Ως γεωγραφικός όρος κόλπος ή κόλπωση ονομάζεται οποιαδήποτε εσοχή ή διείσδυση της θάλασσας στην ξηρά, ανεξάρτητα της μορφολογίας της ακτής, της οποίας αντίστροφα και λαμβάνει το σχήμα.

Κύρια μέρη ενός κόλπου είναι τα ακόλουθα επτά:

1. τα άκρα αυτού, δηλαδή τα ακρωτήρια ανάμεσα των οποίων σχηματίζεται,
2. το στόμα (του κόλπου), η νοητή ευθεία που ενώνει τα δύο άκρα του,
3. οι πλευρές του,
4. ο μυχός του, το εσώτερο σημείο είσδυσης της θάλασσας στη ξηρά,
5. το εύρος του, που μετριέται πάντα σε μίλια, συνηθέστερα λαμβάνεται το μέσο εύρος του,
6. το μήκος είσδυσης, που μετριέται ομοίως, πάντα σε μίλια, από το στόμα μέχρι τον μυχό του και
7. το βάθος του, που μετριέται σε μέτρα ή οργιές, συνηθέστερα λαμβάνεται το μέσο βάθος του.

• Τα τέσσερα πρώτα μέρη προσδιορίζονται από τον προσανατολισμό τους, (βόρεια, ανατολικά κ.λπ) ή κατά τον παρατηρητή (εισερχόμενο ή εξερχόμενο). Τα δε επόμενα τρία με το μέγεθός τους στις μονάδες μέτρησής τους.

Βασική διάκριση των κόλπων γίνεται από το μέγεθός τους, βάσει του οποίου και είναι:

1. ο Μέγας κόλπος, π.χ. Κόλπος του Μεξικού, Κόλπος της Βεγγάλης,
2. ο Κόλπος, π.χ. Περσικός κόλπος, Κόλπος του Άντεν, Σαρωνικός κόλπος
3. ο Μικρός κόλπος ή ελάσσων κόλπος, και
4. ο κολπίζων όρμος

Για υποδεέστερη διάκριση δείτε όρμος

Επιμέρους διακρίσεις γίνονται ανάλογα της ηπείρου ή του γεωγραφικού χώρου που βρίσκονται, π.χ. Ευρώπης, Ατλαντικού, Μεσογείου κ.λπ., ή κάποιας τοπογραφικής σχέσης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων εξ αυτών, όπως και οι όρμοι π.χ. αμφίγειοι, ή κάποιας ακόμη ιδιαίτερης μορφολογίας της ακτής τους που ενδεχόμενα να παρουσιάζουν, π.χ. Γαλικιανή ακτή, Φιόρδ, κ.λπ.