas a las que llamó Semibantu von Mitteltogo. Westermann, en su clasificación de las lenguas sudánicas (posteriormente reclasificadas como lenguas Níger-Congo), adoptó para todas estas lenguas el término "cajón-de-sastre" Togorestsprachen,[1]​ que no era otra cosa que una agrupación geográfico-tipológica no basada en el método comparativo. El primer trabajo que empleó el método comparativo fue llevada a cabo por Bernd Heine (1968) que estableció dos grupos diferentes: el Ka-Togo y el Na-Togo basándose en la forma para 'carne' en estas lenguas. Dakubu y Ford (1988) renombraron al agregado de lenguas Ka-Togo y Na-Togo como lenguas Togo centrales, un término aún usado por algunos autores (e.g. Blench 2001). Algunos autores consideran que las lenguas Ka-Togo junto con las lenguas Na-Togo forman un grupo, pero la opinión mayoritaria es tratarlas como dos ramas independientes dentro del grupo kwa.[2]

Lenguas del grupo

[editar]
Lengua Autónimos
Autóetnónimo Autoglotónimo
Na Adele Bidire Gidire
Anii, Basila
Giseme, Akpe
Logba Akpanawò Ikpana
Lelemi, Buem Lε-lεmi
Lefana, Buem Lε-fana
Siwu-Lolobi, Akpafu sg. Ɔwu,
pl. Mawu
Siwu
Likpe sg. Ɔkpεlá,
pl. Bakpεlá
Sεkpεlé
Santrokofí Sεlεε

Descripción lingüística

[editar]

Las lenguas Na-Togo, así como las lenguas Ka-Togo, tienen características típicas de las lenguas Níger-Congo como la presencia de clases nominales, esta retención del sistema es original dado que muchas lenguas circundantes han perdido o erosinado en gran medida dicho sistema que actualmente es solo residual. Todas las lenguas Na-Togo son lenguas tonales y la mayoría tienen sistemas vocálicos formados por nueve o diez unidades fonológicamente distintivas, que entran en juegos de sinarmonía vocálica basada en el rasgo ATR. Tanto el ewe como el twi, las lenguas principales de la región han influido notablemente en estas lenguas.

Comparación léxica

[editar]

Los numerales reconstruidos para diferentes grupos de lenguas Na-Togo son:[3][4]

GLOSA Basila-Adele Lelemi-Siwu Likpe-Selee Logba PROTO-
NA-TOGO
Adele Anii
(Basila)
Lelemi
(Buem)
Siwu
(Akpafu)
Likpe
(Sekpele)
Sɛlɛɛ
'1' ɛ̀kí dɨ̄ŋ ùnwì ɔ̀wɛ̃̂ nùɛ́ ònwíì ik͡pɛ *-ŋuî, *-k͡pi
'2' ɛ̀ɲɔ̃̀ː īɲīʊ̄ íɲɔ́ íɲɔ̂ núə̀ ɔ̀ɲɔ́ iɲɔ *-níwa
'3' àsì īrīū ɛ̀tɛ̀ ìtɛ́ ǹtsyə́ òtìɛ́ ita *i-tá
'4' ɛ̀nàː īnāŋ ínɛ́ ínâ ǹná ɔ́nà ina *i-nâ
'5' tõ̀ īnʊ̄ŋ ɛ̀lɔ́ írù ǹnɔ́ ɔ̀nɔ́ɔ̀ inú *-nónu, *-tónu
'6' kòːrõ̀ īkōlōŋ ɛ̀kú íkùɔ̀ ǹkúa òkúɔ́ igló *-kúláŋ
'7' kɔ̀rɔ̃̀kí kūlūmī máátɛ̀ ìkɔ́dzɛ̂ kúansè kùɛ́nsĩ́ glaŋk͡pe **-kúláŋ+k͡pi
'8' nìyɛ̀ ɡánááná máánɛ́ fàráfánà yèní ɔ̀nɛ́ mlaminá
'9' yɛ̀kí tʃīīnī lɛ́yàlìnwì káiwɛ̃̂ nàsé nàásĩ́ ɡɔkwaɖu
'10' tɘ̄b lèèvù ìwéó lèfósì lèfósì uɖú *le-fo

Referencias

[editar]
  1. E.g. Westermann 1935:146
  2. Blench (2001) afirma que Although much of the literature and in particular Heine (1968) treats the Central Togo languages as a unit, since Stewart (1989) it has generally been accepted that these form distinct branches showing no particular relationship.
  3. «Kwa Numerals». Archivado desde el original el 13 de mayo de 2011. Consultado el 25 de agosto de 2012. 
  4. Heine, Bernd (1968): Die Verbreitung und Gliedering der Togorestsprachen (Kölner Beiträge zur Afrikanistik vol. 1). Köln: Druckerei Wienand

Bibliografía

[editar]
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Lenguas Na-Togo
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?