Madrid
| Madrid | ||
| Grad | ||
Mozaik Madrida
| ||
|
||
| Država |  Španija
| |
|---|---|---|
| Autonomna zajednica | Zajednica Madrida | |
| Nadmorska visina | 657 m | |
| Površina | 604,45 km2 | |
| Stanovništvo | 3,280,782 (2022) | |
| Gradonačelnik | José Luis Martínez-Almeida (PP) | |
| Vremenska zona | UTC+1 | |
| Poštanski broj | 28001–28080 | |
| Pozivni broj | +34 91 | |
 | ||
| Veb-sajt: madrid.es | ||
,_vistas_19.jpg)
_1.jpg)
Madrid je glavni i najveći grad Španije.[1] Nalazi se u centralnom dijelu zemlje (40°25′ N 3°45′ W). Prema podacima iz 2015. godine, u užem dijelu grada živi oko 3,2 miliona stanovnika (Madrileni, prema špan. "madrileños") dok u široj regiji, unutar metropolitanskog područja grada živi oko 6,5 miliona stanovnika. Time je Madrid nakon Londona i Berlina treći najveći grad Evropske unije. Također je glavni grad provincije i istoimene autonomne regije.
Madrid je važan nacionalni i internacionalni trgovački i finansijski centar, čija se ekonomska snaga ogleda u njegovim širokim i prostranim avenijama i bulevarima. Grad je osim toga političko, upravno i kulturno središte Španije, u kojem je sjedište španske vlade, a ovdje rezidiraju i španski kralj, te katolički biskup. Madrid je i važan akademski centar sa šest univerziteta, brojnim naučnim institutima, visokim i višim školama, te akademijama, a ovdje se nalaze i brojni muzeji (npr. Muzej Prado), teatri i ostale kulturne nacionalne i internacionalne institucije.
Madrid leži na rijeci Manzanares u središnjem dijelu Iberijskog poluostrva. Glavni grad kako Španije (gotovo bez prekida od 1561.) tako i okolne autonomne zajednice Madrid (od 1983.),[2] također je politički, ekonomski i kulturni centar zemlje.[3] Grad se nalazi na uzvišenoj ravnici oko 300 km od najbliže lokacije uz more.[4] Klimu Madrida karakterišu topla ljeta i hladne zime.
Madridska urbana aglomeracija ima drugi najveći BDP [5] u Evropskoj uniji i njen uticaj u politici, obrazovanju, zabavi, životnoj sredini, medijima, modi, nauci, kulturi i umjetnosti doprinosi njenom statusu jednog od glavnih svjetskih gradova.[6][7] Zbog svoje ekonomske proizvodnje, visokog životnog standarda i veličine tržišta, Madrid se smatra glavnim finansijskim centrom [8] i vodećim ekonomskim središtem Iberijskog poluostrva i južne Evrope.[9][10] Metropolitansko područje ugošćuje velike španske kompanije kao što su Telefónica, Iberia, BBVA i FCC.[2] Koncentriše većinu bankarskih operacija u zemlji i to je grad španskog govornog područja koji generiše najveći broj web stranica.[2] Što se tiče inovacija, Madrid je rangiran na 19. mjestu u svijetu i 7. u Evropi od 500 gradova, u godišnjem indeksu Innovation Cities Index analitičara 2022-2023, koji je objavio 2ThinkNow.[11]
Historija
[uredi | uredi izvor]Iako je Madrid bio naseobina od prahistorijskih vremena, prvi podatak o gradu imamo iz srednjeg 9. vijeka kada je Muhamed I naredio izgradnju manje palače (koja još uvijek postoji u drugačijoj formi). Nedaleko od palače je bila izgrađena i džamija u blizini rijeke Manjanares, koju su muslimani zvali al Majrit (u prijevodu: izvor vode). 1085. godine Alfonso IV je osvojio džamiju, preobrazio je u crkvu i imenovao crkva Djevice Alumdene. 1329. godine Cortes je došao u Madrid da bude savjetnik Fernanda IV. U to vrijeme Jevreji i Mauri su još uvijek živjeli u svojim četvrtima grada, sve dok ubrzo zatim nisu protjerani, a njihove sinagoge i džamije potpuno uništene.
Kulturne znamenitosti
[uredi | uredi izvor]- Kraljevska palača Palacio Real
- Katedrala La Almudena
- Crkve San Isidro el Real i San Francisco el Grande
- Muzej Prado
- Muzej umjetnosti Thyssen-Bornemisza
- Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (MNCARS)
- Park Retiro
- Plaza de la Puerta del Sol
- Plaza Mayor
- Plaza Oriente
- Puerta de Alcalá
- Fontana na Plaza de Cibeles
- Palacio de Comunicaciones
- Banco de España
- Stadion "Vicente Calderón"
- Stadion "Santiago Bernabéu"
- Toranj Moncloa
- Torre España
- Torres Puerta de Europa
- Zgrada osiguranja Metrópolis
- Stanica Atocha
- Templo de Debod
- Congreso de los Diputados
- Hotel Ritz
Znamenite ličnosti
[uredi | uredi izvor]- Francisco de Quevedo (1580–1645), književnik
- Pedro Calderón de la Barca (1600–1681), dramatičar i poeta
- Don Juan José de Austria (1629–1679), vojskovođa i državnik
- José Ortega y Gasset (1883–1955), filozof
- Jorge Semprún (* 1923), književnik
- Francisco Umbral (* 1932), književnik
- Teresa Berganza (* 1935) mezzosopranistica
- Eduardo Arroyo (* 1937), slikar i grafičar
- Plácido Domingo (* 1941), tenor
- Julio Iglesias (* 1943), pjevač zabavne muzike
- José María Aznar (* 1953), političar
- Juan Muñoz (1953–2001), likovni umjetnik
- Santiago Sierra (* 1966), likovni umjetnik
- Penélope Cruz (* 1974), glumica
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Madrid | History, Population, Climate, & Facts | Britannica". www.britannica.com (jezik: engleski). 23. 5. 2023. Pristupljeno 16. 6. 2023.
- ^ a b c Moreno-Fernández 2020.
- ^ "Madrid". Encyclopædia Britannica. Arhivirano s originala, 12. 5. 2021. Pristupljeno 21. 6. 2016.
- ^ "Distance Madrid, Comunidad-de-Madrid, ESP → Valencia, Comunidad-Valenciana, ESP - Air line, driving route, midpoint". Distance.to. Arhivirano s originala, 24. 12. 2021. Pristupljeno 24. 12. 2021.
- ^ "Global city GDP rankings 2008–2025". Pricewaterhouse Coopers. Arhivirano s originala, 4. 5. 2011. Pristupljeno 20. 11. 2009.
- ^ Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network, Loughborough University. "The World According to GaWC 2010". Arhivirano s originala, 2. 2. 2013. Pristupljeno 12. 2. 2016.
- ^ "Global Power City Index 2009" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 29. 6. 2014. Pristupljeno 14. 4. 2011.
- ^ "Global Financial Centers Index". Arhivirano s originala, 21. 9. 2020. Pristupljeno 24. 11. 2019.
- ^ "Worldwide Centers of Commerce Index" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 4. 5. 2012. Pristupljeno 3. 9. 2012.
- ^ "Global Power City Index" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 29. 6. 2014. Pristupljeno 3. 9. 2012.
- ^ "2ThinkNow Innovation Cities Global 500 Index". innovation-cities.com. 2ThinkNow. april 2023. Pristupljeno 11. 4. 2023.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
|  | |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
