Aix-en-Provence

gmina
Fontanna i Cours Mirabeau w Aix-en-Provence
Herb Flaga
Państwo	Francja
Region	Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Departament	Delta Rodanu
Okręg	Aix-en-Provence
Kod INSEE	13001
Powierzchnia	186,08 km²
Populacja (2018) • liczba ludności	146 282
• gęstość	786 os./km²
Kod pocztowy	13100/13090
Położenie na mapie Delty Rodanu Aix-en-Provence
Położenie na mapie Francji Aix-en-Provence
Położenie na mapie regionu Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże Aix-en-Provence
43°32′N 5°26′E/43,533333 5,433333
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Aix-en-Provence (wymowa^ⓘ, eks ã prowạ̃:s; oksyt. Ais de Provença) – miasto i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Delta Rodanu. Miasto jest ulokowane w dolinie rzeki Arc, ok. 25 km na północ od Marsylii.

Według danych na rok 2018 gminę zamieszkiwały 146 282 osoby^[1], a gęstość zaludnienia wynosiła 786 osób/km² (wśród 963 gmin regionu Prowansja-Alpy-W. Lazurowe Aix-en-Provence plasuje się na 4. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 7.).

Aix (Aquae Sextiae) zostało założone w 122 p.n.e. przez rzymskiego konsula Sekstiusza Kalwina jako kolonia weteranów jego wojsk^[2]. Od nazwiska konsula pochodzi nazwa okolicznych źródeł. W 102 p.n.e. Mariusz zadał w pobliżu miasta klęskę Cymbrom i Teutonom. W IV stuleciu zostało stolicą prowincji Narbonensis Secunda. W 477 zostało zajęte przez Wizygotów. W następnym stuleciu było wielokrotnie plądrowane przez Franków i Longobardów. W 731 zostało zajęte przez Saracenów. Aix, które w wiekach średnich było stolicą hrabstwa Prowansji, osiągnęło rozkwit po XII stuleciu, kiedy pod panowaniem Aragonii i Andegawenii stało się ośrodkiem artystycznym i naukowym. Z resztą Prowansji przeszło do korony Francji w 1487, a w 1501 Ludwik XII założył tam parlament Prowansji, który istniał aż do 1789. W XVII i XVIII w. miasto było siedzibą władz Prowansji. Pod koniec panowania Franciszka I doszło do prześladowań protestantów. W ich trakcie sąd w Aix-en-Provence nakazał zniszczenie 20 wsi w Alpach prowansalskich, w których mieszkali zwolennicy waldensów^[3].

• Katedra, której budowę rozpoczęto w V, a ukończono dopiero w XVIII wieku. Główne prace zostały wykonane w XII i XIII wieku. Najcenniejsze zabytki to XVI-wieczne pięknie rzeźbione drzwi wykonane z drewna orzechowego przez J. Guiramanda, tryptyk Ołtarz krzewu gorejącego pędzla Nicolasa Fromenta (XV wiek). Do kościoła, od strony południowej, przylega XI-wieczny krużganek;
• ukończony w 1745 roku Place d'Albertas, zaprojektowany przez Laurenta oraz Georgesa Vallonów;
• parafialny kościół Ducha Świętego z 1726 roku.

Aix jest ważnym centrum edukacyjnym, siedzibą wydziałów prawa i literatury uniwersytetu Aix-Marseille. Kwartał miasta, gdzie są umieszczone szkoły i budynki uniwersytetu, jest porównywany do Dzielnicy Łacińskiej Paryża. Od 1948 roku odbywa się w nim coroczny międzynarodowy festiwal muzyczny. Znane też jako miejsce urodzenia i pracy malarza Paula Cézanne’a, siedziba muzeum poświęconego malarzowi.

Miasto jest ośrodkiem przemysłu ceramicznego, komputerowego, poligraficznego i przetwórstwa oliwek.

Miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym – autostrady do Awinionu, Marsylii i Cannes, jak również port lotniczy.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Gare d’Aix-en-Provence.

• Bath, Wielka Brytania
• Kartagina, Tunezja
• Coimbra, Portugalia
• Grenada, Hiszpania
• Perugia, Włochy
• Tybinga, Niemcy
• Aszkelon, Izrael
• Filadelfia, Stany Zjednoczone
• Baton Rouge, Stany Zjednoczone
• Coral Gables, Stany Zjednoczone
• Kumamoto, Japonia
• Wadżda, Maroko
• Baalbek, Liban
• Bamako, Mali
• Pecz, Węgry

• Baedeker - Francja. Wyd. I. Bielsko-Biała: Pascal sp. z o.o., 2008, s. 195-198. ISBN 978-3-8297-6493-3.

• Źródło danych: Francuski urząd statystyczny. (fr.).