Dominado (etologio)
Dominado aŭ Superregado en la kunteksto de biologio kaj antropologio estas la stato havadi altan socian statuson rilate al unu aŭ pliaj aliaj individuoj, kiuj reagas submetiĝe al dominantaj individuoj. Tio permesas la dominantan individuon akiri aliron al resursoj kiel ekzemple manĝaĵo aŭ aliri al potencialaj partneroj, ĉe malprofito de la submetiĝa individuo, sen aktiva agreso. La kontraŭo de superregado estas submetiĝemo. Superregado povas esti establita per batalado, aŭ simple per minacado; post kiam establite, aliflanke, superregadaj rilatoj povas redukti la nivelon de agreso inter la individuoj koncernitaj.
Superregado povas esti sole duflanka rilato, en kiu kazo la fakto ke individuo A estas dominanta pli ol B havas neniujn implicojn ĉu aŭ ne estas dominanta tria individuo C. Alternative, superregado povas esti hierarkia, kun transitiva rilato, tiel ke se A dominas B kaj B dominas C, A ĉiam dominas C. Tio estas nomita linia superregada hierarkio.
En hierarkiaj socioj, la dominanta individuo en grupo povas preni kontrolon super aliaj; plej ofte, aliflanke, decid-preno koncerne la agojn de la grupo estas distancigita de socia superregado.[1]
En bestosocioj, superregado estas tipe varia trans tempo (kiam individuoj maljuniĝas, akiras aŭ perdas socian statuson, aŭ ŝanĝas ilian generan staton),[2] trans spaco (en teritoriaj bestoj, teritorioposedantoj estas dominantaj super ĉio alia sur sia posedteritorio sed submetiĝema aliloke) aŭ trans resursoj. Eĉ tiuj faktoroj subtenas obstinajn, perfektigas superregadajn hierarkiojn kiuj estas malofte trovitaj en grupoj de iu grandeco[3] (minimume en natura medio; superregadaj hierarkioj povas esti pli ofte trovitaj en kaptiteco, ĉar ili tendencas esti induktitaj per fokusitaj resursoj kiel ekzemple limigitaj provizoj de manĝaĵo liverita en preciza pozicio). Tamen, ekzistas kelkaj specioj en kiuj klaraj superregadaj hierarkioj vidiĝas, kaj en iu kazo establi la superregadajn rilatojn inter individuoj estas la kutima unua paŝo en priskribado de la sociaj rilatoj ene de iu bestogrupo.
Tipoj
[redakti | redakti fonton]Maskloj de ĝirafoj starigas sociajn hierarkiojn pere de "kolluktoj", nome luktado per kiu oni frapas unu la alian per la kolo, kio estas ege malkutima inter mamuloj. Dominantaj maskloj akiras pariĝan rajton kun inoj, kiuj siavice estas la nuran responsaj por idozorgado.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Notoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Rowell, T. E. (1974). La koncepto de socia superregado. Behavioral Biology, 11, 131-154.
- ↑ Hewitt, S. E. , Macdonald, D. W. , & Dugdale, H. L. (2009). Kuntekst-dependaj liniaj superregadaj hierarkioj en sociaj grupoj de eŭropaj meloj. Besto-Konduto, 77, 161-169.
- ↑ Rowell, T. E. (1974). La koncepto de socia superregado. Behavioral Biology, 11, 131-154.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
