Ο Μεγαλέξαντρος είναι μια ελληνική ταινία του 1980 σε σκηνοθεσία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου και σενάριο του ίδιου και του Πέτρου Μάρκαρη. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές ταινίες σε διάρκεια, καθώς διαρκεί περίπου 4 ώρες.

Η υπόθεση αφορά τον Αλέξανδρο, έναν ισχυρό ηγέτη που, στις αρχές του 20ού αιώνα, πάνω στο άσπρο άλογό του και με τη συνοδεία μιας ομάδας ληστών καταφέρνουν να διαφύγουν από το σωφρονιστικό ίδρυμα στο οποίο κρατούνταν. Πιάνουν σαν ομήρους μερικούς Άγγλους ευγενείς και μαζί με αρκετούς αναρχικούς οδεύουν προς ένα μικρό χωριό, στο οποίο βρισκόταν ο αρχηγός τους. Σε εκείνο το μέρος έχει κατασκευαστεί επιτυχώς ένα σύστημα που λειτουργεί με βάση την κοινοκτημοσύνη, την ισότητα και τη δικαιοσύνη των πολιτών. Λένε στους τοπικούς άρχοντες να δώσουν πίσω τα κτήματα που κατέχουν στους χωρικούς και τους αγρότες, όμως τα αιτήματά τους αντικρούουν σε στρατιωτικά τάγματα που περικυκλώνουν το μέρος αυτό. Από αυτό το σημείο και μετά τα πράγματα ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο. Ο Αλέξανδρος, πληγωμένος, γίνεται βορά του πλήθους, και το σώμα του εξαφανίζεται. Ό,τι απέμεινε απ' τον μυθικό ήρωα, είναι ένα μαρμάρινο κεφάλι και λίγο αίμα γύρω του. Στην έρημη πλατεία του χωριού, μετά την αντιπαράθεση με το στρατό, ο μικρός Αλέξανδρος, καβάλα σ’ ένα μουλάρι, θα απομακρυνθεί με προορισμό την πόλη.

• Ομέρο Αντονούτι ως Αλέξανδρος

• Εύα Κοταμανίδου ως κόρη Αλέξανδρου
• Μιχάλης Γιαννάτος ως δραγουμάνος
• Γρηγόρης Ευαγγελάτος ως δάσκαλος
• Μιράντα Κουνελάκη ως κυρία Τσελέπη
• Χριστόφορος Νέζερ ως Τσελέπης
• Ηλίας Ζαφειρόπουλος ως μικρός Αλέξανδρος

Πολλά από τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν σε τοποθεσίες του Νομού Γρεβενών, όπως στην πόλη των Γρεβενών, στο Δοτσικό και στη Δεσκάτη. ^[5]

Σύμφωνα με τον ιστορικό κινηματογράφου Sergio Arreco, το «αρχικό Άλφα στη λέξη Αλέξανδρος είναι το Άλφα του ονόματος Αγγελόπουλος, το Άλφα του Άρης (Βελουχιώτης). Ο Αλέξανδρος είναι ο “αμύνων άνδρας”, αυτός που πολεμάει τους ανθρώπους, ο πατριάρχης πόλεμος, ο πατήρ πάντων, του Ηράκλειτου». ^[6]

Ο Λευτέρης Ξανθόπουλος γράφει:

Στην ταινία του Αγγελόπουλου, ο Αλέξανδρος είναι μια μορφή μεσολάβησης ανάμεσα σε δύο κόσμους. Αναλαμβάνει να βάλει τάξη στο επίγειο χάος. Ασκεί την εξουσία κατά την κρίση του και φυλακίζεται. Τα κατορθώματα του ήρωα έχουν συμβεί στο παρελθόν του κινηματογραφικού μύθου, πριν ακόμα αρχίσει η ταινία, κι ο Μεγαλέξαντρος, μυθοποιημένος ήδη, δραπετεύει από τη φυλακή για να πορευτεί προς την τελείωση, να παρευρεθεί στη θεοποίηση του ειδώλου του. O Αλέξανδρος βγαίνει από τη φυλακή για να πραγματοποιήσει το ταξίδι προς την Ουτοπία. Στην πορεία του, θα διαπιστώσει την εξάρτηση των πράξεών του από τον ίδιο του το μύθο και θα επιδιώξει εναγώνια την οριστική του απελευθέρωση μέσα απ’ την αυτοκαταστροφή και τον αφανισμό του. ^[7]

Η ταινία κέρδισε 5 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και τα βραβεία Special Jury Prize και FIPRESCI Prize στο Φεστιβάλ Βενετίας.Βραβεύθηκε επίσης με Χρυσό Λέοντα. ^[8]