Satarn (pláinéad)
 Satarn .svg){kind=small} | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Cineál | fathach gáis agus pláinéad lasmuigh | ||
| Eapainm | Satarn agus Wu Xing (en)  | ||
| Réad tuismitheora | an Ghrian | ||
| Réad linbh | Tíotán Pan Daphnis (en) Atlas (saitilít) Prometheus Pandóra Epimetheus Janus Aegaeon (en) Mimas Methone (en) Anthe (en) Pallene (en) Enceladus Tethys Telesto (en) Cailíopsó Kiviuq (en) Helene Dione Polydeuces (en) Rhea Hyperion Iapetus Ijiraq (en) Phoebe Skathi (en) Albiorix (en) Bebhionn (en) Skoll (en) Tarqeq (en) Greip (en) Siarnaq (en) Hyrrokkin (en) Tarvos (en) S/2004 S 13 (en) Jarnsaxa (en) S/2004 S 17 (en) Mundilfari (en) Bergelmir (en) S/2006 S 1 (en) Aegir (en) Narvi (en) S/2004 S 12 (en) Bestla (en) Suttungr (en) Farbauti (en) S/2004 S 7 (en) Hati (en) Thrymr (en) S/2006 S 3 (en) Fenrir (en) Fornjot (en) Surtur (en) Kari (en) Ymir (en) Loge (en) rings of Saturn (en) S/2009 S 1 (en) S/2007 S 2 (en) S/2007 S 3 (en) Themis (en) E Ring (en) G ring (en) C ring (en) F ring (en) B ring (en) A ring (en) D ring (en) Phoebe ring (en) S/2004 S 6 (en) S/2004 S 4 (en) S/2004 S 3 (en) Paaliaq (en) Erriapus (en) Earhart (en) Blériot (en) Santos-Dumont (en) Curtiss (en) Hinkler (en) Kingsford Smith (en) Lindbergh (en) Post (en) Richthofen (en) Sikorsky (en) Wright (en) Peggy (en) Gridr (en) S/2004 S 21 (en) Angrboda (en) Skrymir (en) S/2004 S 24 (en) Gerd (en) S/2004 S 26 (en) Eggther (en) S/2004 S 28 (en) S/2004 S 29 (en) Beli (en) Alvaldi (en)  | ||
| Aois | J2000.0 | ||
| Sonraí fithiseacha | |||
| Apaipsis | 1,503,509,229 km[1] 10.11596 AU | ||
| Pearaipsis | 1,349,823,615 km (arg (ω): 92.59888)[1] 9.04808 AU (arg (ω): 92.59888) | ||
| Ais mhór a | 1,429,394,069 km[2] agus 9.53667594 AU[3] | ||
| Éalárnacht e | 0.05386179[3] | ||
| Tréimhse fhithiseach P | 10,757.7365 d[4] | ||
| Tréimhse shionodúil | 378.0944 d | ||
| Meán-Aimhrialtacht M | 317.02 °[5] | ||
| Claonadh i | 2.48599187 ° ↔ éiclipteach[6] 5.51 ° ↔ Solar equator (en) 0.93 ° ↔ invariable plane (en) [3] | ||
| Fad an nóid éirithigh Ω | 113.66242448 °[3] | ||
| Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha | |||
| Fad ón Domhan | 1,195,000,000 km (peirigí) 1,660,000,000 km (apaigí) | ||
| Ga | meán: 58,232 km[7] meánchiorcal: 60,268 km[7] molach: 54,364 km[7] | ||
| Trastomhas | 120,536 km[8] | ||
| Leacú | 0.09796 | ||
| Dearbhmhéid | 28 | ||
| Méid dhealraitheach (V) | 1.2 (banda V) −0.24 (banda V)[5] | ||
| Trastomhas uilleach | 14.5 "–20.1 "[9] | ||
| Achar dromchla | 42,700,000,000 km²[5] | ||
| Mais | 568,360 Yg[10] | ||
| Toirt | 827,130,000,000,000 km³[5] | ||
| Meándlús | 0.19 kg/m³ 0.867 g/cm³[5] | ||
| Imtharraingt dromchla | 8.96 m/s²[5] | ||
| Dronairde (α) | 2h 42m 21.36s[5] | ||
| Diallas (δ) | 83° 32′ 13.2″[5] | ||
| Ailbéideacht | 0.47 (ailbéideacht gheoiméadrach) 0.342 (ailbéideacht Bond) | ||
| Teocht an dromchla |
| ||
| Cuid de | grianchóras lasmuigh | ||
| Le cuid | |||
Is é Satarn (arb ionann é mar fhocal agus Satharn nó Saturnus, dia na talmhaíochta ag na Rómhánaigh) an séú pláinéad ón ngrian sa ghrianchóras, agus é ar an dara ceann is mó. Tá sé 119,300 ciliméadar ar trastomhas, agus ní mhaireann an lá ach deich n-uair a chloig go leith, rud a dhéanann cothromú ar na poil. Hidrigin is mó atá san atmaisféar agus bíonn stoirmeacha fíochmhara le feiceáil ón domhan. Cuireadh suntas ó thús i gcóras fáinní Satarn agus san iliomad gealach atá ag an bpláinéad. Tá 31 cheann acu ainmnithe agus is é Tíotán an ceann is mó acu. Tá Tíotán chomh mór céanna le Gealacha Galileo, an ceathrar gealach mhóra atá ag timpeallú Iúpatair. Is é Tíotán an dara gealach is mó sa Ghrianchóras, agus é beagáinín níos lú ná Ganymede atá ar an gceann is mó de Ghealacha Galileo.
Thug na spástaiscéalaithe úd Pioneer 11 (1979) agus Voyager 1 agus 2 cuairt ar Shatarn agus thimpeallaigh an taiscéalaí úd Cassini an phláinéid ón 1 Iúil 2004 go deireadh an mhisin sa mhí Mheáin Fómhair 2017.
Cosúil le hIúpatar, Úránas, agus Neiptiún, is gásfhathach é Satarn. Is é sin, tá an chuid is mó den phláinéad féin comhdhéanta as na gáis chéanna atá ina atmaisféar - hidrigin thar aon dúil eile. Mar sin, níl sé furasta a shainmhíniú go sásúil, cá dtagann deireadh leis an atmaisféar agus tús leis an bpláinéad féin. Is léir go bhfuil croíleacán cloiche taobh istigh, ach tá sé i bhfad níos lú ná an pláinéad ina iomlán.
Gealacha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tá 145 gealach ag Satarn.[11]
- Gealacha Móra
Eolas ar líne
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ 1.0 1.1 URL tagartha: https://www.le-systeme-solaire.net/modules.php?name=syssol&page=saturne. Dáta rochtana: 5 Samhain 2017.
- ↑ URL tagartha: https://www.imcce.fr/langues/fr/grandpublic/systeme/promenade/pages1/123.html. Údar: Institut de mécanique céleste et de calcul des éphémérides. Dáta rochtana: 5 Samhain 2017.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Ráite i: Keplerian elements for approximate positions of the major planets. Dáta rochtana: 5 Samhain 2017. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla. Dáta foilsithe: 15 Feabhra 2015. Earráid leis an lua: Invalid
<ref>tag; name "Q21128615" defined multiple times with different content - ↑ URL tagartha: https://www.le-systeme-solaire.net/modules.php?name=syssol&page=saturne. Dáta rochtana: 12 Deireadh Fómhair 2017.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 URL tagartha: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturnfact.html.
- ↑ Ráite i: Kepler orbit.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Jürgen Oberst (4 Nollaig 2010). "Report of the IAU Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements: 2009" (as Béarla) (2): 101-135. doi:.
- ↑ URL tagartha: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturnfact.html. Object named as: Equatorial radius (1 bar level) (km): 60,268.
- ↑ “NASA FACTS” (Béarla). NASA.
- ↑ “Saturn Fact Sheet” (Béarla). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 9 Aibreán 2014.
- ↑ Daisy DobrijevicContributions from Nola Taylor Tillman last updated (2022-10-19). "Saturn's Moons: Facts About the Ringed Planet's Satellites" (en). Space.com. Dáta rochtana: 2023-07-06.
| athraigh An Grianchóras |
|---|
 |
| An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris |
Reanna bheaga: Astaróidigh (An príomhchrios · Crios Kuiper · Diosca scaipthe) · Coiméid (Scamall Hills · Scamall Oort) · Dreigeoidigh
|
 | Is síol réalteolaíochta é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
