Vipaŝjano, el la palia vipassanā kaj sanskrite vipashyanā, "klarvido": unu el la du ĉefaj kategorioj de la klasika budhisma meditado, kiujn oni povas praktiki sen esti aŭ iĝi budhismano, bazitaj sur la Satipatthāna-Sutta, de la Majjhima Nikāya en la palilingva Tripitako, kaj sur la Mahā-satipatthāna-Sutta en la Dīgha Nikāya (longa versio de la unua).

La du kategorioj estas samatha-bhāvanā kaj vipassanā-bhāvanā. La unua celas al koncentriĝado (samādhi), la dua al tiu klarvido kaj saĝo ((paññā)) kiu rompas la ligojn al sansaro kaj rezultas en nirvanon.

La vipasana meditado ne temas pri intelekta kompreno, sed pri rekta perceptado de la realo, t.e., de la propraj korpaj kaj mensaj procezoj. Tia meditado eksponas la veron de la malpermanento, de la nekontentigo kaj de la senpersona kaj sensubstanca naturo de ĉiuj korpaj kaj mensaj fenomenoj (palie anicca, dukkha, anattā).

Tiu ĉi saĝo (paññā) estas decida faktoro por la liberiĝo, kvankam ĝi devas esti ligita al la aliaj du partoj de la budhisma ekzercado: moralo (sīla) kaj koncentriĝado (samādhi).

Portalo pri Budhismo