Ως Χότζας αναφέρεται συνήθως ο μουσουλμάνος Τούρκος ιεροδιδάσκαλος, (τουρκικά "Χότζα" Hoca). Σύμφωνα με τη μουσουλμανική θρησκεία, ο χότζας είναι γνώστης του ισλαμικού νόμου.

Το όνομα αυτό προέρχεται από την αραβική λέξη χατζέ ή χοτζά που αποδίδει την έννοια του αφέντη, αγά, δάσκαλου, σαρικοφόρου, εμπόρου και άλλα παρόμοια. Η κυριότερη σημασία της λ. στην τουρκική είναι "δάσκαλος". Ο πληθυντικός στην περσική "χοτζαγκιαάν" εχρησιμοποιείτο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (ως "χατζεγκιαάν") για να σημάνει τη συντεχνία των υπαλλήλων του αυτοκρατορικού διβανίου και ιδιαίτερα εκείνους που στελέχωναν τις δημοσιονομικές υπηρεσίες και γενικά την τάξη των "καλεμιγιέ", δηλαδή τους "καλαμαράδες". Οι χατζεγκιαάν δεν προέρχονταν από τους "ουλεμά", δηλαδή δεν ανήκαν στο ιεροδικαστικό/διδασκαλικό σώμα ή στο ισλαμικό ιερατείο αλλά συνήθως είχαν φοιτήσει σε μεντρεσέ, το ισλαμικού τύπου σχολείο.^[1]

Στη λαογραφία των χωρών της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Τουρκίας, περίφημος υπήρξε ο Νασρεντίν Χότζας και οι ιστορίες του.